Groenten zijn de vierde grootste exportcategorie van Nederlandse landbouwproducten met een totale exportwaarde in 2021 van 7,3 mld. euro. Tomaten hadden hierin een aandeel van 14%. De prijs van een kilo tomaten neemt de afgelopen jaren redelijk stabiel toe. In 2022 was er in de eerste acht maanden een lichte prijsstijging (4%) ten opzichte van 2021 van 1,78 euro per kilo naar 1,86 euro
per kilo. Dat blijkt uit het rapport 'De Nederlandse agrarische sector in internationaal verband – editie 2023'.
Kostenstijging
Tomaten groeien in Nederland in verwarmde en soms verlichte kassen. De gestegen prijs van aardgas heeft een flink nadelig effect op tuinders zonder vast energiecontract. De glastuinbouw heeft het hoogste aandeel gasverbruik van de landbouw en dat betekent ook voor tomaten dat de energieprijs veel invloed op de bedrijfsvoering heeft.
Dit ligt anders bij tuinders met en vast contract hebben voor aardgas met lage tarieven, terwijl ze energie opwekken tegen een hoog tarief met een warmtekrachtkoppeling (wkk). Een deel van de glastuinbouwbedrijven zonder wkk of andere bronnen voor een
duurzame energievoorziening konden minder flexibel reageren op de stijgende kosten.
Door gestegen gasprijzen hebben telers hun teelt moeten aanpassen; minder energiegebruik, zoals geen of minder intensief belichten in de wintermaanden, minder warmte en minder CO2-gift. Dit heeft gezorgd voor verschuivingen van het afzetmoment naar het tweede en derde kwartaal van het jaar. Door bijzonder goede weersomstandigheden in 2022 en een demping van het volume, door bovenstaande maatregelen, bleven de opbrengstprijzen voor telers op niveau. Het virus ToBRFV heeft daarnaast gezorgd voor een lager aanbod tomaten. Het lagere aanbod zorgde ook voor een stijging van de tomatenprijs. Bovendien heeft een verschuiving van kilotomatenproductie naar het fijnere segment, zoals cherrytomaten, gezorgd voor een hogere exportwaarde per kilogram.
Tomatenprijs stijgt minder hard
Er zijn ook enkele factoren die ervoor zorgen dat de tomatenprijs minder hard stijgt. Nederland had in 2022 een relatief warme zomer en een relatief warm najaar. In juni waren de temperaturen en zonuren bovengemiddeld. Het relatief warme klimaat in het najaar zorgt ervoor dat sommige tuinders minder gas gebruiken voor verlichting en verwarming van kassen, waardoor kosten worden bespaard.
Ook zijn er tuinders die de tomatenplanten langer laten staan
dan gebruikelijk, waardoor er door het relatief warme klimaat nog enkele tomaten kunnen groeien en er in het najaar van 2022 dus een verlengd aanbod van tomaten is. Hoge aangevoerde volumes en lagere prijzen in de zomer zijn niet ongebruikelijk, aangezien dit het hoogseizoen van de tomaten is. Het is echter afwachten hoe de prijzen zich in de wintermaanden gaan ontwikkelen nu verwarmde en belichte teelt vaak niet meer rendabel is.
Concurrentie buitenland
Tot slot concurreert de Nederlandse tomaat ook met het aanbod van tomaten uit andere landen. Door de energiecrisis staat de opgebouwde jaarrond afzetmarkt van Nederland onder druk. De export van onder andere Marokkaanse tomaten naar landen binnen de Europese Unie neemt toe. Concurrentie met andere landen, zoals ook bijvoorbeeld Spanje, is een andere remmende factor voor de Nederlandse tomatenprijs.
Bron: De Nederlandse agrarische sector in internationaal verband – editie 2023