Tholen - Waterstofperoxide is voor veel telers een geliefd middel om de kas schoon en de leidingen vrij van biofilm te houden, maar duidelijke regels omtrent dit gebruik ontbreken. Dat wordt duidelijk nu de NVWA controleert op het gebruik van biociden in de glastuinbouw, en daarbij overtredingen constateert en boetes uitdeelt. Het zorgt voor onrust in de markt.
Glastuinbouw Nederland is over de kwestie in gesprek met verschillende overheidsinstanties. Tom Prins, beleidsspecialist Plantgezondheid, bij de brancheorganisatie vat de situatie samen. "Het beleid heeft de praktijk ingehaald."
Een leuke update delen over je teelt op social media. Vertellen dat je gestabiliseerde waterstofperoxide meedruppelt om de waterkwaliteit goed te houden. Dan kun je als teler rekenen op een reactie van een ijverige NVWA-inspecteur, die erop wijst dat wat de teler beschrijft, niet mag.
Maar telers zijn al jarenlang gewend waterstofperoxide te gebruiken in de kas. "Dan kun je bij heel tuinbouw Nederland een bezoek inplannen", constateert de teler dan ook, die aangeeft dat het voor glastuinbouwondernemers zonder waterstofperoxide lastiger wordt om een schone, rendabele teelt te draaien.
Twijfel dus, over wat er nu wel mag en wat niet. Dat horen ze ook bij Glastuinbouw Nederland. Hun inzet is erop gericht om zo snel mogelijkheid duidelijkheid te krijgen voor telers. "Dit heeft onze hoogste prioriteit", zegt Tom Prins.
Biocide
In de glastuinbouw wordt waterstofperoxide ingezet om watersystemen in de kas schoon te houden, om biofilm te voorkomen, en om kassen schoon te maken, bijvoorbeeld tijdens de teeltwisseling. Waterstofperoxide als werkzame stof is Europees toegelaten. Het middel mag niet direct in contact komen met het gewas of worden gebruikt als gewasbeschermingsmiddel.
Producenten moeten in Nederland ook een toelating op productniveau aanvragen bij het Ctgb, de Nederlandse toelatingsautoriteit die ook verantwoordelijk is voor registratie van gewasbeschermingsmiddelen. Voor toelatingen werkt het Ctgb volgens Europese regelgeving.
Voor elke toegelaten biocide geldt dat het etiket aangeeft wat er wel mag en wat niet. Daar zit in dit geval voor waterstofperoxide ook direct het probleem. Heel concreet staat er op veruit de meeste etiketten niets over specifiek het gebruik in de glastuinbouw. Er is geen één etiket waarop staat dat telers waterstofperoxide mee mogen druppelen. Toch is dat wel iets waarvan jarenlang gedacht is dat dat kon, zolang het product niet bij de wortels terecht zou komen. Toelatingen zijn er immers wel voor gebruik in leidingsystemen.
Focus op tomaat in 0-meting
De NVWA controleert of de voorwaarden van het Ctgb nageleefd worden. Het ministerie van LVVN heeft hun opdracht gegeven om het toezicht op het gebruik van biociden in de agrarische sector 'in te gaan regelen'.
De NVWA is dit jaar gestart met een 0-meting, om de situatie in de markt te onderzoeken. Na werving en opleiding van inspecteurs worden nu ook daadwerkelijk inspecties uitgevoerd, en worden er tijdens aselecte controles in onder meer de glastuinbouw volgens de NVWA 'veel overtredingen' geconstateerd. "De biociden worden niet toegepast volgens de geldende voorschriften", staat in de schriftelijke reactie. De NVWA verwacht eind 2025/begin 2026 definitieve inspectieresultaten te hebben.
In de glastuinbouw ligt de focus op de tomatenteelt. De NVWA zegt 'willekeurig tomatentelers' te bezoeken. Bij de redactie van GroentenNieuws zijn ook voorbeelden bekend van controleacties in andere teelten. Daarnaar gevraagd geeft de NVWA aan: "Bij inspecties naar aanleiding van een melding is het gewas afhankelijk van de melding, en dus ook mogelijk bij sierteelt of andere gewassen."
Het is voor het eerst dat de NVWA zo'n 0-meting doet, weet Tom Prins van Glastuinbouw Nederland. "Controles hebben een rol in het systeem. En dat is ook goed", benadrukt hij. "Het gevolg is alleen nu wel dat de sector een groot probleem heeft."
De NVWA constateert namelijk op het moment, en verwijzend naar de nu geldende toelatingen, 'veel overtredingen'. En die kunnen gevolgen hebben. De NVWA volgt daarvoor een vastgesteld sanctiebeleid, het zogenaamde specifiek interventiebeleid. Op basis hiervan wordt de sanctie vastgesteld. Dat kan een waarschuwing, maar ook een boete zijn. De zwaarte van de overtreding speelt hierbij een rol.
Continu meedruppelen mag niet
Glastuinbouw Nederland is over de kwestie in contact met de NVWA, al is dat nog maar sinds kort. "Uit die gesprekken begrijpen wij dat er zaken in de praktijk zijn aangetroffen die niet kunnen. Ook worden er producten gebruikt die niet toegelaten zijn." Daarbij gaat het niet alleen om waterstofperoxide. "Biociden worden soms ook onjuist toegepast. Zo komt het voor dat bedrijven mensen hun handen laten dopen in desinfectiemiddelen die daarvoor niet bedoeld zijn."
