Vrijdagmiddag verzamelde de Nederlandse glastuinbouw zich in het World Horti Center om over de energiecrisis te spreken. Niet lang nadat iedereen op zijn stoel zat, bracht het kabinet het maatregelenpakket naar buiten waarmee de sector versneld klimaatneutraal moet worden. In 2040. Een nieuwe deadline. Onder andere over dit pakket meer in deze crisisupdate, naast nog een hele reeks overheidsbesluiten.
Het kabinet spreekt in het vrijdagmiddag naar buiten gebrachte bericht van 'een samenhangend pakket met zowel duurzame subsidiemogelijkheden als fiscale aanpassingen die de juiste financiële prikkels creëren om te investeren in duurzame energie in plaats van aardgas.' Het kabinet wil de sector versneld door de energietransitie helpen. De glastuinbouw moet in 2040 klimaatneutraal zijn. De voorlopige doelstelling voor de glastuinbouw in 2030 komt op een bandbreedte van 4,3 tot 4,8 Mton CO2-equivalenten.
Er komt geen compensatie van de huidige hoge gasprijzen. Dat kan niet in de opgetekende transitie, stelt minister Staghouwer van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Wel bekijkt de overheid of ondernemers die de klimaat- en energietransitie door gaan maken maar in directe liquiditeitsproblemen komen, kunnen worden gesteund. Bijvoorbeeld door middel van een borgstellingskrediet, maar vooral door investeringen, zoals in energiebesparing, te faciliteren en te versnellen. Wanneer hier duidelijkheid over komt, schrijft de minister niet.
In het bericht schrijft de minister dat in 2025 het huidige CO2-sectorsysteem wordt vervangen voor 'een nieuw effectief, individueel borgend beprijzingsinstrument.' Het nieuwe systeem moet, in tegenstelling tot het huidige systeem, meer de individuele tuinder stimuleren om energiezuinig te produceren. Daarom moet bijvoorbeeld de hoogte van de heffing en daarmee de prijs voor broeikasgasuitstoot, langjarig en vooraf duidelijk zijn, zodat de tuinder deze kan betrekken in de investeringsbeslissingen.
In het bericht somt de minister ook al in het coalitieakkoord afgesproken maatregelen op 'die in bredere zin hun effect hebben op de glastuinbouw: het verlagen van ODE-tarieven (heffing voor opslag duurzame energie- en klimaattransitie) per 2023, groot- en kleinverbruikers meer gelijk behandelen, verhoging van de tarieven op gas en verlaging van tarieven op elektriciteit. Hierbij gaat het dus om al genomen besluiten, geen nieuwe maatregelen. Het kabinet zal in 2025 ook het verlaagde tarief voor de energiebelasting afschaffen. Deze maatregelen worden uitgewerkt in het Belastingplan 2023 en 2024.
Om de sector te stimuleren worden subsidies ingezet. Het gaat om de bestaande subsidieregelingen Marktintroductie Energie Innovaties glastuinbouw (MEI) en Energie-efficiëntie glastuinbouw (EG). Deze regelingen gaan dit jaar opnieuw open voor respectievelijk een bedrag van 7 miljoen euro voor de MEI en 25 miljoen euro voor EG. Ook wordt een subsidie-instrument ontwikkeld om collectieve warmtesystemen mogelijk te maken. Daarnaast worden er aanpassingen gedaan in de SDE++ subsidieregeling waardoor bijvoorbeeld aardwarmteprojecten eerder aan bod kunnen komen.
Het bleef niet bij één bericht uit Den Haag vrijdag. Het kabinet liet weten zich 'nationaal en in Europees verband actief in te zetten om de afhankelijkheid van kolen, olie en gas uit Rusland zo snel als verantwoord mogelijk af te bouwen.' Daarbij is het doel dat Nederland aan het einde van dit jaar onafhankelijk is van Russische fossiele brandstoffen.
