Zijn vader had een koeienbedrijf in de Verenigde Staten, maar begon in 1970 na te zijn terug geëmigreerd een teeltbedrijf. In Hendrik-Ido-Ambacht werd buiten bloemkool en broccoli geteeld en in een kas groene paprika's. In 1990 werd verkast naar Zevenhuizen, waar Hans met zijn vader volledig over ging op paprika's. Inmiddels anno 2020 8,3 hectare rood en geel, vertelt Hans in de serie Teler in de Spotlight van ZON Magazine. Jos Caubo ging lang en doet verslag.
Nadat we in ZON magazine nummer 4 al bij Wim en José Tas in het dorpje Zevenhuizen waren geweest, brengen we ditmaal opnieuw een bezoek aan deze gemeente. Vandaag is het de beurt aan Hans van der Waal, samen met zijn echtgenote Jolanda. Die zit echter vandaag niet aan de gesprekstafel. Hans: 'Maar we runnen het bedrijf wel samen. Kwekerij H. van der Waal staat officieel ingeschreven als vennootschap onder firma, waarbij Jolanda en ik samen eigenaar zijn. Met de ondersteuning van drie voormannen, waarvan nu Wim Hoogendoorn bij het gesprek zit.’
Beide mannen schieten in de lach bij mijn opmerking dat ik dacht dat Wim mededirecteur was. ‘Nee, maar in de praktijk heeft Wim wel alle contacten met ZON, zodat ik me vooral met de teelt kan bezighouden, want dat doe ik nog altijd het liefste. Ik ben geen teler die per se alles zelf wil doen. We hebben hier een goed team gevormd, waar ik met een gerust hart de meeste taken aan kan overlaten. Wim doet met name de logistiek, contacten met ZON en Pamosa, alsmede verkoopmanagement. Zijn beide collega’s doen de overige zaken, waaronder alle personele aangelegenheden en gewasbescherming. We vullen elkaar perfect aan, en kunnen taken ook gewoon onderling overnemen als dat nodig is.’ Voor de oogstwerkzaamheden werkt het bedrijf deels met uitzendkrachten en deels met ZZP'ers.
Heimwee
In 1970 begon Hans’ vader met een eigen teeltbedrijf, toen hij terug emigreerde na een aantal jaren in Amerika een koeienbedrijf te hebben gehad. ‘Deels door heimwee, deels omdat het boerenleven in Amerika hem tegenviel, besloot pa terug te komen naar Nederland. Hij begon toen in Hendrik-Ido-Ambacht een vollegrondsbedrijf met onder meer bloemkool en ook broccoli, wat in die tijd een heel nieuw product was. Daarbij had hij een kas van 8000 meter, waar hij voor Bakker Barendrecht groene paprika teelde. In de jaren daarna kwam daar ook nog aubergine bij en werd de paprikateelt verder uitgebreid’, zo blikt Hans terug op de geschiedenis van het bedrijf.
Op zijn zestiende wilde Hans eigenlijk verder leren, maar zijn vader vond dat hij dan eerst maar eens een tijdje mee in het bedrijf moest werken. ‘Achteraf begrijp ik dat goed, want in die beginjaren hadden we het niet breed. ’s Winters teelden we ook witlof. Soms aten we van armoede vijf dagen witlof achter elkaar. De jaren daarna ging het gelukkig wat beter met het bedrijf.’
In 1990 deed zich de gelegenheid voor om in Moerkapelle een stuk grond van twee hectare te kopen, en besloten Hans en diens vader daar te gaan tuinen, in een nieuwe kas en volledig met paprika. ‘Moet je nagaan, met die twee hectare waren we toen een van de grootste paprikabedrijven; dat kun je je nu niet meer voorstellen.’
Toen Hans zijn vader in het jaar 2000 68 werd, vond hij het welletjes geweest en kreeg Hans de gelegenheid om het bedrijf helemaal over te nemen. In 2004 deed zich toen de kans voor om het bedrijf van de buurman erbij te kopen, waarmee de omvang van de tuin in een keer verdubbelde tot vier hectare. ‘In 2008 was er eigenlijk een uniek moment, want ik kon toen hier in Zevenhuizen deze bestaande tuin van 8,3 hectare kopen en tegelijk kon ik de kas in Moerkapelle verkopen. Zodoende zit Kwekerij H. van der Waal sinds die tijd hier op deze plek, tot volle tevredenheid mag ik wel zeggen. Aanvankelijk volledig met gele paprika, maar tegenwoordig hebben we in de helft van het bedrijf rood staan en in de andere helft geel’, vertelt Hans.
