Het Britse parlementslid Robert Halfon heeft afgelopen vrijdag de kassen in Lea Valley ten noorden van Londen bezocht. Meestal staan er in deze tijd van het jaar al nieuwe gewassen in de kassen, zoemen de hommels, vliegen nuttige insecten er in het rond en zijn de werknemers er druk bezig.
Dit jaar, helaas, is dit niet het geval. De kas die hij bezocht was leeg. En het was niet de enige. "Ongeveer 60 tot 70 procent van de telers in Lea Valley heeft nog niet geplant, terwijl ze normaal in januari de zaailingen verplanten", vertelt Lee Stiles, secretaris van de Lea Valley Growers Association. "Financieel gezien heeft het gewoon geen enkele zin om te planten."
Parlementslid Robert Halfon op bezoek in een kas op 11 februari 2022
Lea Valley
Lea Valley is het grootste kasteeltgebied in het VK. Met meer dan 110 jaar geschiedenis, meer dan 100 telers en een areaal van ongeveer 140 hectare, zijn komkommers en paprika's de belangrijkste groenten die er worden geteeld, behalve dit jaar. Sterker nog, de meest interessante teelt is helemaal geen teelt. "De gasprijs en het gebrek aan arbeiders maken het onmogelijk om te telen. Sommige telers denken eraan volgende maand van start te gaan, maar aangezien de gasprijs dagelijks verandert, kunnen ze op dit moment geen prijzen vaststellen. Het is een te grote gok. Maar de kas leeg laten staan, kost ook geld, zegt Lee. "Maar je verliest waarschijnlijk meer geld als je wel plant. Economisch gezien is het zinvol om niets te doen, wat niet intuïtief klinkt natuurlijk."
"Niemand lijkt in staat om hogere prijzen voor verse producten te bekomen. Retailers willen het gewoon niet betalen voor lokale productie. Hun houding is altijd geweest: 'Als je het ergens anders goedkoper kunt krijgen, koop het dan daar'. Met onze LED-belichting kunnen we best jaarrond telen, maar met hogere kosten. Maar omdat de supermarkten niet meewillen in dit verhaal, stoppen we altijd in de winter en importeren we product uit het buitenland: het is goedkoper uit Marokko. En nu doet zich dezelfde situatie voor: doorgaan met telen is economisch niet zinvol met stijgende overheadkosten en statische verkoopprijzen. De winstmarges zijn gewoon uitgehold", vervolgt Lee.
Hij wijst erop dat deze situatie niet alleen de telers uit Lea Valley treft. "Alle telers die gas gebruiken, zitten in dezelfde situatie als wij. De Nederlandse telers maken het ook mee, en ook de Spaanse die bijkomende warmte nodig hebben. Marokko exporteert momenteel meer volumes naar Groot-Brittannië dan Spanje." Ook ziet hij lege schappen opduiken in de Britse supermarkten. "Dat gebeurt en het zal blijven gebeuren. Voor veel bedrijven zijn de afgesproken prijzen immers niet voldoende in het huidige klimaat van stijgende kosten."
Brexit
Maar zelfs al was het gas betaalbaar, dan nog zou er niet genoeg volk zijn om de gewassen te telen of te oogsten - een effect van Brexit. "Dat komt omdat de Brexit het vrije verkeer van werknemers een halt toeriep. Het is heel moeilijk om arbeiders uit Europa hier te krijgen. Behalve wie vóór de deadline een vaste status had, heeft ervoor gekozen om op het vasteland van Europa te werken, omdat dat gemakkelijker is en omdat de wisselkoers er ook in hun voordeel is. En het VK lijkt ook niet meer zo gastvrij te zijn, dus komt de klap een beetje van drie kanten. Het gasprobleem is niet te wijten aan de Brexit, maar het is wel de druppel die de emmer doet overlopen."
Lee zegt dat hij al een aantal bedrijven een faillissement heeft zien aanvragen, waarvan één ook in Lea Valley. "Andere bedrijven hebben hun kas met verlies verhuurd aan telers die gewassen planten die geen verwarming nodig hebben en die bestemd zijn voor andere markten zoals de groothandelsmarkten of foodservice. En telers die niet aan het benodigde personeel kunnen komen, schroeven het aantal bestellingen terug, waardoor hun omzet daalt."
