Woensdag is de TTF-gasprijs toch weer een stevig stukje gestegen. Vanochtend zette die stijging door en kwam de gasprijs op een niveau uit dat voor het laatst half oktober werd genoteerd. De elektriciteitsprijs stijgt na enkele dagen van relatieve stabiliteit ook weer. In deze crisisupdate zetten we de ontwikkelingen weer op een rijtje.
De TTF-gasprijs voor januari 2023 opende donderdagochtend op 156 euro. Heel 2023 doet met de prijsstijging mee, want overal komen de prijzen boven de 150 euro uit. Bekijk hier de actuele cijfers. De TTF 'day-ahead-prijs' ligt donderdagochtend op ruim 154 euro. Voor jaarblok 2024 ligt de gasprijs nog altijd boven de 100 euro.
Zoals gezegd stijgt de elektriciteitsprijs op de APX-markt weer. Voor de piekuren moet met ruim 425 euro per megawattuur weer meer dan 400 euro betaald worden. Voor 'alle uren' komt er bijna 30 euro bovenop de prijs die uitkomt op ruim 368 euro. De BELPEX-prijzen voor België lagen al hoger en stijgen nog verder door, zo blijkt uit een overzicht van energiemarktinformatie.nl. De piekuren noteren hier ruim 483 euro, 'alle uren' ruim 414 euro.
In een weekanalyse wijst Vattenfall op kouder weer als oorzaak voor de terug stijgende prijzen. Het is in week 49 gemiddeld 4 graden Celsius kouder dan 'normaal'. Het waait ook minder dan 'normaal', watt maakt dat er meer gas en kolen nodig zijn op elektriciteit op te wekken. "Deze week is de opbrengst van windenergie in Noordwest-Europa ongeveer 50% minder dan gemiddeld in deze tijd van het jaar", schrijven energiespecialisten van de energieleverancier. "De verwachting is dat de wind de komende periode wel weer zal toenemen en dat de opbrengst uit windenergie volgende week nog maar 15% onder het gemiddelde zit."
De lagere opbrengst van windenergie heeft voornamelijk effect op de spotmarkt, weten zij. "Daardoor lagen de prijzen van elektriciteit op de spotmarkt afgelopen week al rond het niveau van de prijzen op de termijnmarkt voor kalenderjaar 2023."
Morgen opnieuw torenhoge stroomprijzen in Europa, ongeveer 10x normaal; in de UK zelfs hoger dan in FR.
— Martien Visser (@BM_Visser) December 7, 2022
Blijkbaar maken de Noren maken zich ook enige zorgen, gegeven de hoge prijzen aldaar. Gevolg: morgen gaat veel elektriciteit van NL naar NO. #stroomschaarste pic.twitter.com/0DXfyyzUJc
Naast kouder weer wordt ook soepeler coronabeleid in China als reden aangewezen voor hogere gasprijzen. Dat komt omdat China ook aan LNG trekt en daarmee concurreert met Europa. BNR schrijft erover.
Een Europees prijsplafond voor gas werkt averechts. Dat stelt Intercontinental Exchange (ICE), de grootste energiebeurs van Europa in het Financieele Dagblad. Niemand weet wat er gebeurt als de gasprijs stijgt tot boven het plafond. Energiemaatschappijen en gashandelaren in Europa zullen daardoor juist meer onderpand moeten aanhouden: mogelijk tot $33 miljard. Dat geld hebben ze niet en daardoor dreigen ze in de problemen te komen. Lees er meer over in het FD (€).
Minister Jetten van Klimaat en Energie laat in antwoorden aan de Tweede Kamer op vragen over de Energieraad van 13 december 2022 ook blijken dat risico te zien. Hij bespreekt de voorliggende noodverordening over het marktcorrectiemechanisme.
Hij schrijft onder meer in antwoord op een vraag vanuit de VVD hoe ingrijpen de prijs kan opdrijven: "Het is mogelijk dat het bestaan van marktcorrectiemechanisme op voorhand het risico meebrengt dat de handel in de maand vooruit TTF-future contracten belemmerd wordt. De handel op de handelsplatformen kan opdrogen; deze lagere liquiditeit kan tot meer prijsschommelingen leiden. Dit maakt het voor energiebedrijven moeilijker om hun risico’s te mitigeren (hedging). Door de toegenomen risico’s en het wegvallen van de liquide handel op de handelsplatformen waar TTF-future contracten worden verhandeld, stijgen naar verwachting de onderpandeisen (margins)."
Jetten wijst erop dat 'het meest liquide product (TTF maand-
vooruit) dreigt weg te vallen.' "In dat geval moet op minder transparante bilaterale prijzen worden teruggevallen. Clearinghuizen en clearingbanken zullen naar verwachting hogere risico-opslagen doorberekenen aan hun klanten (energiemaatschappijen en -handelaren)."
Het kan bovendien niet worden uitgesloten dat activatie van het marktcorrectiemechanisme speculatief gedrag in de hand werkt en een prijsopdrijvend effect heeft, stipt de minister aan. "Er bestaat een risico dat vanwege het mechanisme dat de handel in TTF-future contracten belemmert, meer op de spotmarkt wordt gehandeld. Handelaren worden dan meer aan dagprijzen blootgesteld, in plaats van dat zij op de termijnmarkt risico’s kunnen afdekken. Door hogere vraag zullen spotmarkt prijzen waarschijnlijk stijgen."
Het kabinet erkent deze risico’s, schrijft Jetten, en zet erop in om het toepassingsbereik en de parameters voor activatie van het markt-correctiemechanisme dusdanig vast te stellen dat de handel in
energie(derivaten) zo min mogelijk wordt belemmerd. Lees hier alle vragen en antwoorden, waarin Jetten ook aangeeft dat Nederland pleit voor minder haastig vullen van de gasopslagen voor komende winter. Mede daarmee zou het ver stijgen van de prijzen voorkomen moeten worden.
Jetten is ook fervent voorstander van zuiniger omgaan met fossiele brandstoffen. Met gas is dat in de periode juli tot en met oktober gelukt in Nederland. Het gasverbruik daalde met 17% t.o.v. vorig jaar, becijfert het CBS.