Tholen - Gerrit Staal is op dit moment in Indonesië. Hij maakt zich hard voor tuinbouwontwikkeling in het Aziatische land. Daarvoor heeft hij Initiative Greenhouse Horticulture Indonesia opgezet. Na het nodige marktonderzoek treedt hij er nu mee naar buiten, nadat hij tijdens zijn bezoek aan Java ook de eerste trainingen en adviezen heeft gegeven.
“Jakarta, de naam van de hoofdstad en van het voormalige Batavia, is uitgegroeid tot een hele grote stad, met enorme gebouwen met de bijbehorende Indonesische verkeerschaos. Een soort New York als je het mij vraagt.” Gerrit zag in Jakarta al de achterstallige kwaliteit van verschillende tomaten en andere groentes die gebruikt worden in warungs, restaurants en foodchains. “Jammer dat restaurants dit moeten opdienen aan hun klanten. Ze weten vaak niet beter.”
Gerrit geeft uitleg in een klein tomatenkasje van Al Ittifaq in Indonesië.
De kwekerij van Al Ittifaq die Gerrit bezocht was vierenhalf uur rijden met de auto vanaf Jakarta. Op de kwekerij werden Gerrit en zijn Indonesische vrouw, die hij meenam tijdens zijn bezoek, zeer gastvrij ontvangen. “Ik keek al een aantal weken uit naar het bezoek, puur om te zien hoe hun bedrijfsactiviteiten verschillen van de onze. Door de rondleiding kon ik goed zien waar de productie beter kan, hoe de productkwaliteit verbeterd kan worden en er efficiëntieslagen te maken zijn, zodat de telers sterker staan op de markt.”
“Alle kennis en ervaring die ik in Nederland de afgelopen jaren heb opgedaan, heb ik hier ingezet”, vervolgt hij. Gerrit werkte als scholier al in de kas en later professioneel bij een tomatenteler, werkte in de kassenbouw en in de AGF-handel. Op die manier leerde hij een groot stuk van de tuinbouwketen van dichtbij kennen. Kennis die hij nu deelt in Indonesië, waar de mensen die hij sprak het gretig van hem aannemen. “Zij zien mij echt als expert. Dat ben ik natuurlijk niet echt, maar ik heb wel veel waardevolle kennis uit Nederland die ik aan ze over kan dragen.”
Kas in etages op een helling in aanbouw bij een van de telers van coöperatie Al Ittifaq. Water voor de teelt komt vaak via kanaaltjes van bovenaf de berg. De waterkwaliteit is, door het ontbreken van zuivering en filtratie, niet optimaal.
Meer kassen
Tijdens zijn bezoek aan telerscoöperatie Al Ittifaq die een Islamitische school heeft waar studenten het agrarisch bestaan leren en opgeleid worden tot teler, gaf Gerrit presentaties. “De telers in de coöperatie willen graag meer telen met kassen.” Drie van de twaalf telers hebben al kassen staan. Zeker geen hightech glazen kassen, maar onder foliekassen die een manier voor de telers brengt om hun gewas te beschermen.
“Indonesië heeft een rijke eetcultuur, maar qua groenten en teelt in kassen in combinatie met goede rassen is er nog veel winst te behalen.” Gerrit kijkt er met de bril van een Westlander naar. “En dus ligt mijn lat hoog”, realiseert hij zich. “Maar ook de telers willen hier vooruit.” Eén van de telers in de coöperatie is ook bezig met het uitbreiden van zijn kas. Gerrit zag voor het eerst hoe er een kas op een helling gebouwd wordt. “Het gaat om een foliekasje met zaagtandluchting. De kas klimt letterlijk op tegen een berg.”
Gerrit legt de teler op de foto radijsteelt uit en geeft verbeteringen aan. In deze grondzakken telen ze in Indonesië radijs. Diverse gewassen worden op deze manier, met gaten in grondplastic, geteeld. Het voorkomt grasgroei. Via druppelslangen komt het water bij het gewas, maar er gaat desondanks nog veel water verloren in de bodem. Ook is er veel productuitval.
Verbeteringen
De telers in Indonesië telen vaak meerdere gewassen tegelijk op een perceel. “Een enkeling legt de focus op bijvoorbeeld alleen lente-uien, maar vaker zie je een combinatie van bijvoorbeeld tomaat, aardbeien, peen en radijs. Heel anders dan in Nederland telen telers hier juist veel verschillende gewassen tegelijk.” Rassen komen soms uit Nederland, maar ook uit lokale veredeling. “Met veel verschillende teelten tegelijk zijn de telers hier erg flexibel om in te spelen op vraag en aanbod. Maar het gebeurt ook dat de teler zijn gewas laat staan en niet oogst gewoon omdat de prijzen slecht zijn.”
Gerrit wordt bijgepraat hoe ze in Indonesië aardbeien telen. Hij ziet, ondanks het hogere kostenplaatje, kansen om telers over te laten stappen naar telen op een irrigatie via gotensysteem onder boogplastic in combinatie met een watermanagementsysteem. “Dat zal vooruitgang zijn.”
