De Europese Commissie heeft gisteren een tijdelijke versoepeling van de staatsteunregels aangekondigd tot het eind van dit jaar. Lidstaten mogen flink de portemonnee trekken om bedrijven financieel te ondersteunen in crisistijd. Of ze dat gaan doen en hoe bijvoorbeeld Nederland en België zelf vormgeven aan een eigen maatregelen pakket, is nog onduidelijk. Het besluit roept hoe dan ook al veel vragen op. Bijvoorbeeld: is al dat geld er wel? In deze crisisupdate onder andere meer hierover.
De Europese Commissie spreekt bij bekendmaking van het 'tijdelijk crisiskader' van een 'ongekende situatie' waarin lidstaten meer flexibiliteit krijgen binnen de staatssteunregels om bedrijven die in zwaar weer verkeren financieel te steunen. Het gaat om acute steunbedragen, liquiditeitssteun en compensatie van de extra kosten die de 'uitzonderlijke hoge gas- en elektriciteitsprijzen' met zich meebrengen.
Voor de landbouw stelt de Europese Commissie een limiet van 35.000 euro acute steun, los van eventuele compensatie van hoge energieprijzen. LTO Nederland schrijft dat het hier niet om staatssteun gaat. Dezelfde limiet geldt voor de visserij en aquacultuursector. Andere sectoren kunnen tot 400.000 euro krijgen.
In de vorm van staatsgaranties en gesubsidieerde leningen mogen lidstaten ook liquiditeitssteun verstrekken. Daarbij wijst de Europese Commissie erop dat op die manier banken leningen kunnen blijven verstrekken aan 'alle door de huidige crisis getroffen ondernemingen'. Voor beide soorten steun gelden limieten voor het maximale leningbedrag op basis van de operationele behoeften van een onderneming, rekening houdend met de omzet, energiekosten of specifieke liquiditeitsbehoeften. De leningen mogen zowel investerings- als werkkapitaalbehoeften omvatten.
Ten derde komt er (extra) ruimte voor het geven van steun ter compensatie van de hoge energieprijzen. Het gaat om 'gedeeltelijke steun' aan bedrijven en met name intensieve energiegebruikers. De totale steun per begunstigde mag nooit meer bedragen dan 30% van de in aanmerking komende kosten, tot een maximum van 2 miljoen euro, geeft de Europese Commissie aan.
Als een onderneming operationeel verlies lijdt, kan verdere steun nodig zijn om een economische activiteit te kunnen voortzetten. Daartoe kunnen de lidstaten steun verlenen die deze plafonds overschrijdt, tot 25 miljoen euro voor energie-intensieve gebruikers en tot 50 miljoen euro voor ondernemingen die actief zijn in specifieke sectoren, zoals de productie van aluminium en andere metalen, glasvezels, pulp, meststoffen of waterstof en veel chemische basisproducten.
De Europese Commissie stelt wel voorwaarden. Eén daarvan is dat lidstaten gevraagd worden om duurzaamheidseisen te stellen alvorens steun voor extra kosten als gevolg van uitzonderlijke hoge gas- en elektriciteitsprijzen te verlenen.
Namens LTO Nederland reageert voorzitter Sjaak van der Tak op het Europese besluit. De belangenbehartiger wijst erop dat de Europese Commissie ook het crisisreserve van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) inzet. Deze reserve is bedoeld om agrarische bedrijven te helpen in geval van prijs- of marktinstabiliteit. GLB-betalingen worden eerder uitbetaald en lidstaten mogen tijdelijk afwijken van bepaalde vergroeningseisen. Zo mag braakliggend land in ecologisch aandachtsgebied toch worden ingezet voor productie. Dit om cashflowproblemen te voorkomen en de productiecapaciteit in de EU te vergroten. Lees hier de hele LTO-reactie.
Op NPO Radio 1 reageerde voorzitter Adri Bom-Lemstra van Glastuinbouw Nederland gistermiddag op het besluit van de Europese Commissie. Daar ging het over de vraag of het genoeg is én of het verstandig is om bedrijven, na de flinke coronasteun die bedrijven de afgelopen tweeënhalf jaar soms al kregen, opnieuw te stutten?
De voorzitter gaf aan dat staatssteun verlichting kan bieden aan getroffen bedrijven, verwijzend naar de meest recente noodkreet over dreigende liquiditeitsproblemen voor inmiddels zo'n 4 op de 10 telers. Daarbij wist zij al te melden dat de glastuinbouw niet genoemd is bij de sectoren die de hoogste steun/compensatie zullen ontvangen als het aan de Europese Commissie ligt. Maximaal zou er tot 80% van het bedrijfsverlies steun mogelijk zijn. De glastuinbouw komt mogelijk in aanmerking voor 30-50%, wist Bom-Lemstra te melden, als Nederland van plan is de staatssteun mogelijkheid aan te grijpen.
