Dr. Hans-Christoph Behr is al meer dan 30 jaar werkzaam als deskundige en adviseur in de groenten- en fruitsector en is sinds jaar en dag medewerker van Agrarmarkt Informations-Gesellschaft mbH (AMI). Behr sprak in het aprilnummer van vakblad Primeur onder meer over de gevolgen van de huidige stijgende kosten voor de sector, de ontwikkeling van de glastuinbouw in Duitsland en andere trends die hij waarneemt.
Kasgroenten in Duitsland
Met het oog op de klimaatcrisis en andere weers- en klimaatgerelateerde omstandigheden neemt ook in Duitsland de behoefte aan beschermde teelt toe. Volgens Behr worden vruchtgroenten nog steeds hoofdzakelijk in kassen geteeld. ‟Wat betreft vruchtgroenten gaat het voornamelijk om komkommers, tomaten en paprika’s. Er is zeker nog veel ruimte voor verbetering op dit gebied. Maar er is wel degelijk veel belangstelling van de kant van de retailers om regionale kasproducten te kopen, omdat er maar kleine hoeveelheden van zijn.″
Wat de prijzen voor tomaten betreft, is er ook een groter prijsverschil tussen de plaatselijke producten en de producten uit het buitenland, omdat momenteel meer wordt betaald voor de producten uit Duitsland zelf. Maar dit is niet het geval voor komkommers en paprika’s. ‟De verkoopcijfers zullen zeker stijgen, maar niet zo sterk dat zij de import zullen verdringen. Er was geen daling van de import, omdat het aandeel van de broeikasgassen nog betrekkelijk gering is. In het geval van paprika’s bedraagt het in Duitsland geproduceerde aandeel ongeveer 3-4%, oplopend tot maximaal 6-7%. Dit zijn dan wel flinke groeipercentages, maar nog steeds weinig als we naar het grote geheel kijken.″
Hoewel het aandeel van de kas in de groenteteelt het aandeel van de vollegrondsteelt niet zal inhalen, is er volgens hem al een sterkere tendens naar glasteelt voor afzonderlijke gewassen, zoals zachtfruit. ‟Vooral bij producten als frambozen of aardbeien zie ik meer potentieel. Dit komt gedeeltelijk doordat het moeilijk is deze producten te oogsten zonder bescherming tegen regen, vooral in de zomermaanden. Als een aardbei, framboos of braam nat wordt, ontstaan er problemen met de houdbaarheid. Daarom kiezen steeds meer telers voor beschermde teelt. Bij frambozen is het zelfs al zo dat een grotere hoeveelheid uit tunnels komt. Met aardbeien zitten we zelfs op meer dan 20%. Maar voor gewone sla of bloemkool zie ik geen beschermde teelt opkomen. Het is te gemakkelijk om deze producten uit Bretagne of Spanje te halen.”
Gevolgen van de stijgende kosten
Volgens Behr zijn de stijgende vracht-, brandstof-, energie- en andere kosten nog niet terug te vinden in de groenten- en fruitsector. ‟Als we bijvoorbeeld naar het eerste kwartaal van 2022 kijken en daarbij rekening houden met de consumentenprijzen, zien we dat fruit niet per se duurder is geworden, maar in sommige gevallen zelfs goedkoper dan in het jaar daarvoor. Het klopt dat kostenstijgingen zeker waarneembaar zijn, maar dit zijn gevolgen op lange termijn die nog geen invloed hebben op het lopende seizoen."
Niet de kosten, maar de beschikbaarheid is doorslaggevend
Zo werden de vorig jaar verkochte appelen gefinancierd met de kosten voor boomverzorging, gewasbescherming en oogst, d.w.z. de lonen en kosten van het voorgaande jaar. ‟De lonen zijn zeker gestegen, maar niet onoverkomelijk. Uiteindelijk is het ook een kwestie van hoeveel product er beschikbaar is. De appeloogst in Europa was dit jaar immers overvloedig, vooral in Polen. Als gevolg hiervan kunnen we zien dat de appelmarkt momenteel onder grote druk staat. Op lange termijn is het dus niet voldoende om alleen op de stijgende kosten te wijzen; er moet vooral aandacht worden besteed aan de beschikbare hoeveelheden."