Lege kas
Dit alles zorgde ervoor dat parlementslid Robert Halfon niet veel gewassen heeft gezien. Hij werd rondgeleid in een lege kas. "We hebben de problemen uitgelegd die we hebben bij het invullen van jobs, wat vooral te maken heeft met de werkvergunningen voor werknemers uit het buitenland. Britten hebben dit soort werk nooit willen doen, dat is niet nieuw. Bovendien heeft het VK momenteel een miljoen vacatures, dus als je werkloos bent, kun je gemakkelijk een baan vinden."
Hij herinnert zich een recent onderzoek, waaruit bleek dat slechts 22% van de Britse volwassenen zou overwegen om in de land- of tuinbouw te gaan werken. "En dat gaat dan nog over intenties, dus voordat ze het werk nog maar hebben geprobeerd. Dit is een probleem waar we altijd mee te maken hebben gehad. Maar nu het vrije verkeer van arbeidskrachten uit Europa aan banden is gelegd, is het de perfecte storm."
De situatie zou nog erger kunnen zijn in de aardbeienteelt, een sector die de laatste jaren hard is gegroeid. "We hebben geen aardbeientelers in Lea Valley, we zijn allemaal producenten van kasgroenten. Maar die telers hebben nog meer personeel nodig dan wij. Vooral in het drukke zomerseizoen hebben ze 5 of 6 keer meer oogstmedewerkers aan de slag dan wij. Zij maken dus nog meer gebruik van het Seasonal Workers Scheme."
Om de vergelijking te maken: januari 2018 versus februari 2022
Oplossing van het probleem
Dus wat vertelden ze het parlementslid toen hij de kas bezocht? Wat zou een oplossing voor het probleem kunnen zijn? Lee zegt dat ze om drie dingen hebben gevraagd. "Het VK heft veel belastingen en accijnzen op energie. We willen dat die afgeschaft worden voor telers. De situatie is immers niet meer houdbaar voor ons."
Dan is er het probleem met de arbeiders. Lee legt uit dat de huidige werkvergunningen voor 12 maanden niet werken. "We willen dat gewijzigd zien en we vragen ook om een kostenverlaging daaromtrent. Momenteel is het minimumloon £ 25.600 en daarbovenop moet je £ 5.000 aan kosten optellen voor de aanvraag bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, wat het totaal op meer dan £ 30.000 per jaar brengt. We vragen dus een verlaging van die kostenpost aan."
Als tweede maatregel om de arbeidsmarkt te herstellen, wijzen ze op het beperkte aantal van 30.000 visa die momenteel via de Seasonal Workers Pilot worden uitgereikt. "We hebben gevraagd om dat aantal te verhogen naar 70.000. We kaarten dit probleem al een paar jaar aan, maar ze houden het op 30.000 en ze hebben nu ook de siertelers aan hetzelfde schema toegevoegd. Die moeten dus nu met ons, voedseltelers, concurreren voor dezelfde vergunningen…"
Te laat voor dit jaar
"Maatregelen die worden genomen zullen de oogst van dit jaar niet meer redden," zegt Lee. "Als we dit jaar een gewas planten, is dat pas na april. Financieel gezien is het gewoon niet interessant om te telen met de huidige energieprijzen en de arbeiders zullen dus niet meer dan één cyclus kunnen doen. Waarschijnlijk zullen het ook alleen maar komkommers zijn, want in april of mei zal het te laat zijn om nog tomaten en paprika's te gaan planten."
De branche kijkt dan ook uit naar volgend seizoen, en de komende jaren. Maar Lee merkt op dat ze nu al een flink aantal jaren steeds hun hoop stellen op het daaropvolgende seizoen. "We vergaderen hierover al sinds 2015, van zodra de Brexit-stemming had plaatsvonden. We zagen het aankomen, maar onze inspanningen hebben in 5 of 6 jaar geen enkel verschil gemaakt. Het probleem waar we op stuitten, was dat politici vastbesloten waren om de heffingen en de seizoensarbeidersregeling toch door te voeren. Ze gaven gewoon aan het Britse volk wat ze dachten dat het wilde. Maar wat er nu gebeurt, is niet waar ze voor hebben gestemd."
Voor meer informatie:
Lea Valley Growers Association
www.lvga.co.uk