Nieuwe aanpak onderzoek laat landbouw beter inspelen op klimaatverandering

Onderzoekers van Wageningen UR (University & Research centre) laten in een publicatie zien dat een combinatie van participatief en kwantitatief onderzoek de land- en tuinbouw kan helpen bij het identificeren van risico’s van klimaatverandering en het vinden van geschikte maatregelen om schade van extreem weer te beperken. Bij de nieuwe aanpak worden naast de gebruikelijk berekening van opbrengsten met computermodellen ook de door de onderzoekers ontwikkelde Agroklimaatkalender gebruikt voor het identificeren van risico’s. Door middel van een participatief proces met agrarische ondernemers worden daarna maatregelen voorgesteld om de schade van de belangrijkste klimaatrisico’s te beperken. Een kosten-batenanalyse geeft tenslotte aan welke maatregel in welk klimaatscenario financieel het beste past.

Onderzoekers van Wageningen UR hebben veel ervaring met het simuleren van gewasopbrengsten met computermodellen. De effecten van CO2 stijging en temperatuurverandering kan met deze modellen relatief goed worden berekend. Tot nu toe zijn deze modellen echter niet of slechts gedeeltelijk in staat geweest om extreme klimaatomstandigheden en het optreden van ziekten en plagen adequaat te simuleren. Daarom moest er voor het inschatten van klimaatrisico’s voor complete bedrijfssystemen een nieuwe aanpak bedacht worden waarin ook de invloed van bijvoorbeeld een hittegolf op de kwaliteit van het product bepaald kan worden. Ondernemers in de land- en tuinbouw hebben geschikte maatregelen nodig om hun bedrijfsvoering klimaat-robuust te maken.

De Wageningse onderzoekers ontwikkelden een aanpak die voor het identificeren van de belangrijkste risico’s gebruik maakt van de nieuw ontwikkelde Agroklimaatkalender en de vaak gebruikte gewassimulatie modellen. In workshops bespraken de onderzoekers vervolgens met agrarische ondernemers welke adaptatiemaatregelen het meest geschikt zijn om de schade te beperken. Ze deden dat voor de regio Flevoland, en betrokken dus boeren uit Flevoland bij hun onderzoek. De onderzoekers keken in het bijzonder naar de teelt van pootaardappelen, waarvan Nederland de grootste producent ter wereld is. Dit gewas is bijvoorbeeld gevoelig voor hittegolven. Als de ondergrondse groei van aardappels door een hittegolf een tijdje heeft stilgestaan en daarna weer op gang komt, treedt er "doorwas" op. Daarbij gaan de aardappelen op ongewenste plekken uitgroeien waardoor de knollen in waarde dalen of zelfs onverkoopbaar worden. Maatregelen zoals het inzetten van druppelirrigatie, aanpassing van de gewasbedekking, eerder zaaien en oogsten, en in bredere ruggen telen, kunnen ervoor zorgen dat de schade beperkt wordt of zelfs wordt voorkomen.

Door de koppeling van de nieuwe aanpak van de Agroklimaatkalender en gewassimulatie, kregen de onderzoekers een compleet beeld van de belangrijkste klimaatrisico’s in Flevoland. e workshops leverden geschikte maatregelen op om de schade van klimaatverandering in verschillende klimaatscenario’s te beperken. Voor het meest ingrijpende klimaatscenario bleek het voor boeren in Flevoland noodzakelijk om ter voorkoming van ‘doorwas’ voor hun pootaardappels en consumptieaardappelen een teeltsysteem met ‘druppel-irrigatie’ toe te gaan passen. In het minst ingrijpende klimaatscenario bleken veel minder dure maatregelen of zelfs het volledig achterwege laten van extra teeltmaatregelen betere opties.