Tholen – “Ary, zit je nu toch weer in de kas?” De afgelopen anderhalf jaar kreeg Ary de Jong van HortiTech regelmatig zulke opmerkingen. Mensen zijn verbaasd dat hij na zijn overstap van Demokwekerij Westland naar HortiTech tóch weer in de kas met teeltproeven bezig is.
De reden is simpel: Climalux, dat een nieuw LED-armatuur in de markt aan het zetten is, wil graag proeven doen en HortiTech kan hierbij helpen. Corona gooide namelijk de plannen van HortiTech in de war. Het van ‘managers tuinbouwondernemers maken’ en van op afstand wereldwijd begeleiden van nieuwe tuinbouwondernemingen werd tijdelijk bemoeilijkt. Hierdoor ontstond er extra ruimte voor het doen van proeven. Aanwinst Ary bleek de uitgewezen man hiervoor.
Ary de Jong van HortiTech en Laura Frijters van 2Grow in de komkommerproef met de Climalux-armaturen
Absoluut vocht
Het innovatieve Climalux-armatuur is uitgerust met een ventilator en blijkt om een nieuwe manier van telen te vragen. Een belangrijk hulpmiddel daarbij zijn sensoren, waaronder de sapstroomsensoren van 2Grow. Die geven realtime inzicht in het gehalte absoluut vocht. Dusdanig goed zelfs dat Ary een zomerteelt komkommer nagenoeg volledig stuurde op basis van dit ‘nieuwe lijntje om mee te spelen’.
“Ik moet toegeven dat ik eigenlijk nog nooit naar het gehalte absoluut vocht heb gekeken. En niet de enige, weet ik uit ervaring”, lacht Ary. Hij deed inmiddels drie teelten met de nieuwe lamp, naast de huidige komkommerteelt ook een winterteelt tomaat en komkommer. Een vierde teelt is aanstaande. “En voordat het armatuur zijn huidige naam kreeg, deed ik in lichtkleurenonderzoek ook al ervaring met het armatuur op.”
Anders telen
Het Climalux-armatuur is een ‘full-spectrum’ licht armatuur dat is uitgerust met een ventilator. Die ventilator helpt de lamp koelen en drukt de lucht verticaal van boven naar beneden. Hierdoor ontstaat een constante luchtbeweging in de kas. “Dat is anders dan bij de traditionele manier van telen zoals je nu nog vaak ziet. Dit armatuur vergt een andere manier van telen. Dat ben ik nu aan het ontdekken. Ik word met veel nieuwigheden geconfronteerd en je zou zelfs kunnen zeggen dat ik hierdoor, ondanks mijn teeltervaring, eigenlijk best wel lijk om de telers waarop HortiTech zich doorgaans richt in haar trainingen.”
Het Climalux-concept pas perfect bij Het Nieuwe Telen, vanwege de verticale luchtbeweging die de ventilator bij het armatuur creëert.
Inzicht in plantactiviteit
Die onervarenheid met de nieuwe manier van telen maakt dat Ary erg geholpen is met ‘nieuwe’ data. De sapstroomsensor van 2Grow, en teeltbegeleiding van servicemanager Laura Frijters, helpt hem hieraan. Laura: “Eén van de tekortkomingen van LED-belichting is het gemis van warmte in de kop. Hierdoor is het moeilijker de plant voldoende actief te krijgen. Dat is voor telers met het blote oog echter moeilijk te zien, laat staan snel te zien. Wij kunnen dat wel realtime inzichtelijk maken door sapstroomsensoren onder in de plant te plaatsen. Wat wij daar meten, kunnen wij weer vertalen naar activiteit in de kop van de plant.”
Een belangrijk voordeel van de armaturen van Climalux is dat het mogelijk is een luchtstroom te creëren waarmee het mogelijk is enerzijds warme lucht naar beneden te blazen maar anderzijds ook warmte bij de kop in te brengen. Ary noemt het ‘een extra stuurmogelijkheid’. Dan is het echter wel belangrijk om te weten hoe de teler dat stuur moet bedienen. Laura: “Met onze sensoren en kennis kunnen we telers helpen hiermee helpen. Op die manier krijgen we inzicht in hoe we de lamp het meest efficiënt kunnen inzetten.”