De voorzitter benadrukte dat het geen kwestie is 'van het handje ophouden, want wij zijn zielig'. In de gesprekken over de hoge energieprijzen, die al geruime tijd gaande zijn met Den Haag, wijst Glastuinbouw Nederland steevast op de energietransitie en de rol van de glastuinbouw daarin. Er moet wel geld over blijven om te kunnen verduurzamen.
Een kritische noot van de presentator, die zei dat de glastuinbouw toch ook jarenlang van goedkoop Gronings gas profiteerde, werd door Bom-Lemstra niet weggewoven. Wel wees zij op wetgeving de afgelopen jaren waardoor koplopers financieel gestraft zijn voor hun duurzame inspanningen. De afkorting ODE noemen maakt dat bij tal van telers, koplopers in verduurzaming volgens de voorzitter, al de haren recht overeind gaan staan. "Zulke maatregelen maakt dat de rest van onze leden nu kopschuw is." Beluister het radio-item, waarin ook advocaat Edmon Oude Elferink van CMS Nederland inging op de mogelijkheden met staatssteun, hier.
De kanttekening dat het Nederlandse kabinet nog duidelijk moet maken of het gebruik wil maken van de extra staatssteunruimte werd al meermaals gemaakt. Bom-Lemstra zegt dat het afwachten is op het pakket dat in april door de ministeries van LNV en EZK wordt gepresenteerd. Of daarin de extra staatssteun is meegenomen, wist de voorzitter gistermiddag nog niet.
Het Vlaams infocentrum land- en tuinbouw (VILT) plaatst zo'n zelfde kanttekening voor Vlaanderen. De Vlaams minister van Landbouw, Hilde Crevits, zegt dat er gekeken gaat worden hoe het Europese besluit vertaald kan worden op een manier 'die onze Vlaamse landbouwers ten volle kan ondersteunen om maximaal en duurzaam te produceren.' Ook belangenbehartiger Boerenbond komt in het verhaal, met ook aandacht voor voedselzekerheid, aan het woord.
De Nederlandse landbouwminister Staghouder deelde gisteren met de Tweede Kamer een onderzoek naar de effecten in Nederland van de crisis in Oekraïne. Daarin aandacht voor voedselzekerheid. Hij zegt dat er geen tekorten zijn aan voedsel, ook niet mondiaal, maar dat het probleem zit in de toegang tot voedsel. Bekijk de studie hier.
Dan de gasprijs. Die daalde de afgelopen tijd, maar dinsdag al niet meer. Gisteren sloot de gasprijs zelfs weer flink hoger af op op de Title Transfer Facility, het Nederlandse gashandelsplatform. Voor een aprilcontract kwam de prijs uit op 117 euro per megawattuur. De contractprijs voor winter 2022 op afgerond 107,5 euro per megawattuur. Vanochtend om 11.00 lagen de contractprijzen tot en met het eerste kwartaal van 2023 boven de 100 euro. Van een verdere stijging is vandaag, afgaand op de daggasprijs tot 11.00 uur vanochtend, (nog) geen sprake.
Contractprijs gas winter 2022 op TTF t/m 23 maart. Klik hier voor vergroting en actuele prijzen
De Rabobank werpt in een analyse de vraag op of we in de aankomende winter in Europa in de kou komen te zitten. De bank stelt dat de gasreserves momenteel lager zijn dan normaal en dat zonder Russisch gas het risico bestaat dat ze uitgeput raken. Oost-Europese landen, Duitsland en Italië noemt de bank als landen die het snelst in de problemen komen vanwege hun gasmix en afhankelijkheid van Rusland.
De bank verwacht dat Europa maatregelen neemt en investeert in andere bronnen. Geld is er genoeg, stelt de bank. Er zijn nog flinke sommen geld voorhanden dankzij de zogenaamde Herstel- en veerkrachtfaciliteit (RRF). Lees hier de hele analyse.
En dan na alle politieke en economische berichten nog dit: de oorlog blijft voortduren en dus is er hulp nodig voor de getroffenen. Nick Greijmans van Wim Peters Kwekerijen gaat daarom zoveel mogelijk rondjes mountainbiken om geld op te halen voor Oekraïne. hem sponsoren kan door een mail te sturen naar lisa@wimpeterskwekerijen.nl zo valt te lezen op LinkedIn.
