Het onderzoek is gefinancierd door het programma Kas als Energiebron, met bijdragen van Svensson en Cultilene. Kas als Energiebron is het innovatie - en actieprogramma van LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Economische Zaken.
Terugblik
Vanaf midden juni 2016 heeft Stefan Hendriks van Delphy de paprikaproef HNT gevolgd als consultant. De teelt is inmiddels beëindigd. Tijd voor een terugblik. "In de jaren dat ik zelf paprika's teelde zat ik altijd aan de bovenkant in energiegebruik, vergeleken met mijn collega's. Wanneer er energieverbruik wordt vergeleken moet je vooral ook weten of er voor CO2 extra gas moet worden verbruikt. Wanneer ik de schermuren (uren dicht in de nacht) vergeleek, zat ik altijd aan de onderkant", vertelt hij. "Toen ik half juni de gelegenheid kreeg om mee te lopen met de paprikaproef HNT was ik dan ook erg sceptisch over de vooraf gestelde doelen: Paprika's telen met een energiegebruik onder de 20m3, met een praktijk conforme productie en kwaliteit." De teelt is inmiddels afgerond en de balans is opgemaakt: met 16,8m3 gas is een productie van 34 kilo m2 (bruto) gehaald. De vooraf gestelde doelen zijn dus ruimschoots gehaald.
HNT en schermen
"HNT focust zich op het optimaliseren van het groeiklimaat, met als uitkomst dat er beduidend meer schermuren worden gemaakt en de etmaaltemperatuur in vergelijking met de praktijk hoger is", vertelt Stefan. Het bovenste scherm mocht in de regel al open bij 100 watt instraling per m2, het onderste scherm pas open als de temperatuur boven het scherm 4 graden verschilde met de gewenste stooktemperatuur. In de ochtend bleven de schermen ook langer dicht. "Om vochtproblemen te voorkomen werd er dan wel makkelijk boven het scherm gelucht, aan twee kanten. Luchten boven het scherm had de voorkeur ten opzichte van kieren trekken in het scherm. Kieren in het scherm zorgen immers voor kouval en temperatuurverschillen in de kas."
Het onderste scherm lag in totaal 5700 uur dicht, het bovenste scherm lag 6012 uur dicht. In vergelijking met de praktijk met gemiddeld 2.700 uur (enkel scherm met vast folie) is dat beduidend meer.
HNT en de minimumbuis
Een grote stap in de proef is het weglaten van de minimumbuis. "Als teler zette ik de minimumbuis bij donkere dagen standaard in om voldoende activiteit te creëren", vertelt Stefan. "De insteek bij HNT is om alleen buiswarmte in te brengen ten behoeve van de ingestelde stooktemperatuur. Wel werden er verticale ventilatoren geplaatst om op deze manier voldoende gewasactiviteit te creëren." De teelt is ook zonder minimumbuis afgerond. "Daarbij moet wel de kanttekening worden gemaakt dat de proef op een schaal van 1000m2 werd uitgevoerd met relatief veel gevels, waardoor er mogelijk extra vocht werd afgevoerd."
HNT en de etmaaltemperatuur
Voor Stefan, als oud teler was verder de etmaaltemperatuur opvallend. "Bij HNT komt deze beduidend hoger uit door de warmere nachten (rond de 20 graden). Het scherm ging altijd dicht, om uitstraling tegen te gaan. De hogere dagtemperaturen waren ook opvallend. Als teler zag ik zelf de temperatuur in de middag liever niet boven de 25 graden komen. Bij HNT werd het in de loop van de middag vaak richting de 30 graden." Aan het gewas heeft hij hier geen schade van gezien.
"De plantbelasting van de plant was wel hoger. Waar de praktijk een plantbelasting had van 40 vruchten per m2 zaten we bij HNT vaak rond de 50 vruchten per m2. De hogere plantbelasting is dan ook een oorzaak van het lagere gemiddeld vruchtgewicht dat ca. 165 gram bedroeg."
Ook zijn de kop, jonge vruchten en bloemen door het vele schermen warmer bij HNT. "Daardoor hebben ze een verkorte uitgroeiduur. Dit zorgt er weer voor dat de plant sneller kan zetten, en dat je zo uiteindelijk tot een hoge totaalproductie kan komen."
Dampdrukdeficiet,
Door de hoge temperaturen (met name in de middag ) was het "dampdrukdeficiet" (VPD) lager. "Tussen de 1 en 2 in vergelijking met de praktijk veelal boven de 3. Dit heeft een gunstige werking op huidmondjes, welke op deze manier langer en meer open staan", ziet Stefan.
Binnenrot
Binnenrot is pas sporadisch gezien, vanaf oktober. "Door het lage gasverbruik had ik eerder, en meer binnenrot verwacht. Doordat het scherm in de ochtend later open gaat, is de kop van de plant op de ruimtetemperatuur en ik denk dat dit een positieve invloed heeft om binnenrot te voorkomen", schat Stefan in. "Door het velen schermen heeft er ook minder uitstraling plaats gevonden wat ook ten gunste kwam van de koptemperatuur."
En nu de praktijk?
In de proef is aangetoond dat we kunnen telen zonder minimumbuis, maar Stefan ziet het niet zitten om telers die meteen maar uit te laten draaien. "Die stap is te groot voor de praktijk. Een verantwoorde weg om hier te komen is om eerste instantie de buistemperatuur te verlagen, en goed te kijken op welke momenten die geheel kan worden weggelaten."
"Als teler ben je gewend dat je altijd het maximale aan zonlicht binnen wil halen, maar bij HNT hebben we gezien dat meer schermuren goed kan. Wel moet je er als teler voor waken dat er voldoende gewasactiviteit blijft, bijvoorbeeld d.m.v. ventilatoren, of door boven de schermen te luchten."
In de proef is gezien dat het bovenste scherm soms pas open ging bij 400 watt instraling. "Er werd veel meer gekeken naar de temperatuur boven het scherm: lag deze binnen 4 graden van de stooktemperatuur, dan bleef het scherm dicht. De zonkracht zorgde in dit geval voor voldoende gewasactiviteit. In de namiddag werd het scherm ook al snel dicht gedaan: zodra de instraling minder dan 100watt was liep het scherm dicht. Hierdoor was er ook pas veel later in de avond/nacht buisvraag om de gewenste stooktemperatuur te halen."
Vervolgproef met drie schermen
Er is inmiddels een vervolgproef gestart. Het ras is Allrounder, gezaaid op 16 oktober en geplant op 1 december. "Het leuke is dat we nu met het bedrijf van Maikel van den Berg, een nog beter vergelijk kunnen maken met de praktijk", vervolgt Stefan. "Naast nieuwe inzichten krijgen in HNT, willen we ook de energiepieken in het begin van de teelt nog meer afvlakken. Dit willen we realiseren door gebruik te maken van een derde scherm." Er is nu één enkel scherm, en één dubbel scherm met spouw - ofwel volop uitdagingen met betrekking tot HNT. "Eén ding staat vast we zullen weer meer inzicht krijgen en leren hoe een plant reageert in optimaal groeiklimaat met HNT. En ik kijk ernaar uit!", besluit Stefan.
Voor meer informatie:
Stefan Hendriks
Telefoon: +31 68 24 40 597
Email: s.hendriks@delphy.nl