Tholen – Vraag iemand naar de voordelen van LED-belichting boven HPS-belichting en dikke kans dat je terugkrijgt: ‘energiebesparing’. Van dat gegeven is de markt inmiddels wel op de hoogte. Het is ook een belangrijke reden waarom telers bij het oplopen van de energieprijzen de overstap hebben gemaakt naar LED. Soms volledig, soms in een hybride installatie (waarbij dan noodgedwongen vaak de HPS-lampen alsnog uitblijven).
Maar is er ook nagedacht over wat ander licht met de plant doet? Niet genoeg, zo beseft een steeds groter deel van de markt. Energie-efficiëntie heeft de overhand gekregen boven plantefficiëntie. In twee belichtingsproeven met Lisianthus en komkommer in het World Horti Center onder leiding van Ary de Jong wil belichtingsleverancier RED Horticulture laten zien wat hun armaturen en keuze uit lichtrecepten met de plant doen, of nog beter: met de plantmorfologie.
De proeven die de hele winter gedraaid hebben lopen nog tot en met 31 maart. “We willen telers daarom oproepen zeker nog even te komen kijken, ook als ze geen Lisianthus- of komkommerteler zijn”, zegt de teeltman van HortiTech. “We willen telers namelijk graag met eigen ogen laten zien wat licht doet met een gewas én dat er meer is dan alleen energiebesparing.”
José Carretero en Alex Hogervorst van RED Horticulture en Ary de Jong van HortiTech bij de afdeling waarin de komkommerdemo staat. Daarin zijn twee lichtstrategieën gebruikt. Een lichtstrategie is een verzameling van meerdere lichtrecepten, die met teelt en teeltfases te maken hebben, waarbij verschillende spectra per recept/teeltfase ingezet worden.
Meer dan kilo’s
In de komkommerproef worden drie rassen onder een vast en een dynamisch LED-spectrum geteeld, in één afdeling. Dat is anders dan in Lisianthus, waar speciale recepten voor de drie fases van de teelt worden gebruikt. (in dit artikel wordt uitgebreider op de proef in Lisianthus ingegaan). Op 19 oktober zijn er op twee keer vier goten komkommerplanten geplant. Het doel was om minimaal te evenaren wat er mogelijk is onder HPS. Dat betekent, per plant, 75 komkommers oogsten van gemiddeld 380 gram, met 2.5 gepote planten per m2.
“Dat is onder beide lichtstrategieën prima gelukt, voor alle geteelde rassen”, laat Ary zien. Maar daar gaat het hem dus niet primair om. “De kennis over LED in komkommer is nog niet heel groot. Anders dan in tomaat is in komkommer hybride belichten met LED en HPS ook geen een-tweetje op de manier hoe nu met de lampen in de markt wordt belicht.”
Investeren in de fabriek
Alex Hogervorst en José Carretero zijn er ook bij als Ary de proef laat zien. De Fotobiologie Support Manager en de Sales Manager zijn hebben sinds begin dit jaar een kantoor in het World Horti Center in Naaldwijk. Daarmee is een Nederlandse vestiging van de van oorsprong Franse LED-leverancier een feit. RED Horticulture stak sinds de oprichting vijf jaar onderzoek en toepassen in de ontwikkeling van LED-lichtstrategieen met meerdere recepten. En in de ontwikkeling van armaturen waarin het spectrum stuurbaar, het systeem met de MyRED lichtmanagementcomputer, sensoren en één-op-één-ondersteuning.
Sinds twee jaar is het bedrijf nadrukkelijk ook actief op de Nederlandse markt. “Frankrijk kent veel minder een HPS-traditie, omdat er meer natuurlijk zonlicht is. Ze zijn daarom vroeg naar de mogelijkheden van LED als in stuurlicht gaan kijken”, geeft José aan. “De lichtstrategie dat nu hier boven de komkommers hangt, is voor ons het basisrecept”, vult Alex aan. “Na jaren finetunen staat dat nu.”
De nodige zaadbedrijven en telers kwamen al bij de proef kijken. Ary liet hen daarbij steevast dezelfde rassen vergelijken alleen dan op een goot met daarboven een ander spectrum. De simpele vraag is vervolgens: Wat zie je? Telers zijn logischerwijs geneigd snel naar vruchten te kijken, kilo’s.
De teeltman wijst er echter liever op dat onder beide spectra de planten er tegen het eind van de teelt nog vitaal op staan. “Met het dynamische spectrum hebben we met spectrumkeuze in het begin van de teelt geïnvesteerd in het wortelstel, de ‘fabriek’. Wat je vroeg in de teelt doet, zie je nu terug. De planten hebben meer over, richting het einde van de teelt, blijven de planten makkelijker groeien.” Dat is met het blote oog goed te zien.
In de proef worden rassen van BASF, Enza Zaden en Rijk Zwaan getest. Telers die de proef bezoeken, stellen ook vragen over ontvochtigen. Ary heeft wel op verdamping gelet, maar er zijn los van een verticale ventilator geen speciale technieken ingezet.
Flexibiliteit
De proef is zeker nog niet de laatste proef met LED, niet voor RED Horticulture en HortiTech maar ook niet in het algemeen. Hoewel LED-belichting steeds meer ingeburgerd raakt, is er nog veel te leren. Daarbij helpt het, zo geeft José aan, als het armatuur in staat is flexibel mee te bewegen met de kennisopbouw die er is. “Verrood licht wordt nu soms gemist als de HPS-lampen uitblijven.” Ary knikt. Maar het gaat ook om flexibiliteit in de vorm van kunnen reageren op veranderingen in de kas. José: “Een tomatenteler die lampen heeft hangen met een spectrum gericht op tomaat, kan problemen krijgen als hij met datzelfde spectrum komkommers wil telen.”
Sturen kan met hulp van de MyRED-app, onder meer in reactie op natuurlijk zonlicht
Sturen
Het MyRED-platform maakt draadloze sturing van de armaturen mogelijk. Dat gebeurt op basis van meetgegevens van het klimaatmonitoringssysteem Solstice. De armaturen en de Solstice-kast zijn via een draadloos Mesh-netwerk verbonden. De teler het spectrum gedurende de teelt aanpassen, bijvoorbeeld door via de MyRED-app de observatiemodus aan te zetten. Praktisch voor tijdens het oogsten.
“Ieder armatuur is individueel stuurbaar”, geeft José aan. RED Horticulture biedt een schaalbaar concept aan, met armaturen in vier vermogens. Telers die net beginnen met de stap naar LED, krijgen doorgaans – “een stukje zelfbescherming” – niet direct de mogelijkheid het spectrum dynamisch te gaan sturen. Alex: “Wij kiezen ervoor de teler geleidelijk meer stuurmogelijkheden te geven.” Het is onder meer mogelijk dynamisch te sturen op zonlicht of stroomprijs. José: “Bij genoeg zon kun je dan als eerste verrood en blauw dimmen, de minst energie-efficiënte kleuren.” Ondertussen gaat het onderzoek volop door, met in ieder geval als het aan Ary, Alex en José ligt ook meer aandacht voor wat LED-licht voor de plantmorfologie betekent.
Inzicht in de teeltdata via het MyRED-platform
Voor meer informatie:
Alex Hogervorst
RED Horticulture
+31 637295186
alex.hogervorst@horticulture.red
www.horticulture.red
Ary de Jong
HortiTech
ary@horti-tech.com
www.horti-tech.com