"De prijs van gas is met 750% gestegen en de elektriciteitsprijzen zijn verdubbeld", zegt Mads Ulrik Pedersen van het Deense glastuinbouwbedrijf Alfred Pedersen & Son. Hij legt uit dat dit ervoor zorgt dat de winteroogst van Deense tomaten met 40% is verminderd. "We hebben 30 van onze vakbekwame medewerkers moeten ontslaan. Dat spijt ons natuurlijk en we hopen dat de Denen in de toekomst de voorkeur zullen blijven geven aan milieuvriendelijke en veilig geteelde Deense kasgroenten."
Gas- en elektriciteitsprijzen hebben een impact op de glastuinbouw in veel Noord-Europese landen, waaronder Denemarken. "We hebben eerder prijsschommelingen meegemaakt, maar wat dit keer ongebruikelijk is, is dat we van lage prijzen op zowel de elektriciteit- als gasmarkt naar historisch hoge prijzen gaan. Het is ontzettend snel gegaan", vertelt Lars Aagaard, CEO van Danish Energy aan het Deense persbureau Danish news agency tv2fyn.dk.
De gevolgen zijn ook voelbaar in de kas van Alfred Pedersen & Son, net ten zuiden van Odense. Sommige van hun tomatenkassen staan momenteel leeg en zullen dat blijven tot het traditionele, onbelichte seizoen in februari begint. Het bedrijf heeft de teelt van wintertomaten met 40% verminderd en 30 werknemers ontslagen op een personeelsbestand van 300. Dat is met spijt in het hart gebeurd. Wanneer de teelt weer aantrekt, wordt het vinden van goede medewerkers overigens weer een uitdaging.
"De enige reden zijn de hoge energieprijzen die we de afgelopen zes maanden hebben gezien", zegt Mads Ulrik Pedersen, eraan toevoegend dat de gasprijzen met 750% zijn gestegen en de elektriciteitsprijzen zijn verdubbeld. "Het is een 'perfect storm'. Door de stijgende kosten zijn onze klanten bang dat de verkoop in de winkels zal dalen. Dus plaatsen ze minder bestellingen en hebben wij onze teelt moeten inkrimpen", legt hij uit.
Het bedrijf teelt nu alleen tomaten die al vastliggen in contracten. "We zijn al jaren niet meer op de vrije markt actief. We gokken niet graag met de prijzen. Als we de prijs niet kunnen krijgen die we nodig hebben, planten we de gewassen gewoon niet."
25% van de energiecontracten bij Alfred Pedersen & Son zijn vaste contracten. "Helaas hebben we maar voor een beperkt percentage vaste contracten, dus op dit moment staan we er echt slecht voor. Aan de andere kant is het heel lang in ons voordeel geweest", zegt Mads Ulrik Pedersen. Het bedrijf heeft enkele jaren geleden geïnvesteerd in LED-verlichting. Hoewel dit betekent dat er geen warmte uit hun lampen komt, is hij nog steeds overtuigd van deze keuze. "Vandaag biedt het ons maar een klein voordeel op, maar op de lange termijn is het veel beter." Voorlopig stemmen ze hun belichtingsstrategie af op de elektriciteitsprijzen. "Als de elektriciteitsprijs hoog is, doen we het licht uit."
Het is allemaal een kwestie van wiskunde, vertelt Mads Ulrik Pedersen: hoeveel kan de plant aan, wat zijn de elektriciteitskosten, wat betaalt de markt? "Het zijn echt gekke tijden. De energieprijzen schieten zo nu en dan omhoog, maar slechts voor een uur of twee. Deze situatie is totaal anders dan alles wat we in het verleden hebben meegemaakt." Hij wijst er ook op dat deze situatie uiteraard niet alleen de groentetelers treft.
Lars Aagaard van Danish Energy zegt dat het moeilijk te voorspellen is hoe de energieprijzen zich in de nabije toekomst zullen ontwikkelen. "Maar de markt suggereert dat de prijzen hoog zullen blijven tot het winterseizoen voorbij is." Hij voegt eraan toe dat we dit jaar niet moeten hopen op veel beterschap. "De energieprijzen zullen de komende maanden erg afhankelijk zijn van het weer. Als we een koude, windstille winter hebben in Rusland, Duitsland, Frankrijk en de Scandinavische landen, zal de vraag naar energie aanzienlijk toenemen, waardoor de aardgasprijzen nog verder zullen stijgen. Maar als het een milde, winderige en regenachtige winter wordt, hebben de Noren waterkracht en wij windkracht. Dan zullen de prijzen weer dalen."
Prijsverhoging voor de consument?
Met minder groenten in de kassen en stijgende kosten, voorspelt Mads Ulrik Pedersen dat een schaaltje tomaten in de supermarkt zal stijgen van ongeveer € 2 tot € 2,40.
Communicatie- en analysemanager Lars Aarup van retailer COOP verwacht niet dat de rekening voor stijgende elektriciteitsprijzen bij de consument zal belanden. "Op dit moment zijn we bezig met het opstellen van de jaarcontracten met de leveranciers. De taak van de supermarkt is om de prijzen in de hand te houden, zodat de consument er zo min mogelijk last van heeft. Er kunnen prijsstijgingen optreden, maar ik verwacht dat die niet hoger zullen uitvallen dan 15 à 30 cent", zegt Lars Aarup.
Vooralsnog hoopt het bedrijf steun te vinden bij de Deense consument, die traditioneel een sterke voorkeur heeft voor lokaal geteelde groenten, al worden er ook veel producten geïmporteerd. "Spanje zal een goede winter en lente hebben, dat is zeker", zegt Mads Ulrik Pedersen. "We hopen dat de situatie volgend jaar weer normaal wordt. Maar nu moeten we ervoor zorgen dat we betere prijzen krijgen om de hogere kosten te kunnen compenseren. Hopelijk concurreren we elkaar niet dood. Iedereen krijgt het lastig deze winter en we hebben een goede prijs nodig om de verliezen van 2021 en 2022 goed te maken."
Voor meer informatie:
Alfred Pedersen & Søn ApS
Assensvej 217
5250 Odense SV, Denemarken
info@tomater.dk
www.tomater.dk