Tholen - Er is in juli officieel melding gemaakt van een eerste vondst van het Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV) in Oostenrijk en Zwitserland. Dat blijkt uit meldingen van de European and Mediterranean Plant Protection Organization (EPPO) en de Zwitserse plantgezondheidsautoriteiten.
Eerste vondst Oostenrijk
In Oostenrijk gaat het om een vondst van het virus in een tomatenkas in Münchendorf in juni 2021. Symptomen, waaronder een licht mozaïekpatroon op de bladeren, waren zichtbaar, maar volgens de melding van EPPO niet 'ernstig'. Maatregelen voor verwijdering van het virus zijn genomen. Alle planten, vruchten en ook het teeltmedium (steenwol) is vernietigd. Daarnaast is grondig schoongemaakt en zijn onder andere karren, opslagruimtes en machines gedesinfecteerd.
Eerste vondst Zwitserland
Ook in het Zwitserse kanton Thurgau is ToBRFV gevonden en inmiddels officieel bevestigd. Ook hier gaat het om een tomatenkas. In juli meldde de teler zich, conform de in Zwitserland geldende regels, bij de autoriteiten toen hij een besmetting vermoedde. De plantgezondheidsautoriteiten nemen maatregelen tegen verspreiding van het virus, zo deelt het kanton.
Bulgarije weer ToBRFV-vrij
In de juli-update van EPPO wordt ook (opnieuw*) melding gemaakt van de eerste vondst van het virus in Bulgarije. Daar werd in juni de eerste vondst gedaan. Besmette planten zijn hier vernietigd, machines en materieel zijn gedesinfecteerd. Daarmee oordeelt EPPO dat het virus nu weer afwezig is en vernietigd.
*ook in de juni-update van EPPO werd over de Bulgaarse besmetting bericht. In die update werd ook melding gemaakt van besmettingen in Hongarije en Noorwegen.
Italië - Sicilië zet in op verbranden besmette planten
Ook telers op het Italiaanse eiland Sicilië worstelen met ToBRFV. Regionaal parlementslid Stefania Campo beklaagt zich bij onze Italiaanse zustersite Freshplaza.it over een institutioneel vacuüm en gebrek aan hulp bij ToBRFV-bestrijding. Telers wachten op wet- en regelgeving om het virus goed te bestrijden en doen ondertussen wat ze kunnen. Virusbestrijding kost geld en telers hopen daarom op financiële steun. Het virus op het eiland is niet onder controle.
Recent vond met belangrijke partijen uit de tomatensector een hoorzitting plaats om de problemen te bespreken. Eigenlijk zou de hoorzitting al eerder dit voorjaar plaatsvinden, maar dat kwam er niet van. Tot onvrede van Campo, die aandringt op haast.
Over de genomen besluiten is zij niet tevreden. “Het raadslid was niet aanwezig en er werd dus geen politieke toezegging gedaan, terwijl de bestuurders slechts knikten naar onze kritiek op de enige maatregel die genomen werd met het uitvoeringsbesluit nr. 907 van 15 maart, waarbij wassen en verbranden werden opgelegd. In de praktijk heeft het Gewest de tuinders opgedragen alles te ontsmetten en vervolgens in brand te steken, zonder rekening te houden met het feit dat de planten meestal zijn vastgebonden met plastic banden die, indien verbrand, uiterst gevaarlijk voor de volksgezondheid worden.”
In een laatste EPPO-update in juni werd melding gemaakt van drie nieuwe vondsten in 2021. Het gaat om vondsten bij commerciële productietelers in de provincie Caltanissetta en één in de provincie Ragusa. Ook op het vaste land werd het virus gevonden bij telers in Apulië (Giovinazzo, mei, tomaat en paprika, twee kassen naast elkaar. De paprikaplanten waren asymptomatisch) en Toscane (Monterotondo Marittimo, 2 kassen, oktober 2020).
Nederland en België
Volgens de laatste, in eind juni bekend geworden officiële gegevens, telt Nederland 26 ToBRV-besmettingen en België 6.
Nog steeds geldt voor telers in Europa een meldingsplicht bij vermoeden van virusbesmetting. Ook de quarantainestatus van het virus is nog steeds actief. Overigens wordt die status in ieder geval in Nederland ook ter discussie gesteld. Met de steeds grotere verspreiding van het virus zijn Nederlandse specialisten van mening dat daarmee de quarantainestatus niet meer werkt. In plaats daarvan zou, naast strenge hygiënemaatregelen, het stellen van strenge eisen aan plantmateriaal en zaden verspreiding van het virus tegen moeten gaan. Viroloog Marleen Botermans van de NVWA en Ton van Arnhem van de National Plant Protection Organisation (NPPO) gaven hier in het jaarverslag van de NVWA al uitleg over.
Strengere importregels zaden
Vanaf 15 juli zijn de Europese eisen voor import van zaden aangescherpt ter bestrijding van ToBRFV. Er wordt vanaf die datum uitvoeriger getest en grotere partijen paprika- en tomatenzaad zullen in afwachting daarvan niet mogen bewegen.
Een concreet gevolg van de aangescherpte regels is dat als een partij tomatenzaad bemonsterd en getoetst wordt, alle andere partijen tomatenzaad die vallen onder hetzelfde fytosanitair certificaat niet worden vrijgegeven voor invoer in afwachting van de toetsuitslag. Datzelfde geldt bij bemonstering van een partij paprikazaad. Zodra de toets uitwijst dat de bemonsterde partij vrij is van ToBRFV, kan er invoer plaatsvinden.
De doorlooptijd van toetsing zal ongeveer 3 weken bedragen en dit kan nog oplopen wanneer er pieken in het aanbod zijn. De monstername en het laboratoriumonderzoek komen voor rekening van de importeur. Bij een positieve toetsuitslag zal de doorlooptijd van de toetsing langer zijn, omdat de NVWA ter bevestiging een tweede toets dient uit te voeren.
Indien de bevestigingstoets op bijvoorbeeld een partij tomatenzaad uitwijst dat die partij positief is voor ToBRFV, heeft dat gevolgen voor alle partijen tomatenzaad die onder hetzelfde fytosanitair certificaat vallen. De toets geeft immers aan dat dit certificaat ten onrechte is afgegeven. Het gevolg hiervan is dat met ingang van 15 juli 2021 alle partijen tomatenzaad die vallen onder het bemonsterde fytosanitair certificaat geretourneerd, vernietigd of afzonderlijk getoetst moeten worden.