Hoe ontstaat rand?
Rand in sla is een fysiologische ziekte, wat wil zeggen: niet veroorzaakt door schimmels, bacteriën of virussen, maar door levensprocessen, die door omstandigheden abnormaal verlopen in de plant. Rand bij kropsla komt tot uiting als kleine verdroogde bruine plekjes op de rand van de jongere bladeren. Het 4 jaar durend IWT-onderzoeksproject TIPRELET leverde een grondig inzicht op in de wijze waarop rand ontstaat bij sla geteeld in praktijkomstandigheden.Het werd duidelijk dat voor het ontstaan van rand achtereenvolgens twee voorwaarden moeten worden vervuld:
- de aangetaste cellen hebben een laag gehalte aan calcium, zodat ze zwakker worden en gemakkelijk kapot springen bij verhoogde waterdruk
- binnenin de cellen met laag calciumgehalte treedt een plotse verhoging op van de waterdruk, ofwel verlaagt plots de waterdruk in de omgevende cellen.
De TIPRELET strategie voor randpreventie
Om rand te vermijden moet geprobeerd worden niet te verzeilen in de hierboven vermelde voorwaarden1) Zorg voor hoge calciumconcentratie in de randgevoelige plantendelen
- Kies het geschikte ras, afhankelijk van het seizoen. Een goed overzicht van de randtolerante rassen voor elk seizoen vind je in de verslagen van de rassenproeven die jaarlijks op de praktijkcentra aanliggen.
- Probeer de nachtelijke relatieve vochtigheid (RVn) boven 95% te houden. Van alle geteste klimaatfactoren bleek de RVn de grootste invloed te hebben op rand. Zorg voor een goede wortelgroei. Naast een voldoende hoge temperatuur in het wortelmilieu en een goede zuurstofvoorziening, is ook de kaliumvoorziening (K) van belang. Bij grondloze teelt is het wenselijk de concentratie aan K hoger te houden dan 3 mmol/l voedingsoplossing. Vermijd echter ook het andere uiterste: kaliumionen concurreren immers met de calciumionen voor opname in de plant, en kunnen op die manier meer rand veroorzaken. Daarom wordt aangeraden de K/Ca verhouding lager te houden dan 2.
- Als noodmaatregel om voldoende calcium in de randgevoelige plantendelen (hart) te krijgen, kunnen bladbehandelingen met calcium (Ca-chelaat of CaCl2) uitgevoerd worden. Het resultaat hiervan is niet altijd even succesvol, maar zeker niet negatief.
- Zeker wanneer een voldoende calciumtoevoer naar de gevoelige plantendelen niet kon worden verzekerd (luik 1) is het nodig om plotse schommelingen in waterdruk binnenin de plant te vermijden. Let hiertoe op volgende aandachtspunten:
- Vermijd plotse opening van de luchtramen
- Vermijd plotse verhoging of verlaging van de EC van de voedingsoplossing.
- Geef voldoende water, zeker vanaf de kropsluiting. Zo vermijd je randinducerende droogteschokken en wortelbeschadiging
Omdat drukschommelingen in de plant het moeilijkst te regelen zijn, moet vooral de calciumtoevoer naar de gevoelige plantendelen worden aangepakt.
Achtergrond: worteldruk als drijvend mechanisme voor calciumtransport in de plant
Het verhogen van de nachtelijke RV, voldoende irrigatie en kaliumgift zorgen er allen voor dat de wortels beter een worteldruk in de plant kunnen opbouwen. Dit gebeurt vooral tijdens de nacht, wanneer de wateropname door wortels groter is dan het waterverlies door transpiratie in de bladeren. Tijdens de dag, wanneer de transpiratie groter is, is het calciumtransport samen met de sapstroom bijna volledig gericht naar de sterkst verdampende bladeren. Doordat de hartbladeren van kropsla omhuld zijn door andere bladeren verdampen zij weinig en ontvangen zij tijdens de dag nagenoeg geen calcium. De worteldruk stuurt calcium echter in gelijke mate naar alle plantendelen, waardoor de randgevoelige hartbladeren meer calcium krijgen dan in een normale situatie.Meer achtergrondinformatie over de ziekte zal binnenkort ook verschijnen op een webmodule, gekoppeld aan informatie over bestrijdingsmogelijkheden voor Bremia. Ook voor deze schimmel zal getracht worden om in de toekomst op basis van RV-metingen een bedrijfsspecifiek advies aan te leveren.
Bron: Inagro
