Week 44, traditioneel de week van de switch van binnenlands product naar importkasgroenten uit Spanje, is achter de rug en dus is het Spaanse kasgroentenseizoen écht los. De programma’s zijn gestart en de importeurs zien vraag en aanbod met de dag toenemen.
Het belooft, zowel door corona als door brexit, een onvoorspelbaar seizoen te worden, al was dat aan de seizoenstart zelf niet af te zien. Die is rustig en soepel verlopen met anders dan andere jaren opvallend goed weer. Wel net als de voorgaande seizoenen: een dalend areaal tomaat. En uiteindelijk ook in november dumpingen, dalende prijzen en toch een moeizame marktsituatie, al was daar in week 44-45, toen onderstaand verhaal werd opgetekend, nog niets van te merken.
Minder tomaat
Een dalend areaal tomaat verrast inmiddels niemand meer echt, omdat de dalende lijn in tomaat al een aantal jaren is ingezet door een toenemende virusdruk, concurrentie uit Noord en Zuid en hogere loonkosten voor Spaanse telers. Ook dit jaar doen percentages met een minnetje ervoor de ronde.
In Andalusië gaat het om een daling van zo’n drie procent, waardoor er nog 8390 hectare tomatenareaal in de zuidelijke Spaanse regio te vinden is. Telers hebben bovendien wat meer retailvastere soorten geplant, ziet Michel de Winter, die namens tomatenveredelaar Axia Vegetable Seeds om de week in Spanje te vinden is, het voordeel van een noodzakelijk beroep in de voedselvoorziening. Zelf heeft het bedrijf een demokas in Almería waar de productie iets vroeger dan normaal op gang komt, zoals hij ook bij andere telers in de regio ziet. “Het weer is namelijk heel goed geweest dit voorseizoen, dus zijn telers iets eerder aan de markt. De kwaliteit ook erg mooi.”
Een blik in de demokas van Axia in Almería
Dat laatste viel ook Paul van Groningen van Greenfood Iberica op. Sinds dit seizoen is de Nederlander bij het Spaanse handelsbedrijf, onderdeel van de Greenfood Group, hoofd verkoop. Hoewel het bedrijf zelf nabij Girona in het noordwesten van het Spaanse schiereiland gevestigd is, kreeg hij van de telers louter positieve berichten door. “Er is, anders dan andere jaren, gelukkig nog geen slecht weer geweest, geen hagel ook waardoor vorig jaar kassen nog beschadigden. Telers hebben alleen de laatste tijd wat koudere nachten gehad, waardoor sommige producten wat later zijn, maar gelukkig geen product verloren is gegaan.”
Overlap beperkt
Dit alles zorgt ervoor dat de seizoen rustig van start is gegaan. Wat daarbij ook helpt, is dat soms de start van de import iets is verlaat, om de overlap met binnenlands product te beperken. Bij Royal ZON, dat ’s winters in samenwerking met Spaanse coöperaties Spaans product veilt op de klok in Venlo, is hierop gelet, vertelt Els van Herpen, manager klokverkoop bij ZON. “We zijn in week 43 rustig begonnen met komkommers, courgettes en buiten deze kasgroenten ook broccoli en snijbonen. Dat was een week later dan vorig jaar. Wij willen met een zo klein mogelijke overlap met het Nederlands product en zonder gat tussen de aanvoer van Nederlands en Spaans product een zo goed mogelijk verkoopresultaat realiseren.”
In week 44 en 45 kwamen er vervolgens geen Spaanse komkommers voor de klok. “De verkoop van Spaanse komkommers verliep de eerste weken moeizaam, ondanks dat er van de betreffende sortering geen Nederlands product aan de klok stond. We merkten dat, omdat er nog voldoende Nederlandse komkommers in de markt waren, we niet mee konden met de markt in Spanje. Verder was er door een grote vraag in Spanje maar weinig product beschikbaar. Daarom hebben we besloten even twee weken pas op de plaats te maken en als het Nederlands product voor een groot gedeelte echt uit de markt is, weer komkommers uit Spanje aan te voeren.”
