Ongeveer een jaar geleden ging Patrik Borenius van Green Automation in op de vraag: 'Hoe dichtbij kun je komen bij lokale slateelt?' Daarin vertelde hij over de manier waarop Finse glastuinders prijs- en kostengelijkheid hebben bereikt ten opzichte van producten die in de vollegrond worden geteeld.
Het klimaat in Finland maakt het lastig om op de velden te telen vanwege een zeer kort groeiseizoen. Glastuinbouw is de enige mogelijkheid om meer dan 4 maanden per jaar verse producten te produceren. Er wordt dan ook al decennia op grote schaal bladgroente bedekt geteeld.
Om te kunnen concurreren met de geïmporteerde sla, die in de vollegrond wordt geteeld, hebben Finse glastuinders zeer effectief moeten werken, waarbij ze altijd hebben gestreefd naar optimalisatie en kostenefficiëntie. Vandaag de dag wordt ongeveer 90% van alle bladgroenten in het land lokaal geteeld in een kas, aldus Tero Laakso, directeur van de Green Automation Group.
Dit heeft er toe geleid dat producten uit de glastuinbouw de overhand hebben gekregen in de retail en in principe de sla van buiten in de supermarkten volledig hebben vervangen en zelfs grotendeels de geïmporteerde sla van buiten hebben vervangen, behalve in segmenten zoals kroppen ijsbergsla, nog wel lastig binnen te telen.
Het bedrijfsmodel dat voor de Finse telers succesvol is gebleken, is gebaseerd op drie belangrijke factoren: Hightech, locatie en grootte.
- Hightech: Efficiënt en geautomatiseerd NFT (NFT - Nutrient Film Technique)-kweeksysteem (maximaliseren van de oogst/m2 en verminderen van handmatig werk)
- Locatie: Strategische ligging (dicht bij maar buiten de stedelijke gebieden, dicht bij distributiecentra, idealiter met de mogelijkheid om gebruik te maken van een directe warmtebron zoals een elektriciteitscentrale)
- Maat: Grote bedrijven (schaalvoordelen)
Het Finse slamodel slaat aan
Een voorbeeld van de toepassing van het 'Finse slamodel' is Grüne Fee in Estland. Grüne Fee beheert een kas in Tartu, waar bladgroenten en andere gewassen worden geteeld. De kas is strategisch gelegen, direct naast een elektriciteitscentrale en op ongeveer 200 km van de hoofdstad Tallinn. Dit najaar zal Green Automation extra teeltlijnen introduceren bij Grüne Fee. Dit wordt de derde uitbreiding van hun bladgroentebedrijf.
Grüne Fee, Tartu, Estland. Fotograaf: Janno Vään
"Hoewel het ons niet verbaast dat dit model in Scandinavische en Baltische thuismarkten nog steeds wordt toegepast, zijn we blij dat dit concept ook steeds vaker wordt gebruikt in Noord-Amerika en de rest van de wereld", zegt Tero Laakso, directeur van de Green Automation Group.
"We verwachten dat de productie van bladgroenten een vergelijkbare ontwikkelingscurve zal volgen als de productie van kastomaten in Noord-Amerika, die de afgelopen 20 jaar enorm is toegenomen. Sla en kruiden die in een gecontroleerde omgeving zijn geteeld zijn vandaag de dag nog steeds nicheproducten, maar we voorspellen dat het marktaandeel van dit segment de komende jaren met 50% per jaar zal groeien," zegt Laakso.
Concurreren met kostprijs vollegrond
De uitdagingen in het slasegment, zoals gebrek aan water, land en arbeid, maar ook zorgen over de voedselveiligheid, het gebruik van bestrijdingsmiddelen, extreme weersomstandigheden, hoge transportemissies en voedselverspilling, zijn al lange tijd aan de orde van de dag. De huidige coronapandemie heeft nog duidelijker gemaakt dat we lokaal geteeld voedsel en een betrouwbare, efficiënte en veerkrachtige toeleveringsketen nodig hebben.
De vraag naar duurzamere en veiligere producten wordt steeds groter, zowel bij supermarkten en foodservicebedrijven als bij de eindconsument. Om echt aan deze vraag te kunnen voldoen, moeten investeerders en ondernemers groots denken en zich richten op het bereiken van de hoogste efficiëntie in elk aspect van hun groeiende bedrijf. Een echte verstoring van de slamarkt en een verschuiving naar de vervanging van in de vollegrond geteelde sla kan plaatsvinden wanneer de kosten gelijk zijn aan die van sla uit de vollegrondsteelt. "Verandering vindt pas echt plaats wanneer het economisch haalbaar is om dat duurzame en veel betere product tegen een concurrerende prijs aan te bieden vergeleken met de sla die in de vollegrond is geteeld", aldus Patrik Borenius, directeur van Green Automation Americas.
Internationale ontwikkelingen
Maar er is een verandering gaande. De afgelopen jaren is een verhoogd aantal investeringen in grote glastuinbouwbedrijven aangekondigd in de VS, zoals het recent aangekondigde groeiplan van het Amerikaanse Revol Greens dat de grootste slateler ter wereld wil worden na een nieuwe kapitaalinjectie.
"Gezien de toegenomen belangstelling voor en grote investeringen in de teelt in een gecontroleerde omgeving in Noord-Amerika, lijkt het erop dat het Finse slamodel aanslaat", aldus Borenius. "De investeringen in glastuinbouwactiviteiten bevinden zich allemaal buiten de stedelijke gebieden, ze zijn vaak ontworpen om massaal te worden uitgevoerd en ze investeren in de nieuwste technologie voor een efficiënte en duurzame bedrijfsvoering. Deze bedrijven concurreren met bedrijven die in de vollegrond telen."
Financiering
De geautomatiseerde NFT-kweeksystemen van Green Automation zijn momenteel in gebruik of worden geïnstalleerd op 9 locaties in de VS. Al deze operaties hebben al uitbreidingsplannen ontwikkeld en hebben in grote mate ook al de financiering veiliggesteld.
"Vanuit Europa zijn we gewend om met telers om te gaan, die snel de nodige cashflow/profitabiliteitscijfers kunnen laten zien bij het gebruik van een sterk geautomatiseerd NFT-systeem. Deze ondernemers kunnen dus meestal gebruik maken van conventionele commerciële financiering, soms voor de beginfase, maar zeker ook voor eventuele uitbreidingen.
We zijn blij dat we betrokken zijn bij telers in de VS, die grotendeels in staat zijn om hetzelfde te doen. Op basis van onze observaties lijken ondernemers die andere soorten bedekte teelt gebruiken, zoals 'vertical farms', 'hyperlokaal/urban operations' en 'floating raft operations', het veel moeilijker te hebben om conventionele financieringen te krijgen", legt Borenius uit.
Over het geheel genomen zijn de recente investeringen en toegenomen activiteiten op de Noord-Amerikaanse markt voor de gecontroleerde teelt veelbelovend volgens Green Automation, omdat het 'de broodnodige transformatie van de AGF- en vooral bladgroentensector in gang heeft gezet.'
Green Automation