Een kas in Kerzers FR, midden in de Zwitserse groentekamer. Hier runt teler Michael Moser zijn bedrijf, waar onder meer komkommers en tomaten onder glas worden gekweekt. Moser maakt zich momenteel zorgen over de tomaten, die bedreigd worden door een virus - en het is niet Corona. Maar nog meer dan om ToBRFV, maakt Moser zich zorgen over de toekomst van zijn bedrijf en de groenteteelt in Zwitserland.
Op 13 juni 2021 zijn er twee referenda in Zwitserland, die bepalen hoe Zwitserland zich in de toekomst zal voeden. Het gaat om de twee landbouwinitiatieven getiteld: 'Voor een Zwitserland zonder chemische bestrijdingsmiddelen' (pesticidenvrij initiatief) en 'Voor schoon drinkwater en gezond voedsel - geen subsidies voor het gebruik van bestrijdingsmiddelen en profylactische antibiotica' (drinkwaterinitiatief).
Als het eerste initiatief slaagt, zouden alle gewasbeschermingsmiddelen worden verboden die stoffen bevatten die niet in de natuur voorkomen. De Zwitserse kiezers zullen ook beslissen over het tweede initiatief voor schoon drinkwater, dat chemische gewasbeschermingsmiddelen niet volledig zou verbieden, maar telers die deze middelen gebruiken, belet aanspraak te maken op overheidssubsidies.
De groententelersvereniging van de kantons Bern en Freiburg (GVBF) – Michael is in het bestuur vertegenwoordigd – en de vereniging Berner Früchte, hebben uitgenodigd tot een bezoek bij het bedrijf van Michael Moser.
"Wanneer iets verboden is om ziektes of insecten te bestrijden, moet er een oplossing zijn hoe het probleem verder verholpen kan worden", zegt Michael. "Anders wordt het moeilijk met de voedselverzorging en hele velden zouden vanwege een paar luizen of wat schimmelaantasting vernietigd worden, omdat ze zich ongestoord uit konden breiden."
Hij begrijpt de wensen van de initiatiefnemers ronduit en ook de zorgen om de natuur zijn voor hem plausibel. "Maar de weg via de initiatieven is de verkeerde en zou de problemen naar het buitenland verplaatsen."
Een blik in de kas van de familie Moser
Geen werkzaam middel: spruitenareaal neemt flink af
Hij noemt een voorbeeld: spruiten. Toen de instanties enkele jaren geleden een insecticide niet meer toestonden, verspreidde de wittevlieg zich snel. Deze wittevliegen scheidden honingdauw af, dat de perfecte voedingsbodem voor schimmels zoals roetdauw vormt. De gevolgen waren kwaliteitsverlies bij spruiten en oogstuitval. In het eerste jaar waren de groothandelaren nog inschikkelijk en accepteerden kleinere schoonheidsfoutjes. Maar al in het tweede jaar was dit niet meer het geval en kozen de groothandelaren liever voor te perfect uitziende Nederlandse spruiten.
Het gevolg: in de regio teelt men op nog slechts 25 hectare in plaats van voorheen 60 hectare spruiten, want alternatieve gewasbeschermingsmethodes, zoals het wegzuigen van de vliegen, pakten slecht uit. Voor Michael is daarom duidelijk: "Het is schijnheilig wanneer we de teelt simpelweg naar het buitenland verplaatsen." Hij ziet de spruiten als waarschuwend voorbeeld van hoe het ook andere groentensoorten zou kunnen vergaan.
In tegenstelling tot Michael Moser is Hans-Ulrich Müller bio-teler. Hij runt samen met zijn zoon een bedrijf in Bibern. Hans-Ulrich, voorzitter van Biogemüse Schweiz, strijdt net als Michael Moser tegen de twee initiatieven. Naar zijn mening zijn de initiatieven oneerlijk. "De teelt wordt enorm gereglementeerd en ingeperkt, terwijl aan de consumentenkant iedereen kan blijven doen wat hij wil", bekritiseert hij. Dat het drinkwaterinitiatief importen niet aanpakt, noemt hij totaal inconsequent.
"Maatschappij heeft een probleem - tuinbouw is de zondebok"
"In beginsel hebben we een probleem met de maatschappij. Onze levensstijl belast het milieu met de meest uiteenlopende stoffen. En nu is de tuinbouw de favoriete zondebok, wordt eruit gepikt en aan de schandpaal genageld", aldus Hans-Ulrich.
Ook op de handelaren en de groothandel uit Hans-Ulrich kritiek. Deze hebben de kwaliteitseisen steeds verder opgeschroefd, ook bij bio-producten. "Daar kennen de afnemers inmiddels geen mate meer", verklaarde de bio-teler.
Buiten gevaar is de tuinbouw voor Hans-Ulrich Müller echter niet. Ze moet zich afvragen hoe het zover heeft kunnen komen. "De conventionele tuinbouw en vooral haar verenigingen hebben jarenlang ingezet op de status quo", bekritiseert hij. Teelt- en dierhouderijmethodes die tot nu toe gebruikt werden, werden lange tijd nauwelijks ter discussie gesteld. Hij is ervan overtuigd dat de vele maatschappelijke uitdagingen alleen samen opgelost zouden kunnen worden.
Als groententeler is Michael Moser niet direct afhankelijk van subsidies. Circa 1,5 tot 3% maken ze voor zijn bedrijf uit. Dan maar uit het systeem van directe subsidies stappen wanneer er wordt ingestemd met het drinkwaterinitiatief? Dat kan hij niet voldoende beoordelen. De vraag is namelijk ook, wat de afnemers dan zouden verlangen. Duidelijk is voor hem: zijn bedrijf wil hij in geen geval gewoon zo maar opgeven.
Grote campagne van de verenigingen
De 'Gemüseproduzenten-Vereinigung Bern Freiburg' (GVBF) en de vereniging 'Berner Früchte' zetten voor hun nee-campagne circa 100.000 Zwitserse frank in. "Omdat we ons voor de gezonde, verse en regionale voeding inzetten", zegt Nadja Umbricht Pieren, voorzitter van de GVBF. Het initiatief is extreem, radicaal en gevaarlijk. Ze brengt een groot deel van de groenten- en fruitbedrijven in de regio in gevaar.
Voor meer informatie:
www.gemueseabhof.ch