Tholen – Als klein regeltje onderaan berichten met onderzoeksresultaten op dit kanaal staat er met enige regelmaat: ‘ondersteund door het programma Kas als Energiebron’. Al sinds 2005 faciliteert het innovatieprogramma onderzoek naar energiebesparingen en duurzame energie in de glastuinbouw.
Over de jaren heen passeerden heel wat technieken de revue. Eerst sterk geënt op onderzoeksinstellingen, maar de laatste jaren valt ook de deelname van bijvoorbeeld IT-partijen en modellenbouwers op. Daarnaast kijkt men ook steeds vaker verder dan klimaat en energie. Daarop wijst Robert Solleveld, themaspecialist Energie bij Glastuinbouw Nederland en in die hoedanigheid ook één van de coördinatoren van het programma. Op dit moment staat een nieuwe ‘call’ open om projectideeën te verzamelen.
De mensen van Glastuinbouw Nederland achter Kas als Energiebron, van boven naar beneden, van links naar rechts: Alexander Formsma, Dennis Medema, Pieter Broekharst, Robert Solleveld en Hans van den Berg
Korte weg naar praktijk
Robert en zijn collega’s uit het projectteam, met daarin ook mensen van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), verwachten met de nieuwe oproep niet direct hele nieuwe technieken tegen te komen. “Vergis je niet wat er in al die jaren dat het programma actief is al de revue is gepasseerd”, zegt Robert. “Technieken zoals dubbele schermen, in het begin van het programma ook nadrukkelijk aardwarmte en LED-belichting zie je in de praktijk nu volop terugkomen. Maar er is veel meer om te onderzoeken, zeker nu de energiecrisis energiebesparing en duurzame energie super actueel maakt. Wij zijn dus zeker niet in de positie dingen aan de kant te schuiven. Die intentie hebben wij sowieso al niet.”
“Kas als Energiebron is een hele korte weg om initiatieven in de praktijk te krijgen”, vervolgt Robert. “Daarop wijzen wij ook continu. Het onder de aandacht brengen van het innovatieprogramma blijft belangrijk. Telers weten lang niet altijd wat allemaal tot de mogelijkheden behoort. Corona heeft wat dat betreft ook niet meegeholpen. Op pad gaan en bij kantine- of gewasbijeenkomsten telkens weer op het programma te wijzen, is keihard nodig.”
Kennis breed verspreiden
Aan het eind van een ‘call’ buigen de coördinatoren zich over alle ideeën. “Daar waar wij potentie zien, werken we ideeën verder uit. Vervolgens leggen we die uitgewerkte voorstellen aan een gemêleerd gezelschap van glastuinbouwondernemers voor. Stemmen zij ook in, dan kijkt de programmaraad van Kennis in je Kas of het ministerie van LNV er nog naar. Zij geven akkoord voor de financiering.” Dat klinkt als een heel traject, maar in de praktijk is dat helemaal niet zo,” verzekert Robert ons. “Het kan juist heel snel gaan. Wij zijn niet gebonden aan onderzoekstrajecten.”
Als een project tot stand komt, is het voor Kas als Energiebron niet klaar. “Wij doen zelf geen onderzoek, maar stellen wel een begeleidingscommissie aan. Aan het eind van een onderzoek delen we de kennis via bijvoorbeeld een presentatie, webinar, vakbladartikel, verwerken het in een cursus zoals Het Nieuwe Telen én ook verschijnt er een rapport. Ook op die manier verspreiden we de kennis breed.”
Onderzoek naar het effect van daglengte en spectrum bij LED-belichting in paprika
Samenwerking met overheid koesteren
Toch leert de praktijk dat alsnog niet ‘iedereen alles leest’. Bovendien kan een teler, zeker nu er van alles tegelijk speelt wat de aandacht van telers vraagt, mentaal weleens geen ruimte meer hebben om actief of passief met Kas als Energiebron bezig te zijn. Robert, zelf oud-teler, snapt dat maar al te goed. “Juist daarom is het belangrijk dat wij onderzoek blijven doen, dat het programma altijd doorloopt.”
Binnen Kas als Energiebron werkt Glastuinbouw Nederland nauw samen met het ministerie van LNV. Robert merkt dat in zijn werkzaamheden bij de brancheorganisatie dat, zeker in tijden van crisis, nog weleens de neiging bestaat om alles wat de overheid doet als ‘verkeerd’ te bestempelen. In dat kader vindt hij het belangrijk voor wat betreft Kas als Energiebron op de langdurige samenwerking tussen de sector en de overheid te wijzen. “De samenwerking die we hebben, moeten we echt koesteren. Wij zijn juist proactief met energiebesparing bezig en daar komt ook geld voor vrij. Op het gevaar af als ‘wij van wc-eend’ te klinken denk ik dat we toch echt kunnen zeggen dat dit programma uniek is.”
In chrysant wordt onder meer naar energieverbruik gekeken tijdens onderzoek
Extra aandacht voor monitoring
Dankzij het programma hoeft niet iedere teler individueel het wiel opnieuw uit te vinden. Nieuwe technieken kunnen gewasoverstijgend, en soms gewasspecifiek, onderzocht worden. Daarbij wijst Robert erop dat telers momenteel vanwege de energiecrisis flinke aanpassingen in hun gebruikelijke teeltstrategieën doen. “Daarom hebben wij bijvoorbeeld extra aandacht voor monitoring. Je ziet bijvoorbeeld dat telers het nog spannend vinden om in een hybride belichtingsinstallatie alleen met de LED-lampen te belichten en de HPS-belichting uit te zetten. Als Kas als Energiebron kunnen we daarin met onderzoek telers handvatten bieden en hen behoeden van veelgemaakte fouten.”
De energiecrisis zelf oplossen, zelfs met tal van besparingsopties en
-technieken, dat kan Kas als Energiebron niet. “Besparen, besparen, dat is altijd makkelijk geroepen. Als het bedrijf en de teelt van een teler ingericht zijn op een hoog energieverbruik, dan is het gewoon mega moeilijk om dat zo een-twee-drie aan te passen. Wel kunnen wij met kennis ondersteuning bieden. Dat doen we al meer dan vijftien jaar. Er is al heel wat kennis ontsloten dankzij dit innovatieprogramma.”
Klik hier voor meer informatie over de call van september 2022.
Voor meer informatie:
Robert Solleveld
Glastuinbouw Nederland
Tel.: +31 (0)6 391 110 70
rsolleveld@glastuinbouwnederland.nl
www.kasalsenergiebron.nl