Geen opvallende nieuwe afzetmarkten
Behr ziet momenteel geen nieuwe ‘revoluties’ wat betreft de afzetmarkten voor groenten en fruit. ‟Zeker, de online groenten- en fruithandel kent over het algemeen relatief hoge groeicijfers,″ zegt Behr. Maar het marktaandeel van de onlinehandel in groenten en fruit is nog klein. ‟Als iemand alle boodschappen laat bezorgen, zitten er zeker wat AGF-producten bij. Er moet echter een onderscheid worden gemaakt tussen volledige leveringsdiensten, zoals een Rewe-leveringsdienst of Picnic, en echte leveringsdiensten waarbij de artikelen onmiddellijk worden geleverd. De eersten zijn anders gestructureerd en volgen gewoon bepaalde routes die logistiek gezien logischer zijn.″
Winstgevendheid van onlinedienstverleners
Bedrijven als Getir, Gorillas en Picnic bijvoorbeeld hebben veel geld tot hun beschikking, maar zitten niet noodzakelijk in de zwarte cijfers. ‟Op lange termijn kan dit niet werken, vooral als je de arbeidskosten in aanmerking neemt. Dergelijke modellen kunnen heel goed werken in landen met extreem lage lonen, maar als elke partij afzonderlijk aan elke klant moet worden geleverd, is dit model gewoon niet winstgevend. Tenzij het bedrijf een overeenkomstige toeslag rekent, maar in dat geval zou de klantenkring weer kunnen krimpen. Ik zie daarom de bomen nog niet tot in de hemel groeien.″
Dienstverleners waar het probleem met de zogenaamde ‛last mile’ is opgelost, zouden intussen een gezonde groei kunnen doormaken. ‟Andere dienstverleners hebben ook goede groeicijfers.″ Tegelijkertijd constateert Behr ook een tegenbeweging: ‟Er zijn investeerders die deze vorm van dienstverlening niet meer willen steunen en in plaats daarvan weer winst willen zien. Dan is het natuurlijk meteen afgelopen voor deze bedrijven.″
Stijgende groeicijfers in de biologische sector
Behr gaat ervan uit dat ook de biologische sector verdere groeipercentages zal kennen. ‟Maar als er sprake is van een sterke recessie, met andere woorden: als de economische groei negatief gaat worden en er een crisissfeer heerst, dan zal het moeilijker worden voor de biologische sector. Ik denk echter dat we daar nog ver van verwijderd zijn. Als het echt moeilijk wordt, zal het marktaandeel van de discounters toenemen, zal de klimaatdiscussie naar de achtergrond verdwijnen en zal de ‘strijd om te overleven’ de overhand krijgen. Maar daar zijn we nog lang niet. Zolang we er nog redelijk goed voor staan, en ik ga ervan uit dat dat zo blijft, zal het aandeel van de biologische sector blijven groeien, omdat het ook wordt gezien als een oplossing voor crises, bijvoorbeeld voor de klimaatcrisis, de algemene milieucrisis, enz.″
Doelstelling van 30% tegen 2030 niet realistisch
Ondertussen lijkt het Behr onrealistisch dat het biologische aandeel tegen 2030 tot 30% zal groeien. ‟De vraag is natuurlijk hoe dit zal worden bewerkstelligd. Je kan zoveel doelen stellen. Zo is er veel discussie over het voorbeeldkarakter van openbare instellingen, en dus ook van openbare kantines, enz. Dat kan zeker ook weerstand veroorzaken. Maar op dit moment zie ik goede groeimogelijkheden voor biologische producten, omdat deze worden gezien als een positieve bijdragen aan onze leefsituatie.″
Dit artikel verscheen eerder in editie 4, 36e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Agrarmarkt Informations-Gesellschaft mbH
info@AMI-informiert.de