Automatisering Japanse tuinbouw biedt kansen voor toeleveranciers
Landbouwraad Evert Jan Krajenbrink (rechts) met Hiraaki Tomita, president of Tomita Technologies
Wie aan Japan denkt, denkt aan flitstreinen, high-tech elektronica, elektrische auto's en Nintendo. Japan is de derde economie van de wereld en een moderne, geïndustrialiseerde staat. Dit geldt echter niet voor de landbouw die zo'n 40 jaar achterloopt op die in Nederland.
De Japanse landbouw is kleinschalig en onderontwikkeld. Mechanisering en automatisering staan nog in de kinderschoenen. En dat terwijl Japan bekend staat om zijn technologie en ICT. Maar die beginnen nu pas schoorvoetend de eerste bruggen te slaan naar de landbouw. Zeker nu Japan zich genoodzaakt voelt om de landbouw te moderniseren als gevolg van het vorig jaar gesloten TPP-vrijhandelsakkoord met de VS en tien andere landen rond de Stille Oceaan.
De EU onderhandelt op dit moment ook over een handelsakkoord met Japan: het Free Trade Agreement. Het is nog onduidelijk wanneer deze gesloten wordt, maar beide partijen streven naar een resultaat in de loop van 2016.
Overeenkomsten met Nederland
Japan vertoont een paar overeenkomsten met Nederland. De beschikbare landbouwgrond (30% totaal) is beperkt als gevolg van de beboste bergen en dichtbevolkte 'kommen' zoals Tokio en Osaka. De bevolking is hoogopgeleid. De boeren zijn toegewijd. Men hecht veel waarde aan kwaliteit en voedselveiligheid en is ook bereid hier een hoge prijs voor te betalen.
Japan is de grootste netto-importeur van voedsel ter wereld, 60% van de vraag wordt geïmporteerd. Maar premier Abe wil het traditionele, agrarisch bolwerk openbreken en moderniseren. En wil exporteur van agrofood worden: gestreefd wordt naar 1 triljoen yen agro-export (€8,8 miljard) in 2020. Dat is ambitieus, zeker gezien de concurrentie op de wereldmarkt. Maar er ligt een enorm potentieel aan de voeten van Japan: in eerste instantie de binnenlandse markt. Maar Japan ziet ook kansen in nichemarkten als waygu-beef, visproducten, dranken en exclusief voedsel voor een groeiende middenklasse in Zuidoost- en Oost-Azië.
Naast marktkansen, ontbreekt het niet aan geld in Japan. Grote bedrijven als Hitachi, Fujitsu, Toyota en Mitsubishi zien wel brood in de landbouw en stappen in. Er zijn ook ruime subsidieprogramma's, zoals die voor de modernisering van de glastuinbouw waarbij 30 tot 60% van de investeringskosten wordt vergoed. De markt is er, net als de financiering, en toch komt het proces slechts langzaam op gang. Het conservatisme in de sector houdt modernisering tegen.
Teelt met led-verlichting
Vooral kansen in de tuinbouwsector
Op dit moment zit de meeste muziek in de tuinbouwsector. 84% van de nieuwe agrobedrijven wordt in deze sector opgericht, vooral gezien de hoge opbrengsten in bloemen, fruit en groente. Niet voor niets stappen de grote multinationals juist in de tuinbouwsector in. Dit geeft een enorm push aan innovaties in de sector.
Een van de ontwikkeling is de sterke groei in de Japanse stadstuinbouw. Inmiddels is al meer dan 44 hectare in de steden aanwezig waar op verdiepingen met led-verlichting groente wordt geteeld. Circa 200 bedrijven maken volgens Toyoki Kozai, chief-director van de Japan Plant Factory Association gebruik van led-verlichting.
Lichtconcepten
Ook de WUR speelt hier op in. Zo werkt het al samen met diverse partijen om samen lichtconcepten te ontwikkelen om schadelijke stoffen als nitraten te verminderen. Een voorbeeld is het Japanse ICT-bedrijf Fuijtsu dat voor zijn nieuwe groentefabriek in Wakamatsu een kalium-arme sla heeft ontwikkeld. Meer dan 100 sensoren monitoren de temperatuur, luchtvochtigheid, het kooldioxidegehalte, de belichting, de stroom, meststoffen in het water en de zuurgraad. De WUR participeert hierin met klimaatkamers, waarin robot gestuurde camera's foto's maken van de planten om de groeisnelheid en fotosynthese-efficiëntie te bepalen.
Met al dit soort gegevens, camera's en sensoren, lijkt het alsof de in witte jassen geklede medewerkers meer met wetenschap bezig zijn dan met landbouwproductie. Maar Japanners voelen zich aangetrokken door deze 'klinische' manier van groente telen, omdat er veel technologie en ICT bij komt kijken.
In 2015 ondertekende bestuursvoorzitter Louise Fresco van de WUR een MoU met het National Agriculture and Food Research om gezamenlijk kennis te ontwikkelen op het gebied van onder meer robotica.
Mechanisering en robotisering
De gemiddelde leeftijd van de Japanse boer ligt met 67 jaar ver boven het OECD gemiddelde. Japan zet daarom in op automatisering waarvoor zo'n $36 miljoen is vrijgemaakt. Mechanisering en robotisering zijn in eerste instantie gericht op het verlichten van werk van de vergrijzende boer. Maar samen met schaalvergroting kan deze trend uiteraard tot meer efficiëntie en hogere opbrengsten leiden.
Voorbeeld van zo'n innoverend bedrijf is Kubota Corp, Japans grootste producent van landbouwmachines. Het heeft al een volautomatische tractor met GPS voor rijst ontwikkeld, dat automatisch de grond controleert, kunstmest strooit en oogst. Iseki & Co en Yanmar Co ontwikkelen met Hitachi Ltd nieuwe systemen voor landbouwmachines en Panasonic ontwierp een tomatenplukrobot, dat met een miniatuur camera in staat is om rijpe tomaten op kleur te sorteren en te plukken.
De robotten worden vanaf 2017 toegepast bij Spread, een sla-producent in Kameoka, Kyoto. Doel is om dagelijks meer dan 50.000 kroppen sla te telen. Het hele productieproces moet worden geautomatiseerd: van het verplanten tot irrigeren en oogsten. Het gebruik van robots moet de arbeidskosten met de helft verminderen.
Het gebruik van led-lampen bespaart een derde van de energiekosten en 98% van het water wordt gerecycled. Normaal gesproken zit er 60 dagen tussen het zaaien en de verkoop van sla. Spread hoopt dit met alle innovaties terug te brengen naar 35 dagen.
Handelsmissie in december
Een ding is duidelijk: in Japan liggen kansen voor de Nederlandse agribusiness. De uitdaging voor Nederlandse bedrijven is: hoe zet ik voet aan de grond? Een Japanse partner is onontbeerlijk. Deelname aan een handelsmissie is een uitstekende manier om de Japanse markt te verkennen en mensen te ontmoeten. Van 14 tot 16 december, ten tijde van de tuinbouwbeurs Agro innovation, wordt een handelsmissie onder leiding van SG Maarten Camps naar Japan (Osaka en Tokio) georganiseerd. Klik hier voor meer informatie over de handelsmissie.
Bron: Agroberichten Buitenland
