In november 2016 hebben de adviseurs van Horti-Consult International een bezoek aan het land gebracht om een beeld te krijgen van de ontwikkelingen in de (glas)tuinbouw. Het bedrijf maakt jaarlijks een internationale reis naar een land of regio waar de tuinbouw in ontwikkeling is. Afgelopen jaren stonden onder andere Sao-Paulo en Buenos Aires, Azerbeidzjan en Zuid-Korea op het programma. Dit jaar ging de reis dus naar Polen. Naast bezoeken aan telers hebben ze ook de steden Krakow en Wroclaw bezocht, zijn ze in een zoutmijn geweest en hebben ze een kijkje genomen in de voormalige concentratiekampen van Birkenau en Auschwitz. Deze week publiceren we hun reisverslagen.
"Het aantal inwoners van Polen bedraagt ruim 38 miljoen. Deze zijn overwegend katholiek, een geloof dat daar duidelijk aanwezig was. De kerkhoven die we tijdens onze rondreis passeerden waren een grote bloemenzee (net na Allerheiligen) De bevolking vergrijst momenteel snel, en krimpt zelfs. De economie van Polen maakt momenteel wel een versnelling door. Na de Tweede Wereldoorlog was er een economie naar het model van de Sovjet Unie. Grote bedrijven waren allen staatsbedrijven. Alleen in de agrarische sector had je naast de grote staatsbedrijven veel kleinere gezinsbedrijven.
In 2004 is Polen toegetreden tot de EU en zijn de staatsbedrijven afgebouwd of verkocht. Een aantal kleinere bedrijven zijn wat doorgegroeid, maar de structuur van een aantal grotere jongens in combinatie met nog veel kleinere bedrijven zien we nog terug in de tuinbouw. De economie groeit na het toetreden van de Europese Unie gestaag en bv. ook de infrastructuur wordt sterk verbeterd. De lonen in Polen komen dichtbij de in Nederland betaalde salarissen en op plaatsen zien we al tekorten aan personeel ontstaan. Op enkele glasbedrijven, die we bezochten, zagen we voornamelijk Oekraïners, Vietnamezen en mensen uit Bangladesh. Eén bedrijf had zelfs problemen om aan voldoende personeel te komen. Onze verwachting is dan ook dat de toestroom van arbeiders uit Polen naar o.a. Nederland snel en sterk zal afnemen.
Energie
Energie is er voldoende. Het land beschikt over een zeer grote kolenvoorraad en 97% van de energie wordt in kolengestookte centrales opgewerkt. Vaak worden de glastuinbouwbedrijven ook in de buurt van deze centrales gesitueerd om gemakkelijk aan (rest)warmte te geraken. Water is geen probleem. Er is voldoende water van goede kwaliteit. Grond is er niet duur. Je betaalt er zo'n 3000 euro per ha voor. Als je een groter stuk bij elkaar wilt kopen en je hebt er veel kleinere percelen voor nodig dan kan de prijs wel eens oplopen naar 10.000 euro per ha. Voor elektra betaal je ongeveer 75 euro per MW, warmte kost 4,5 euro per GJ.
Klimaat
Polen is een vrij vlak land met in alleen
het zuiden wat bergachtige gebieden. Het is 7,5 keer zo groot als Nederland. Het oosten is wat meer bebost. Het westen is veelal in gebruik voor de landbouw, waarbij de grootte van de percelen duidelijk een veelvoud is van wat we in Nederland zien. Qua klimaat hebben we te maken met wat extremere omstandigheden als in Nederland. Er valt duidelijk meer neerslag (750-900 mm). Vooral november en december zijn natte en mistige maanden. De winters zijn strenger als in Nederland en de lagere temperaturen worden vaak nog versterkt door felle oostenwinden. De sneeuwbuien in het najaar zijn een gevaar voor de kassen omdat er enorm veel sneeuw in een korte tijd kan vallen. Een halve meter sneeuw in een uur tijd is geen uitzondering. In de zomer heb je ook meer dagen boven de 25 graden en lopen de temperaturen hoger door dan hier.
Glastuinbouw
De glastuinbouw is nog klein ten opzichte van wat we in Nederland kennen, maar er zit wel wat groei en ontwikkeling in. Vanuit het verleden waren de bedrijven altijd gesitueerd dicht bij de grotere steden, omdat daar de afzetmarkt en de arbeiders dicht bij waren. Veel bedrijven zijn nog vrij klein. Er zijn 4 bedrijven van boven de 30 ha in Polen. Na toetreding in de EU zijn er veel tweedehandskassen hier gekocht en in Polen weer herbouwd. De laatste jaren zien we meer nieuwbouw van moderne kassen door Hollandse maar ook door Poolse kassenbouwers.
Komkommers, tomaten
In Polen staat momenteel ongeveer 1100 ha kassen voor de glasgroenteteelt. Hierin worden ongeveer 850 ha tomaat en 250 ha komkommers geteeld. Bij komkommer wordt voornamelijk een soort midi-komkommer geteeld, bij tomaat overheerst een grovere soort roze tomaat, die vooral op de kleinere bedrijven wordt geteeld. Ruim 50% van de markt bestaat uit tomaten van 180-200 gram.
De grotere bedrijven hebben iets meer ontwikkeling naar ook langere komkommer en naar andere soorten tomaten. De verschuiving naar kleinere typen tomaat en het kleinverpakken hiervan neemt toe. Er wordt ongeveer 60 ha van diverse kleine tomaatjes geteeld. Bij tomaat zie je ook de roze tomaat wat terrein verliezen, omdat deze minder productie geven (ruim 40 kg, terwijl rassen als Merlice naar ruim 50 kg gaan). Bovendien is de roze tomaat vrij gevoelig voor neusrot wat in de wat warmere zomers teveel problemen oplevert. De kwaliteit van de roze tomaten, vooral de smaak zorgt er wel voor dat de prijs van deze tomaten duidelijk hoger is dan van andere rassen. Zo worden deze soorten ook in Spanje geteeld, maar daarvan is de smaak minder en deze kunnen de Poolse roze tomaat absoluut niet van de markt verdringen.
In de kassen in Polen worden geen paprika's geteeld. Wel zien we zomerteelten in de vollegrond, met een soort vrij korte paprika. Een van de bedrijven die we hebben bezocht teelde ook radijs in de kas, opvallend daarbij was dat ze 1 rondje per jaar minder konden doen dan hier in Nederland. Ook de hoge mechanisatiegraad van deze teelt viel op. Kostprijs van de tomatenteelt ligt in Polen ongeveer tussen de 50 en de 55 cent en op een kas zonder banklasten 42 cent.
Tijdens deze reis heeft het team van Horti-Consult International twee van de grotere bedrijven van Polen bezocht: Mularski en Citronex. Lees hier morgen meer over.
Voor meer informatie:
Gilbert Heijens
Horti-Consult International
[email protected]
www.horti-consult.nl
