Tholen - Dat telen onder LED voordelen oplevert, dat is bekend, maar de vraag is nog wel hoe je als teler optimaal van die voordelen profiteert. Belangrijk is bijvoorbeeld waar en hoe je de lampen in de kas positioneert, zo liet onderzoekster Wendy Vanlommel woensdagmiddag zien tijdens een digitale rondgang in een GLITCH-proef in de tomatenteelt.
Wendy, onderzoekster vruchtgroenten bij Proefcentrum Hoogstraten, ging dieper op die positionering van de lampen in na een bijdrage van Lieve Wittemans van het Proefstation voor de Groenteteelt. Daarin ging het over spectrumkeuze, en bleek uit een proef dat er met LED t.o.v. SON-T vooral een hoger vruchtgewicht en een lager energieverbruik werd behaald.
Positionering 3x LED vs. SON-T
Wendy besprak een drietal verschillende posities die afgelopen jaar zijn getest voor LED in vergelijking met SON-T. Het ging enerzijds om lineair toegepast toplight (210 micromol), toplights lineair met interlights (135 micromol en 75 micromol interlights) en toplights compact met interlights (135 micromol en 75 micromol). Daarbij opgemerkt dat bij compact de lampen aan de tralieleggers waren bevestigd in plaats van aan de C-profielen. De proef werd gehouden met Merlice.
Meten is weten en daarom lag daarop in de proef ook de focus. Wendy liet aan de hand van metingen van lichtintensiteit boven de kop van het gewas zien of en hoe de lichtintensiteit varieert verder van de lampen af.
Een praktijkdetail in histogram gevat
Na een reeks grafische weergaves van de metingen (hierboven in één afbeelding gevat) viel op dat het histogram, zoals de lichtmeting weergave officieel heet, nauwer was bij LED in alle drie de posities dan bij SON-T. Ook was het lichtbeeld homogener.
Een grappig detail dat Wendy kon laten zien was dat in de histogrammen aan de randen de lichtintensiteit laag was. In de praktijk bij telers in de kas is dat anders. Dat komt omdat daar wél extra lampen tegen bijvoorbeeld de rand van de kas worden gehangen, juist om een zo gelijk mogelijk lichtbeeld te garanderen. In Hoogstraten in de proef is dat niet gedaan.
De lineaire Leds gaven in de proef het meest homogene lichtbeeld. Ook als naar lichtdoordringing in het gewas wordt gekeken, troeft deze keuze de compact positie af.
Met interlights kan die lichtdoordringing (deels) gecompenseerd worden. Toch valt op dat dit slechts in grofweg een halve meter oppervlak in het gewas lukt. Daarna is het effect weg. Interlights kunnen dus niet een lagere lichtdoordringing van de toplights in het hele gewas compenseren, concludeerde Wendy.
Energieverbruik en productie
De metingen hierboven laten zien hoe het licht boven en tussen het gewas aanwezig is. Maar wat doet dat voor productie en energieverbruik?
Waar in de eerder genoemde en besproken proef van Lieve een hoger vruchtgewicht onder LED werd behaald, was dat in deze proef anders. Hier werd het hoogste gemiddelde vruchtgewicht onder SON-T gehaald. Wel was in alle drie de LED-teelten de productie per vierkante meter hoger dan onder SON-T. Dit ondanks onder LED 1,5 tros minder maar dankzij een hogere stengeldichtheid (4,2 st/m2 om 3,33 st/m2 onder SON-T). Ook de interlights droegen bij.
Wat opvalt is dat van de drie LED-posities de lineaire Leds zonder toplights nagenoeg gelijk in productie eindigt. Dit komt omdat de interlights hier de boel niet konden compenseren.
Dat de compact met interlights het aflegt in de proef t.o.v. de lineair met interlights komt dan weer door een flinke achterstand in de winterperiode van 3 trossen. Die werd niet meer ingehaald, zo deelde Wendy bij de cijfers.
Zomers werd onder LED in alle gevallen een hogere productie gehaald t.o.v. SON-T.
Elektriciteitsbesparing tikt meest aan
Qua elektriciteitsverbruik werd in de proeven met LED t.o.v. SON-T een verbruik van 15-23% lager genoteerd. Wel moest er meer gestookt worden onder LED door minder stralingswarmte. Als dat in de berekening wordt meegenomen, dan blijft nog steeds een 2-8% lager energieverbruik voor LED staan, afhankelijk van de positiekeuze van de lampen. Daarbij moet in ogenschouw worden genomen dat de kosten van elektra hoger liggen dan die van stoken.
Het complete programma, ook voor sla en komkommer, van het webinar van 27 januari 2021 is hier terug te zien.