Tholen - Eén kas met diffuus glas en hybridebelichting (SON-T en LED tussenbelichting), één met helder glas en hybridebelichting en een referentiekas met helder glas en alleen SON-T belichting. De drie kassen met tomatenplanten waarin de proef Het Nieuwe Belichten plaatsvindt, worden nauwlettend in de gaten gehouden. Onderzocht wordt of er met 40 procent minder energie en maximaal 30 kg/m2 CO2 geteeld kan worden. De prognoses zijn positief, maar de proef duurt nog ruim een half jaar.
Het belangrijkste doel van de proef is door beter gebruik van licht- en warmte een energiebesparing van veertig procent te realiseren ten opzichte van de praktijk. De belichting wordt nauwkeurig bijgehouden en afgestemd op de behoefte van de plant. Jan Janse, onderzoeker aan de WUR Glastuinbouw, legt uit: “In de praktijk wordt in de winter meestal zo’n achttien uur belicht. Wij gaan uit van maximaal zestien uur. Met een model berekenen we wat de plant nodig heeft en wat de instraling van buiten is. Daarvan laten we het aantal uren belichting afhangen. Hierbij passen we driedaagse lichtintegratie toe.” Op een lichtere dag kan besloten worden minder te belichten door bijvoorbeeld alleen de boven- of tussenbelichting aan te doen. “Maar nu heeft het producerende gewas alle licht gewoon nodig.”
Jan Janse in kas drie, de kas zonder LED tussenbelichting
Op een plantdichtheid van 2,5 plant per m2 wordt via trossnoei ook de trosgrootte gevarieerd. Janse: “De vruchten waren in het begin erg grof, meer dan 200 gram. We zijn na een paar trossen van vijf naar vier en weer terug naar vijf vruchten per tros gegaan. Nu gaan we waarschijnlijk tijdelijk weer naar vier. De plant moet voldoende assimilaten, voldoende bouwstof hebben.”
Resultaten
In de proef Het Nieuwe Belichten wordt tot nu toe geteeld met een beduidend lager energieverbruik dan in de praktijk. Janse: “Maar we zijn afhankelijk van de weersomstandigheden. We hebben nog een hele winter te gaan en hebben nog geen lange, koude periode gehad.” Tussen de drie kassen zijn nauwelijks verschillen in productie merkbaar. Tot en met week 50 is er rond de 11.5 kg/m2 geoogst met iets zwaardere vruchten onder diffuus glas. “Maar het is te vroeg om daar al definitieve uitspraken over te doen. Het voordeel van diffuus glas wordt waarschijnlijk vooral in de lente en zomer zichtbaar.”
Links: kas zonder tussenbelichting, rechts: 90 µmol/m².s LED tussenverlichting tussen de tomaten
Minder CO2
Om ook als teler een energiebesparing én hoge productie te realiseren, moet er volgens Janse meer naar de assimilatenbehoefte van de plant en de dagelijkse instraling gekeken worden. Niet meer standaard de lampen aan, maar monitoren en berekenen met een model. Ook het CO2-gebruik wordt in de proef onderzocht: het verbruik wordt met zo’n vijftig procent teruggebracht naar dertig kilo CO2 per jaar. Zo’n daling is volgens Janse haalbaar voor telers. “Maar dan moet de hoeveelheid gedoseerde CO2 nog meer gestuurd worden op de hoeveelheid instraling en ventilatie. En de mindset: een teler moet er wel wat voor doen.”
In kas 1 en 2 wordt gebruik gemaakt van LED tussenbelichting
Hoe zit de proef eigenlijk in elkaar?
Eind augustus zijn de planten in de kassen geplaatst en de oogst startte in week 44. In alle kassen wordt belicht met in totaal 220 µmol/m².s. De eerste kas, de referentiekas, heeft geen tussenbelichting, maar alleen SON-T bovenbelichting. “Het gewas in deze kas stond er het meest vegetatief op, heeft momenteel de hoogste plantbelasting en ook meer bladrandjes. De laatste weken hebben we daar een iets hogere temperatuur gerealiseerd dan in de andere kassen.” In de tweede kas wordt vanaf boven belicht met SON-T lampen en hangt LED tussenverlichting. “Er hangt ongeveer evenveel boven- als tussenbelichting, samen 220 µmol/m².s.”, vertelt Janse. “Bij de tussenbelichting komt het licht direct op het blad en komt dieper in het gewas. Dit zou de productie ten goede moeten komen.” Kas drie is ook voorzien van SON-T en LED-belichting, maar heeft diffuus glas met een haze (lichtverstrooiing) van 62 procent en een hemisferische lichttransmissie van ruim 85 procent. Het onderzoek wordt voor het grootste deel gefinancierd door Kas als Energiebron.