De kennis over toelatingen en etiketten is te beperkt, en de regels zijn op meerdere manieren te interpreteren, zo komt nu aan het licht. "Laat tien mensen een label lezen en ze interpreteren de informatie allemaal op een andere manier", zo vat een leverancier de situatie samen. "Continu meedruppelen mag niet – maar dat wordt ook niet gedaan omdat je niet continu irrigeert."
Leveranciers wijzen ook op hevige competitie op de waterstofperoxidemarkt, en niet alleen op prijs en kwaliteit. De grenzen zijn opgezocht en gebruik in de praktijk is uit de pas gaan lopen bij wat er volgens de regels mag.
Glastuinbouw Nederland zet er op dit moment op in om duidelijk te krijgen wat er wel én wat er niet mag. De NVWA zegt hierover: "Voor het toezicht zijn de actuele toepassingsvoorwaarden uit het wettelijk gebruiksvoorschrift leidend. Er zijn biocidenproducten op basis van gestabiliseerde waterstofperoxide die in Nederland specifiek zijn toegelaten voor het gebruik in irrigatiesystemen in kassen en waarbij dit ook zo staat benoemd in de toelating."
Het actief meedruppelen van waterstofperoxide is nadrukkelijk een wens uit de glastuinbouwpraktijk. Geen van de gebruikte producten in de markt heeft hier momenteel een toelating voor.
Eén leverancier claimt dat zij op dit moment het enige toegelaten middel op basis van waterstofperoxide hebben voor gebruik tegen biofilm in kassen. Die claim is juist, bevestigde het Ctgb eerst, maar na vragen van GroentenNieuws komt men daarop maandagmiddag terug. Er zijn twee toegelaten middelen.* "Voor het gebruik van deze producten geldt wel dat een teler altijd de toepassingsvoorwaarden opvolgt uit de toelating. Deze kan de teler checken op bijvoorbeeld de toelatingendatabase van het Ctgb", aldus de NVWA.
Herregistraties
Na aanpassing van Europese biocidenwetgeving in de afgelopen jaren hebben producenten van biociden zoals waterstofperoxiden herregistratie aangevraagd bij het Ctgb. Deze herregistraties beantwoorden mogelijk beter de vraag uit de praktijk. Veel van die herregistraties zijn echter nog niet behandeld. Het Ctgb kan niet inhoudelijk ingaan op deze herregistraties. "Wij geven nooit informatie over lopende aanvragen. Dit om weg te blijven bij concurrentiegevoelige informatie."
Bekend is dat toelatingsprocedures voor de praktijk momenteel vaak veel te lang duren. Het Ctgb heeft te maken met een achterstand in het beoordelen van aanvragen voor gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Aan het inhalen van die achterstanden wordt gewerkt.
Teler én leverancier aangesproken
De NVWA richt zich qua toezicht op de agrarische bedrijven zelf, dus in de tuinbouw op de telers. Dat is gelijk aan hoe de NVWA in andere sectoren optreedt, laat men weten. Als bij een agrarisch bedrijf overtredingen worden aangetroffen die zijn begaan door een opdrachtnemer of leverancier, wordt die overtreding vastgelegd en overgedragen aan de toezichthouder, de Inspectie Leefomgeving en Transport. "Zij zijn de toezichthouder voor professionele toepassers van biociden die in opdracht deze werkzaamheden uitvoeren, zoals een loonwerker. ILT is ook verantwoordelijk voor de handel van biociden voor professioneel gebruik. ILT en NVWA werken intensief samen en delen actief toezichtinformatie."
De situatie omtrent het gebruik van waterstofperoxide lijkt zich tot Nederland te beperken. Bij Glastuinbouw Nederland zijn geen signalen bekend over handhaving op navolging van geldende toelatingen in buurlanden. Leveranciers bevestigen dat in contact met GroentenNieuws.
Waterstofperoxide beschikbaar houden
Bang dat de huidige acties van de NVWA ertoe leiden dat waterstofperoxide helemaal niet meer gebruikt mag gaan worden in de glastuinbouw is Glastuinbouw Nederland volgens Tom niet. "Dankzij de controles weten we nu dat er dingen niet goed gaan. Er is momenteel sprake van een complete mismatch van de huidige etiketten en gebruik in de praktijk. Dat moeten we snel oplossen. Daar ligt nu onze focus."
Hiervoor is de brancheorganisatie met diverse overheidsinstanties in gesprek. "Zij zien ook wel dat er veel onduidelijkheid is over biociden, dat er een gebrek aan kennis is. Samen moeten we de mensen helpen die biociden goed volgens de regels willen gebruiken."
*voorafgaand aan publicatie van dit artikel op 23 oktober is er contact geweest met diverse betrokken partijen, zijn claims gecheckt en is informatie opgehaald. Desondanks bleek na publicatie dat er op een belangrijk punt een fout in het oorspronkelijke artikel stond. Die fout is in deze opnieuw gepubliceerde versie van 27 oktober aangepast. Meer uitleg in dit artikel van 28 oktober.