Telers van de toekomst
Net als in Nederland viel het Gerrit op dat er zorgen zijn over de toekomst van de tuinbouw, omdat jongere generaties geen teler meer willen worden. “Het is hard werken en staat bekend als een beroep dat niet altijd goed wordt betaald in Indonesië, al zag ik ook dat teler-zijn in Bandung goed kan verdienen voor lokale begrippen. Jongeren zoeken desondanks steeds vaker de stad op in de hoop op een beter leven.”
Tegelijkertijd waren de studenten van de agrarische school aan wie Gerrit ook een presentatie mocht geven erg enthousiast over tuinbouw. “Hoe gaaf zou het zijn als die studenten later eigenaar worden van een teeltbedrijf met een kas?”, droomt Gerrit alvast hardop. De studenten kregen een presentatie over de wat er mogelijk is als ze later gaan telen in kassen. Evi, de directeur van de telerscoöperatie, zorgde dat alles goed vertaald werd. “Ondanks dat de studenten nog jong waren, stelden ze scherpe vragen zoals over teeltmediums, teeltsystemen en koeltechniek.”
Er werd door de studenten aandachtig geluisterd naar de presentatie van Gerrit over wat de Nederlandse tuinbouw kan betekenen voor de voedselproductie van Indonesië. “De studenten wilden na afloop van de presentatie allemaal graag met mij op de foto en een certificaat van deelname werd door mij ondertekend.”
Gerrit heeft de telers ook uitleg gegeven over welke technologische toepassingen er zijn in kassen, wat de Nederlandse tuinbouw en klimaattechniek kan betekenen voor ze en hoe ze daarmee de productie van hun gewas kunnen verhogen en een betere kwaliteit kunnen leveren aan hun klanten, supermarkten, restaurants en andere segmenten.
“Ook heb ik ze uitleg gegeven over vier competitieve bedrijfsstrategieën die gebruikt worden in de tuinbouw. Zowel de teelttechnieken, toepasbare technologieën, strategieën en verbeterpunten die ik aandroeg aan de telers van de coöperatie werden zeer hoog opgenomen. Er werden veel aantekeningen gemaakt. We hebben na de presentatie samen gesproken over de lokale uitdagingen, wat er verbeterd kan worden en welke stappen er gezet kunnen worden. Ik vond het een eer om met hen van gedachten te wisselen en dat ze mij zien als tuinbouw expert.”
Meerdere telers van de coöperatie op de foto met Gerrit en zijn vrouw.
Nieuwe tuinbouwprojecten
In dezelfde week, net vlak voor de periode dat Gerrit de coöperatie bezocht, bracht ook de president van Indonesië een bezoek aan de coöperatie. “Daar kwam ik via social media achter. Hij zag de coöperatie als een teeltgemeenschap die als voorbeeld kan dienen voor anderen in het land.” De president wil de tuinbouw in Indonesië graag moderniseren. Onder meer tuinbouwbedrijven uit Taiwan richten zich daarom op het land. “Ik hoor verhalen over kassenbouwers uit Taiwan in Indonesië, maar heb er zelf niet veel van gezien. Als je het mij vraagt liggen er ook kansen voor Nederlandse bedrijven. Wij hebben zoveel kennis.”
In de ogen van Gerrit is het belangrijk dat er nieuwe tuinbouwprojecten ontstaan dichtbij grote steden en dorpen in Indonesië. “Zodat er kwalitatief veilig geproduceerd voedsel is, jonge mensen tuinder kunnen worden en er dicht bij grote steden voedselzekerheid is. Indonesië is heel ver als het gaat om mobiele en digitale technologie. Echt veel verder dan Nederland. Dit is duidelijk te zien aan de steden en digitale infrastructuur van Indonesië. Moderne tuinbouwprojecten zijn gewoon echt nodig en de eerste stappen dienen te worden gezet om midtech en hightech tuinbouw in kassen te omarmen en in te zetten ten behoeve van voedselzekerheid, hogere productkwaliteit en veilige voedselvoorziening.”
De tuinbouwbanden tussen Nederland en Indonesië zijn tot verbazing van de Westlander eigenlijk vrij beperkt. “Die banden zouden veel sterker moeten worden.” Met Initiative Greenhouse Horticulture Indonesia wil hij daar een steentje aan bijdragen. “Mijn bezoek is belangrijk voor de mensen geweest, dat is te merken. Daarnaast ook voor de bekendheid van dit initiatief en het uitbouwen van mijn netwerk.” Gerrit hoopt snel vaker naar Indonesië te kunnen. Dit eerste bezoek namens het zelf opgezette tuinbouwinitiatief smaakt naar meer.
Gerrit samen met Evi, CEO van telerscoöperatie Al-Ittifaq in Bandung Java.
Voor meer informatie:
Gerrit Staal
indonesia.gerrit@gmail.com