Om dit te realiseren zet het kabinet in op energiebesparing, verduurzaming en meer import van energie uit andere landen. Daarmee kan Nederland het aandeel Russisch gas voor het einde van het jaar volledig besparen en vervangen. Nederland zal net als de rest van de Europese Unie uiterlijk vanaf 11 augustus 2022 geen kolen meer importeren uit Rusland. Dit is afgesproken in het vijfde sanctiepakket tegen Rusland van de Europese Unie.
Het kabinet kondigt maatregelen aan om te garanderen dat de gasopslagen voor aankomende winter gevuld worden. Door een garantieregeling die de risico’s van de hoge gasprijzen verminderen en door de gasopslagen voor een deel te laten vullen door staatsbedrijf EBN.
Met een garantieregeling wordt het verschil tussen de huidige gasprijzen en de gasprijzen aankomende winter vergoed door de overheid. Hiermee dekt de overheid het prijsrisico tot bepaalde hoogte af. Daarnaast wijst het kabinet staatsbedrijf Energie Beheer Nederland (EBN) aan om gasopslag Bergermeer tot 70% van de capaciteit te vullen, zover bedrijven dat ondanks de regeling niet doen. De totale kosten zijn afhankelijk van de gasprijzen en worden geraamd op 623 miljoen euro. De kosten van de maatregel zullen via een extra heffing worden verhaald op de gasgebruikers die profiteren van het vullen van de gasopslagen.
Naar schatting kan het Nederlandse gasverbruik door verduurzamende maatregelen in 2025 met zo’n 9 miljard m3 zijn teruggedrongen. Dat is meer dan de import uit Rusland (ca. 6 miljard m3). Door de uitbreiding van de LNG terminal (vloeibaar gas) in Rotterdam en de aanleg van een drijvende LNG terminal in de Eemshaven kan voor het einde van het jaar zo’n 8 miljard m3 extra vloeibaar gas worden geïmporteerd. Dit is wel afhankelijk van de beschikbaarheid van voldoende vloeibaar gas op de wereldmarkt. Omdat de gasmarkt internationaal is zijn Europese afspraken nodig om Russisch gas uiteindelijk helemaal te weren. Lees hier het hele bericht.
Een derde Haags bericht vrijdagmiddag gaat over biomassa. Het kabinet heeft besloten per direct te stoppen met nieuwe subsidies voor houtige biogrondstoffen voor laagwaardige warmte. Het gaat hier specifiek om de productie van lage temperatuurswarmte (100°C) uit houtige biogrondstoffen. Deze warmte wordt voornamelijk gebruikt voor het verwarmen van gebouwen en kassen. Biomassa is een alternatief voor aardgas, maar het kabinet luistert naar maatschappelijke zorgen. Hoogwaardige inzet van de grondstoffen, dus niet verbranden, blijft het kabinet wel ondersteunen.
Minister Jetten voor Klimaat en Energie zegt: "Biogrondstoffen spelen een belangrijke rol bij het bereiken van een klimaatneutrale en circulaire economie. Biogrondstoffen zijn cruciaal om minder afhankelijk te worden van fossiele grondstoffen, zeker in sectoren waar beperkt tot geen duurzame alternatieven bestaan. Tegelijkertijd heeft het kabinet oog voor de maatschappelijke zorgen over biogrondstoffen. Daarom hebben we besloten per direct te stoppen met het afgeven van subsidies voor houtige biogrondstoffen voor laagwaardige warmte." Lees hier het hele bericht.
Aan het slot van deze update nog een blik op de gasprijzen. Die gingen donderdag even door de 100-eurogrens, maar sloten vrijdag weer een vijftal eurocenten lager af. Vanochtend lagen de gasprijzen ook onder de 100-eurogrens. Duidelijk is sinds vrijdag dat Nederland de hoge prijzen niet gaat compenseren. Interessant is nu wat andere landen gaan doen (of al doen). De Europese Unie heeft immers lidstaten ruim baan gegeven voor staatssteun.
De gasprijs voor een winter 2022 op de Title Transfer Facility, het Nederlandse gashandelsplatform, tot en met 22 april. Klik hier voor de actuele gasprijzen.