"Rusland moet ergens de leveranties vandaan halen om aan de importbehoefte te voldoen. Dat zal ruimte opleveren op andere markten en daar kunnen Nederland en Europa inspringen," vervolgt de landbouweconoom van het LEI. Om dit te illustreren met een voorbeeld: Turkije exporteert veel binnen het Midden-Oosten, onder andere naar Saoedi-Arabië. "Als Turkije de bakens richting Rusland verzet, levert dat wellicht meer mogelijkheden op voor Europa om aan Saoedi-Arabië te leveren."
Tekort kan proces versnellen
Maar toegang krijgen tot nieuwe markten kan lang duren, de onderhandelingen met China over de perenexport vanuit Nederland nam enkele jaren in beslag. Dat de EU strenge eisen stelt aan de producten en voedselveiligheid hoog in het vaandel staat, is niet per se een voordeel. "In de praktijk zien we dat eigen regels rond de volksgezondheid vaak gebruikt wordt om de binnenlandse markt te beschermen."
Toch verwacht Siemen dat, als er tekorten ontstaan, het proces om markttoegang te krijgen sneller kan verlopen. "De acties vanuit Brussel en de nationale overheden moeten zich daar op richten. Om de balans op de markt te herstellen, moet een deel van de steun gebruikt worden om toegang te krijgen tot nieuwe markten."
Export spreiden
Daarnaast wijst Siemen op het belang van marktdifferentiatie. "De boycot is een trigger voor de sectoren om de export te spreiden. Die boodschap komt nu hard binnen, maar iedereen moet de boodschap ter harte nemen, bedrijven en de overheid. We moeten inzetten op zoveel mogelijk exportmarkten."
Berichten deals Rusland te rooskleurig?
Op de berichten dat Rusland verschillende deals heeft gesloten met landen om de import te vergroten valt het een en ander af te dingen, zeker in het licht van de doorgaans lange periode van onderhandelingen die aan een handelsakkoord vooraf gaat.
"De spanning tussen Rusland en het Westen bestaat al even, dus het kan dat de Russen al langer toenadering zoeken tot andere leveranciers. Dat is lastig te doorzien. De afgelopen twee weken schijnt er veel gerealiseerd te zijn, maar we weten eigenlijk nauwelijks wat de afspraken precies inhouden."
Eigen barrières verlagen
Een mogelijkheid is dat Rusland de eigen barrières voor andere landen verlaagd; dat is een binnenlandse aangelegenheid en snel te realiseren. Een voorbeeld komt uit de vleessector. Rusland weigerde lange tijd varkensvlees uit China en Brazilië vanwege de kans op dierziektes en de aanwezigheid van bepaalde groeibevorderaars in diervoerders. Als Rusland deze bezwaren opgeeft, kunnen deze landen redelijk snel toegang krijgen tot Rusland.
Een nieuwe overeenkomst betekent echter niet dat er direct een grote invoerstroom zichtbaar wordt. Het gevraagde aanbod moet wel voorhanden zijn en logistiek georganiseerd worden. Daarnaast is het de vraag of die landen voldoende product hebben. Om bij het vleesvoorbeeld te blijven, "China is al jaren een netto-importeur van varkensvlees," relativeert Siemen van Berkum de berichten.