Aan de groeiende populariteit van aardbeien lijkt maar geen einde te komen. Veel telers breiden dan ook hun teelt uit en ruilen het open veld in voor bedekte teelt. Telers van tomaten, komkommers en andere gewassen onderzoeken of ze in hun hightechkassen ruimte kunnen vrijmaken voor aardbeien. Belichte teelt biedt immers vele voordelen.
Maar omdat deze ontwikkeling relatief nieuw is, zijn er nog steeds hiaten in de kennis over wat de beste belichtingspraktijken zijn. Daarom doet Fluence by OSRAM samen met Delphy Improvement Centre uitgebreid onderzoek naar hoe de opbrengst en de kwaliteit van het fruit verbeterd kan worden en naar wat het effect is van belichting op de houdbaarheid. Vorig jaar onderzochten ze welke lichtspectra het meest geschikt zijn voor specifieke groeistadia. Nu verleggen ze hun focus naar de lichtintensiteit van die spectra. Hoog tijd dus om wat vragen te stellen.
Nood aan betrouwbare resultaten
Om inzicht te krijgen in wat de beste manier is om aardbeien te belichten, doet Fluence uitgebreid onderzoek in de R&D-kassen van Delphy in Bleiswijk. In september 2021 hebben ze de eerste gewassen geplant en ze gaan daarmee door tot en met juni, zodat ze kunnen zien hoe het gewas zich het hele jaar door gedraagt.
Het onderzoek naar de optimale belichtingsstrategie voor het telen van aardbeien onder LED's gaat nu het tweede jaar in. Omdat de studie van 2021 net van start is gegaan, zijn er nog niet veel gegevens over dit onderwerp te delen. Maar de proeven van vorig jaar leverden alvast heel wat resultaten op.
Leo Lansbergen, Horticulture Service Specialist bij Fluence, legt uit: "Toen we in het eerste onderzoeksjaar keken naar het effect van verschillende lichtspectra, moesten we kiezen op welke spectra we wilden focussen. Uit eerder onderzoek wisten we al dat roodblauw licht voor veel gewassen gewoon niet de beste oplossing is. Daarom kozen we voor enerzijds een volledig wit en anderzijds een roze spectrum. We wilden het verschil zien tussen beide spectra."
Haris Ouzounis, senior fotobioloog en onderzoeksprojectmanager bij Fluence EMEA, voegt toe dat ze uit tomatenonderzoek ook wisten dat een verrood spectrum voor veel gewassen heel interessant kan zijn. "Dus wilden we dat verrood testen op een witte en op een roze achtergrond."
De helpende hand van verrood licht
Naast wit en roze richtte het onderzoek van Fluence zich ook op verrood licht. "Het is maar goed dat we die keuze hebben gemaakt, want we ontdekten dat verrood licht een positief effect heeft op aardbeien", zegt Haris. "We ontdekten bijvoorbeeld dat planten een meer open structuur hadden door verrood licht. Dit is niet alleen gunstig omdat de plant op die manier meer licht kan opvangen, maar ook omdat de luchtventilatie in het gewas effectiever wordt. Bovendien heeft het positieve effecten op arbeidsvlak, omdat de aardbeien gemakkelijker te bereiken en dus te plukken zijn. Verrood licht zorgt immers voor een verlenging van de trossen. Ook de opbrengst lag iets hoger en de Brix-waarden waren beter."
Dit zijn belangrijke resultaten, vooral omdat het effect van verrood licht op aardbeien nog niet erg goed gedocumenteerd is. "Ja, er zijn wat gegevens over het effect op tomaten, maar de aardbei is een heel ander gewas", zegt Haris. "Bij aardbeien heb je bijvoorbeeld korte-dagrassen. Dat betekent dat ze korte dagen en lange nachten nodig hebben om bloemen te kunnen ontwikkelen en goed te groeien. Tomaten zijn dagneutraal. Ze hebben ongeveer 6 uur duisternis nodig, maar theoretisch gezien kunnen ze de rest van de tijd worden belicht. Verder hebben aardbeien, vooral de junidragers, één korte oogstperiode en dan is het voorbij, terwijl je het hele jaar door tomaten kunt plukken omdat ze een constante plantbelasting hebben. Omdat gewassen zo verschillend zijn, hebben ze ook verschillende behoeften op het gebied van licht."
Onderzoek
Zowel Leo als Haris zijn het ermee eens dat het belangrijk is dat onderzoekers zo min mogelijk aan het toeval overlaten: "We gaan altijd stap voor stap te werk om ervoor te zorgen dat onze resultaten niet aan het toeval worden overgelaten. Eerst doen we onderzoek met kennisinstituten en implementeren we beproefde experimentele ontwerpen. Die zijn typisch voor rigoureus academisch onderzoek. Op basis van deze eerste onderzoeken gaan we over op teeltproeven. Pas als we er zeker van zijn dat ook die positief zijn, gaan we over op proeven op grotere schaal", legt Leo uit. Haris voegt eraan toe dat elk experiment drie keer wordt herhaald en de behandelingen worden ook afgewisseld, zodat ze er zeker van kunnen zijn dat geen van de resultaten die ze behalen toevallig zijn (eventuele omgevingseffecten die van invloed kunnen zijn op het gewasresultaat worden geëlimineerd).