Die grote vraag, niet alleen naar komkommers, was geen uitzondering dit seizoen. Ook vanuit Duitsland werd al hard getrokken aan het beschikbare product, zag Paul. “Van onze telers hoor ik dat met name de Duitse supermarkten al goede prijzen betaalden voor hun producten.” De hoge prijzen voor komkommer waren het gevolg van een gat in het aanbod volgens Paul. “Door koude nachten hier en donker weer in Nederland en België was er in beide landen minder aanbod.”
Arealen blijven schuiven
Bij ZON is in week 45 vervolgens gestart met gele en oranje paprika’s en aubergines. Ook hier met in achtneming van het aanbod wat er nog van Nederlandse telers voor de klok komt. “We gaan rustig beginnen, ook met groen in week 46 en daarna naar verwachting met rood in week 47”, aldus Els. Het areaal paprika in Spanje steeg ook dit seizoen weer, vrijwel parallel aan de daling in tomaat. Michel weet dat hierbij de lagere kosten in arbeid voor Spaanse paprikatelers helpen. “Het is, anders dan tomaat, een nog wat traditionelere teelt tussen de touwtjes, waardoor de kosten lager zijn.” In Andalusië komt met een groei van 2,5% het areaal uit op 1250 hectare. Ook de goede prijzen van vorig jaar stimuleerden telers paprika te zetten.
Sowieso is in Spanje vaak duidelijk te merken hoe een product het jaar of de jaren voordien gelopen heeft, weet ook Paul. “Telers telen vaak achter de markt aan, al is dat bij onze eigen telers dit jaar niet echt te merken. Bij ons verandert er weinig, maar over de hele linie zie je dat veel kleine beetjes meer of minder toch flinke verschuiving in areaal betekenen.” Waar er wel iets bijkomt bij Greenfood Iberica is in aubergine. “Daar is onze teler op ons verzoek uitgebreid, omdat daarmee beter het totaalpakket paprika-courgette-aubergine is ingevuld.”
Bij ZON ziet Els een lichte groei in de verkoop van paprika. “Bij alle producten proberen we dat jaarlijks te bereiken, al is dat in tomaat moeilijker. Het areaal krimpt immers in Spanje.” Kan het areaal blijven krimpen is de vraag. Els heeft er niet direct antwoord op. “Voorlopig zie ik het areaal in Almería niet terug gaan stijgen. Bij ons daarentegen was afgelopen winter wel een groei te zien in de klokaanvoer van Nederlandse belichte trostomaten. Je ziet in de markt steeds meer aanvoer van tomaten uit andere landen, echter nog niet aan de klok bij ZON.”
De vraagtekens
Die groei van het aanbod uit Marokko wordt in de markt met argusogen gevolgd, merkt Paul. Zeker Spaanse telers knijpen hem, getuige ook de protesten en de terugkerende roep om een importquotum. “Ook brexit speelt daarbij een rol. Niemand weet precies wat dat gaat betekenen. Allicht zijn telers bang dat Marokko, zodra de Britten eruit stappen, de Europese regels kunnen omzeilen en met grote volumes op het Verenigd Koninkrijk op de markt komen. Zelf doen wij niet zoveel op het Verenigd Koninkrijk, al beladen we uit voorzorg zodra er gerommel op het brexitfront is wel minder wagens zodat ze niet aan de grens vast blijven staan.”
Een ander groot vraagteken boven de markt komt door corona. Eind oktober/begin november sloot in steeds meer landen de horeca weer of werden extra belemmeringen opgeworpen. Dat heeft zonder twijfel consequenties voor de vraag naar kasgroenten. “25-30% van onze klanten op de klok is Duits, o.a. van de traditionele Duitse groothandelsmarkten. Als de horeca sluit, merk je dat veelal in de grootte van de kloktransacties”, aldus Els. Effect op de aanvoer heeft corona, in het voorjaar toen een coronaschok door Europa ging, niet gehad voor ZON. “De aanvoer was altijd op tijd binnen. Het contact van onze contactpersoon in Spanje met de coöperaties m.b.t. de aanvoer verloopt prima.”
