Tholen – Hoeveel komkommers kunnen telers in één jaar van één vierkante meter oogsten uit de kas? Die vraag houdt telers en veredelingsbedrijven volop bezig, getuige ook het continu doorontwikkelen van rassen.
“Toch is het uiteindelijk vooral het aantal kilo’s dat van een vierkante meter komt waar de teler echt iets mee kan”, is Joop de Hoog, oud-voorzitter van komkommertelersvereniging Friskom en tegenwoordig met zijn grote netwerk nog steeds aanspreekpunt voor veel telers, van mening. “Alleen op basis van het aantal stuks én kilo’s per vierkante meter kun je goede rekensommetjes maken en vergelijken.”
In zijn tijd als Friskom-voorzitter zat Joop bovenop zowel de afzetcijfers als de energieprijzen. “Zeker toen de veiling in Pijnacker nog bestond, ontving ik twee keer per jaar een samenvatting van wat elke teler aan komkommers op de klok had aangevoerd in stuks, sortering en geldelijke opbrengst.
En daar koppelde ik dan de energiecijfers, die ik met toestemming van de telers opvroeg bij de energiebedrijven, aan. Productie kon in kilo’s omgerekend worden met daarachter het gasverbruik per geoogste kilo komkommers. Die cijfers werden in de herfst dan, anoniem zonder de namen erbij, onderling besproken om zodoende een beeld te krijgen van wat een komkommerteelt de teler opleverde en om te kijken wat de oorzaken van de verschillen zouden kunnen zijn. ”
Arbeid meerekenen
Dat rekenen, dat doet Joop nog steeds graag. Arbeid mag in die berekeningen ook niet vergeten worden. “Zeker telers die aan de hogedraad zijn gaan telen hebben hun arbeidskosten zien oplopen, al is arbeid sowieso ook in de traditionele komkommerteelt met drie of vier rondjes een pijnpunt. Arbeid is de hoogste kostenpost en als ik de verhalen zo hoor, nemen de arbeidskosten per vierkante meter dit jaar weer met twee euro toe.”
Het is daarom allemaal ‘nog geen halleluja’ volgens Joop, die ook nog niet volledig overtuigd is van teelt aan de hogedraad. “Telers met hogedraadteelt zijn qua arbeid volgens mijn berekeningen zo’n tien euro per vierkante meter per jaar duurder uit in vergelijking met traditioneel in drie of vier rondjes telen.
Niet voor niets zijn er daarom de laatste jaren enkele van hen weer afgestapt van de hogedraad en niet uit weelde. Telers mogen het daar in excursiegroepen volgens mij best wel vaker over hebben.”
Automatiseren
Telers zijn met z'n allen enorm vindingrijk aldus Joop. "Wanneer een telende ondernemer in een gesprek ook maar iets over arbeid laat horen is het gelijk het moment om daarop in te spelen en om die teler aan het denken te zetten.”
Bijvoorbeeld over robotisering, waarmee ook vroeger al getest werd. “Met stijgende arbeidskosten wordt dat steeds interessanter, al moet er nog flink wat gebeuren wil het echt werken. Zowel in de teelt als bij veredelaars is er nog werk aan de winkel.
Niet te stevig indraaien is bijvoorbeeld belangrijk om te zorgen dat de vruchten aan de voorkant van de stengel blijven hangen, al zou het helemaal mooi zijn als op termijn rassen aan geautomatiseerd oogsten kunnen worden aangepast in de veredeling.”
Precies uitrekenen
Naast telen aan de hogedraad heeft ook belichting haar intrede gedaan in de komkommerteelt. “Bij telers met belichting, SON-T of hybride, kun je heel precies uitrekenen wat zij gaan oogsten op jaarbasis. Bij 15.000 lux licht boven een gewas, 20 uur lang kom je uit op zo’n 7 à 8 komkommers per vierkante meter. Als je dat jaarrond doet kom je uit op zo’n 350 komkommers per vierkante meter per jaar met inbegrip van teeltwissels, maar dan moet je wel altijd hetzelfde licht boven je gewas hebben.
En, niet onbelangrijk, rekening houden met gemeentelijke regels over belichting. Soms wordt daar volgens mij te makkelijk over gedaan, zeker met het oog op de publieke weerstand die er is tegen lichtvervuiling.”
Wat kan er nog bij?
In de onbelichte komkommerteelt zit de top van Nederland volgens Joop op zo’n 190 tot 200 stuks komkommers per jaar, goed voor zo’n 90 kilo per vierkante meter, inclusief een stukje kromme komkommers. “Ik vraag mij dan wel af wat daar nog bij kan, want dat zal niet meevallen. Misschien dat er nog nieuwe rassen komen met bijvoorbeeld kleinere bladeren waardoor vruchten nog beter in het licht komen, al vraag ik mij dan wel af hoe actief die bladeren dan nog zijn om productie te kunnen blijven maken.”
Bij belichten is het vervolgens nog de uitdaging om die meerprijs van een belichte teelt terug te krijgen in de prijs. “Waar in tomaat grote delen van de oogst op contract verkocht worden, is dat in komkommer nog maar mondjesmaat het geval. Om als komkommerteler te blijven investeren, is die duidelijkheid over de prijs die hij of zij krijgt zeker welkom.”
Weinig omswitchers
Naast het volgen van de teelt, neemt Joop ook regelmatig een kijkje in het schap. “Toen ik laatst een rondje door de supermarkt deed, ben ik toch wel geschrokken van de kwaliteit van de Spaanse gesealde komkommers. En ik vond het teleurstellend dat er geen Nederlandse komkommers te koop waren.”
De producties in de regio Pijnacker komen intussen geleidelijk op gang ziet Joop. “In week 9 haalden telers met moeite 1,5 à 2 komkommers per vierkante meter. Dat is niet veel, simpelweg door lichtgebrek en dus weinig groeisnelheid in het gewas.
Aan de prijzen zie je dat ook terug, de dagprijs is omhooggeschoten, voorverkoop op jaarbasis is er in komkommer nog weinig. 40’ers gingen op 27 februari voor 60 cent weg voor de klok, maar die 40’ers zijn er dan ook bijna niet.” De prijzen zijn ondertussen wel beter dan vorig jaar rond deze tijd. “Maar toen waren de prijzen écht oerslecht.”
Voor de rest van het seizoen is het afwachten. “Qua omswitchers uit tomaat, waarvoor her en der wel werd gevreesd, valt het volgens mij gelukkig goed mee. Het zijn er misschien een paar, dus dat zal het ‘probleem’ niet zijn. Maar spannend en een spanningsveld blijft het sowieso, zeker nu met weinig licht. Een uitdaging voor de teler die moet kiezen welke etmaaltemperatuur hij aanhoudt om enerzijds het gewas goed te houden en anderzijds ook productie te hebben.”