Leo vermeldt dat er nog een andere belangrijke factor is waarmee ze rekening hebben gehouden om ervoor te zorgen dat hun resultaten betrouwbaar zijn. "Ons onderzoek is geen gezamenlijk project waarbij wij de verlichting leveren en een ander bedrijf dan weer voorziet in het substraat, enzovoort. Het is een privé-onderzoek, dus we hebben volledige controle over de proefopstelling en de observaties. Op die manier kunnen we effectief het effect van het lichtrecept meten, zonder ons af te moeten vragen of de resultaten variëren omdat er bijvoorbeeld een ander substraat werd gebruikt. We kunnen dus met zekerheid stellen dat, als de resultaten wijzigen, dat wordt veroorzaakt door het licht. Onze proeven zijn zeer solide."
"We houden er ook rekening mee dat veel planteigenschappen rasafhankelijk zijn", vult Haris aan. "Daarom voeren we onze proeven niet uit met slechts één ras, maar met meerdere. Dat doen we omdat het voor telers belangrijk is om te begrijpen wat er gebeurt als je voor eenzelfde gewas met hetzelfde lichtspectrum of dezelfde intensiteit werkt, maar van dat gewas verschillende variëteiten hebt staan. Welke rassen onze klanten ook hebben, ons onderzoek dient om hen een helpende hand te reiken."
In het onderzoek is er met veel factoren rekening gehouden om ervoor te zorgen dat de meest betrouwbare resultaten worden behaald. Een daarvan is de omvang van het onderzoek: "Normaal gesproken wordt er op relatief kleine schaal onderzoek gedaan, denk aan 150 of 200 m2", vertelt Haris. "Ons onderzoek vindt plaats op een areaal van 1.000 m2, opgedeeld in drie compartimenten. Hierdoor zijn onze resultaten veel betrouwbaarder en wetenschappelijk goed onderbouwd."
Teeltproeven
Na resultaten te hebben behaald wat de spectra betreft, startte het Fluence-team met de teeltproeven. "Vorig jaar werkten we met een kleine groep telers die ofwel al belichting gebruikten in hun aardbeienteelt, ofwel interesse hadden om dit te gaan doen. In die groep was er ook een teler die interesse had om in zijn kas aardbeien te telen met het spectrum dat in de proef het beste resultaat bleek te geven. Op basis van dat onderzoek zijn we onze bevindingen in de praktijk blijven testen, zodat de teler ons commentaar en feedback kon geven. Zo kunnen we onze bevindingen verder verfijnen", legt Leo uit.
De teeltproeven zijn vooral belangrijk omdat ze ervoor zorgen dat de focus van het onderzoek praktisch blijft. "We willen wetenschappelijk bezig zijn, maar zonder de focus te verliezen op waar het uiteindelijk allemaal echt moet gebeuren. En dat is in de kas, bij de telers. Dat is onze dubbele benadering. Onze keuzes voor de proefopstelling waren overigens niet alleen gebaseerd op literatuuronderzoek, maar ook op meningen van telers. Deze geven immers aan wat echt belangrijk is om te analyseren", aldus Leo.
HPS en LED
Met de huidige energiecrisis zijn duurzaamheid en energie-efficiëntie van cruciaal belang voor belichte teelt. Leo en Haris zijn ervan overtuigd dat LED de beste oplossing is. "Als je naar belichte aardbeienteelt kijkt, zie je dat het gros gebruik maakt van HPS. Vanwege de hogere doeltreffendheid en efficiëntie van LED-belichting verwachten we dat de overstap van HPS naar LED snel kan gaan, zeker met de energiecrisis. Investeringen in belichting en onderzoek zijn niet voor de korte termijn, maar voor 5 jaar verder of meer. Zo'n overstap is misschien een flinke investering, maar uiteindelijk scheelt het enorm in de kosten", stelt Haris.
Leo is het ermee eens dat LED de meest haalbare optie is voor de belichte aardbeienteelt, ook omdat aardbeien de voorkeur geven aan lagere temperaturen en omdat de verwachting is dat er de komende jaren voor hogere lichtintensiteiten zal worden gekozen. "Als telers die HPS gebruiken de lichtintensiteit verhogen, zal de temperatuur in de kas ook stijgen. Omdat aardbeien niet de grootste fan zijn van hoge temperaturen, valt er niet veel te winnen door de lichtintensiteit met HPS te verhogen. Bij LED leidt een toenemende lichtintensiteit niet meteen tot een temperatuurstijging, want de toename is zo klein dat het goed beheersbaar is."
Op dit moment is het onderzoek naar de lichtintensiteit en de effecten daarvan op de aardbeienteelt nog gaande, dus daar kunnen we nog geen gegevens over delen. Zodra Fluence en Delphy dat onderzoek hebben afgerond, keren we zeker terug met een update.
Fluence
Delphy