Flexibiliteit
Wat Michel wel denkt te zien, is dat telers iets eerder hebben gekozen voor flexibiliteit in hun teelt, door voor gewassen te kiezen die switchen makkelijker mogelijk maken, ook gedurende het seizoen. “Korte teelten zoals komkommer en courgette, en ook (water)meloen, zijn in areaal gestegen. Je kunt met zulke teelten sneller wisselen als de prijzen gedurende het seizoen tegenvallen en ook voor de virusdruk heeft het voordelen. Bovendien ben je snel aan de markt, met komkommers al in dertig dagen.” De arealen komkommer (3% erbij in Andalusië, goed voor 5500 hectare) en courgette (1,5% erbij, 7800 hectare) groeiden, waarbij courgette voor het eerst in jaren weer groeit. Net als watermeloen en meloen, een wisselteelt die Spaanse telers aan het begin of eind van het seizoen nog weleens inzetten.
Paul deelt de observatie van Michel wel. Hem viel ook al op dat er iets minder op contract is verkocht door telers. De oorzaak is tweeledig. “De teler wil niet vastzitten als er problemen ontstaan in wat toch een onzeker seizoen is en bijvoorbeeld ook de horeca is qua vraag erg onzeker.” Reden dat er soms ook later is geplant en ook de volumes later bekend werden. “Telers lijken soms zo lang mogelijk te hebben gewacht en zeker niet op de bonnefooi te hebben geplant. Zo waren speciale pepers in week 44 bijna niet te krijgen en ging vrijwel alles op contract weg.”
Verpakt
Op het verpakken heeft corona ook effect. Dat werd direct in maart al duidelijk, toen vooral Duitse supermarkten plots meer om verpakking van o.a. kasgroenten vroegen. ZON bood voor het eerst vorig jaar ongesealde komkommers aan en doet dat dit jaar weer. “Wel blijven wij in de gaten houden of er grote verschillen optreden in hoe geseald en ongeseald gewaardeerd worden op de klok. Mocht de vraag naar geseald heel groot zijn, dan spelen we daarop in, al voeren we in principe beide naast elkaar aan.” Vorig seizoen betekende de coronavraag dat aubergines van naakt naar geseald gingen. Vorig seizoen heeft ZON een korte periode geflowde en naakte aubergines verkocht, maar voor start van de winter is overgestapt naar enkel en alleen maar aanvoer van geflowde aubergines. Er was geen specifieke vraag van klanten voor de naakte aubergines en met flow is het product beter beschermd tegen de kou in de winter. Dit seizoen verkopen we ook alleen geflowde aubergines.”
Waar de verpakking ook een belangrijke rol speelt, is bij biokasgroenten. Afnemers willen een verpakking nog weleens gebruiken om het verschil tussen conventioneel en biologisch duidelijk te maken aan de consument. Prijsverschil is er vaak ook, al viel Paul dit seizoen bij de start wel iets op: het prijsverschil bio-conventioneel was minder groot dan gebruikelijk. “Bij komkommer en courgette viel ons dat op. Dat kan een trend zijn die nu inzet, maar waarschijnlijker is dat het een uitzondering was omdat de prijzen voor conventionele courgettes en komkommers bij de start hoog waren en biologisch product vaak een stuk prijsvaster is, waardoor de verschillen tijdelijk kleiner waren. Vraag het me anders aan het eind van het seizoen nog is.”
Dit artikel verscheen eerder in editie 11, 34e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Axia Vegetable Seeds
www.axiaseeds.com
Michel de Winter
michel@axiaseeds.com
Royal ZON
www.royalzon.com
Els van Herpen
els.van.herpen@royalzon.com
Greenfood Iberica
www.greenfoodiberica.es
Paul van Groningen
paul@greenfoodiberica.es