Op zoek naar optimaal
Ary ontdekte al snel dat hij met een Climalux-armatuur in de kas niet ‘gewoon traditioneel’ kon telen. “Dan krijg je namelijk een te groeizaam gewas. De luchtbeweging die de ventilator bij het Climalux-armatuur creëert zorgt voor een beter microklimaat tussen het gewas. De vraag is nu alleen wanneer dat ‘optimaal’ is? Om dat punt te bereiken, heb ik veel aan data over absoluut vocht, naast de bekendere data over relatief vocht.”
Ary en Laura hebben tijdens de proeven zeer intensief contact. Ary: “Het is veel voorgekomen dat ik dacht met mijn ervaring iets goed bij te sturen en dat ik dan al snel van Laura van op afstand te horen kreeg: ‘Wat doe je nu?’ Dan bleek dat zij, zonder dat ze in de kas mee kan kijken, al uit de sapstroomdata kon zien wat ik aan het doen was. Zo heb ik snel geleerd minder te kieren, terwijl ik ’s nachts de ramen ook regelmatig even dicht laat. Ik bleek te veel te ontvochtigen ’s nachts, zonder dat ik daarvan zelf het effect op het gewas goed kon zien. Hoe lang en hoe veel ik nu moet kieren, dat leert het cijfer over absoluut vocht mij.”
Een eerdere komkommerproef met de Climalux-armaturen in 2020.
Uiteraard is het (nog) niet zo dat dat wanneer het cijfer voor absoluut vocht in beweging schiet, ook direct duidelijk is wat er ‘loos’ is. “Dat zou wat zijn, als het nieuwe lijntje in mijn klimaatsturing mij direct ook zou aanwijzen waar ik iets moet aanpassen”, lacht Ary. “Wel ben ik er zeker van dat ik nu, als ik zie dat het relatief vocht gehalte ‘goed’ is, maar het gehalte absoluut vocht niet, er dús productiewinst te halen is. Simpel gezegd: je wilt met behulp van de belichting in dit geval de plant zo gelijkmatig mogelijk laten groeien, zonder pieken en dalen en dus zonder stress. Als dat lukt, ben ik er zeker van dat er nog winst in te oogsten kilo’s te halen is.”
Compleet pakket
Minder kieren door goed op de data van de sapstroomsensor te letten, zorgt voor een energiebesparing in de teelt. De energiebesparing kan snel oplopen, minimaal 20%. Fijn, maar niet het belangrijkste, volgens Ary. “De nadruk ligt nu veel op efficiëntie en energiebesparing bij belichtingskeuzes, maar wat doet belichting voor je kilo’s? Met de keuze voor een Climalux-armatuur in plaats van reguliere HPS-armaturen kun je nu al gelijke producties halen. Dat heb ik in mijn proeven wel gezien. Je wilt echter dat de keuze voor LED en voor dit specifieke armatuur echter een echte verbetering oplevert. Daarom zullen wij als stukje begeleiding mee in het pakket bij de Climalux-armaturen zitten. Niet om op de stoel van de teler te gaan zitten, maar wel om hem of haar op het hart te drukken ‘het lijntje absoluut vocht’ aan te zetten. Wij helpen hen dan daarop te sturen.”
Ook 2Grow zal daarbij helpen. De sapstroomsensoren, en bijbehorende service, worden ook in het Climalux-pakket toegevoegd. Olivier Begerem van 2Grow: “Vaak is het als de plant toont hoe hij zich voelt al te laat. Met onze sensoren krijgt de teler directe feedback om de teeltstrategie direct aan te passen waar nodig. Wij zien daarom dat bij alle technologische innovatie, onder andere op het gebied van belichting, onze sensoren ook steeds vaker in beeld komen en zelfs mee in het pakket verkocht worden.”
De verwachting is dat de Climalux-armaturen, die in Nederland worden geproduceerd, in de winter van 2022 in de eerste praktijkteelten terug te zien gaan zijn. Maar eerst gaat Ary nog een vierde proef doen, wederom in komkommer, met hulp van sensoren én met het ‘lijntje absoluut vocht’ aan.
Voor meer informatie:
Ary de Jong
HortiTech
ary@horti-tech.com
www.horti-technology.com
Laura Frijters
2Grow bvba
info@2grow.earth
www.2grow.earth
Climalux
info@climalux.nu
www.climalux.nu