Taaltje
Het laatste jaar in Moerkapelle zat Hans nog bij de Greenery, maar net voor de overgang naar Zevenhuizen koos hij voor het Limburgse ZON. Lachend: ‘Het was in het begin natuurlijk wel even wennen aan dat Limburgse taaltje, maar het voelde voor ons wel van meet af aan heel goed bij ZON. Limburgse telers zitten soms wel wat emotioneler in de wedstrijd en draaien soms een beetje om de hete brij heen, hier zijn we denk ik wat meer recht voor zijn raap. Maar jullie zijn voor mij een echte telersclub, die voor de teler aan het werk is. Andere afzetorganisaties zitten voor mijn gevoel vaak te dicht tegen een handelshuis aan. Vooral de transparantie van ZON naar de telers is goed, dat vind ik toch echt met afstand het belangrijkste.’
Hoewel het bedrijf in het begin meedeed met centraal sorteren van de paprika hebben Hans en Wim er na een paar jaar heel bewust voor gekozen om dat voortaan zelf te doen. Wim Hoogendoorn daarover: ‘Als teler zelf sorteer je nu eenmaal gewoon anders, en wij vonden dat we het eerlijk gezegd zelf beter deden. Bovendien vind ik het ook echt leuk om die uitdaging als bedrijf zelf op te pakken. Daar zijn we destijds heel open over geweest naar ZON waardoor er eigenlijk nooit een onvertogen woord over is gevallen. Ook dat is transparant.’
Wim is degene die namens het bedrijf de vergaderingen en bijeenkomsten van paprikatelersclub Pamosa bijwoont. ‘Een paar jaar geleden waren de verhoudingen tussen Pamosa en ZON wel wat moeizaam, maar de laatste jaren is dat eerlijk gezegd gewoon prima. Een beetje spanning houdt de zaak gezond zeg ik altijd, maar je moet niet tegenover elkaar staan. En ook zorgen dat je een goede klik met je verkopers hebt. Daar zijn we volgens mij nu allemaal wel van doordrongen binnen Pamosa’, zegt Wim.
Op de vraag wat beter kan bij ZON moet hij even nadenken. ‘Laat ik vooropstellen dat we door de bank genomen echt heel tevreden zijn. Ik zou wel willen dat er wat meer nieuwe leden binnen worden gehengeld. De ledenwerving mag van mij nog veel actiever, want de afname van het aantal leden vind ik best zorgwekkend. Er moet echt jonge aanwas komen, want de komende vijf tot tien jaar zal de vergrijzing in telersland alleen maar verder toenemen. Als bestaande leden kunnen we aan de werving ook zeker wat meer ons steentje bijdragen. ZON moet zorgen dat er een voet tussen de deur wordt gezet, en wij als leden moeten zorgen dat potentiële leden als het ware worden opgewarmd als er iemand van ZON naar toe gaat. Op die manier moeten we samen werken aan uitbreiding van het aantal leden.’
Klok
Zo’n 40 à 50 procent van het product van Van der Waal komt voor de klok. Hoe bevalt dat? ‘Dat gaat goed en dat willen we ook graag zo houden. De strategie van ZON om ook Spaans product voor de klok te zetten, juichen we alleen maar toe, want als je daar in de winter klanten mee kunt vasthouden dan moet je dat vooral doen. Je moet als ZON uiteraard wel continu bewaken dat je de eigen telers er niet mee in de weg zit, maar over het algemeen verloopt dat prima.’
Hoe ziet Hans (53) de toekomst van zijn bedrijf? ‘Laat ik vooropstellen dat ik tevreden ben zoals het op dit moment loopt. Ik ben en blijf een directeur met groene vingers en word nog elke dag blij als ik ’s ochtends door een paadje paprika loop en zie dat het gewas er mooi bij staat. Even snuiven, dat is de aard van het beestje en dat wil ik dolgraag blijven doen. Wat de opvolging betreft heeft een van onze vier kinderen een tuinbouwopleiding gedaan en die is zich op dit moment in het bedrijf aan het oriënteren. Hij vindt het tot nu toe hartstikke leuk en heeft belangstelling om op termijn ook echt in het bedrijf te komen. Dus wie weet hoe het allemaal loopt.’ Lachend: ‘Maar ik geef het voorlopig nog niet uit handen hoor, want ik vind het zelf nog veel te leuk!’