De groentensector is enorm divers. Om de kennis wat te verruimen, gaat de sectorvakgroep Groenten van Boerenbond dan ook elk jaar op bezoek bij enkele collega’s. Op die manier leert iedereen ook weer eens een andere sector kennen en verwerven ze nieuwe inzichten die kunnen helpen bij het vertegenwoordigen van de sector in onze organisatie. Dit jaar was Zuid-Limburg aan de beurt, zo doet Christien Miroir, tuinbouwconsulent, verslag.
Anders dan anders dit jaar is toch wel de impact van corona. Zowel op het dagelijkse leven – Mag deze uitstap wel doorgaan? Is dat volgens de regels? Is dat wel verantwoord? – als op de bedrijven die we bezoeken. Iedereen moet overal de handen ontsmetten. Tijdens alle bezoeken wordt een mondmasker gedragen en daar waar mogelijk wordt anderhalve meter afstand gerespecteerd.
Risicospreiding in crisistijden
Om de dag te starten verwelkomt Louis Meyers, die zelf lid is van de vakgroep, ons op zijn bedrijf. Samen met zijn zoon Wim teelt Louis aardbeien, rode bessen en bramen. Al deze teelten hebben het de afgelopen maanden goed gedaan. Het fruit profiteerde van een toenemend thuisverbruik dankzij de lockdown en van het goede weer.
Desondanks vinden Wim en Louis het wel belangrijk om aan risicospreiding te doen op hun bedrijf. Dit doen ze door op de juiste momenten in het seizoen te proberen om hun productie tot een maximum op te drijven. Door te telen onder bescherming, zowel buiten onder kappen als binnen in de serre, kunnen ze hun productie spreiden en zo veel mogelijk goede momenten meepikken.
“We spreiden onze productie al heel ver, maar af en toe moet je de riem er eens kunnen afhalen en ontstressen”, zegt Wim. Ze kiezen dan ook bewust niet voor een jaarrondteelt van aardbeien. Al blijft het wel een uitdaging om op te boksen tegen concurrenten die altijd kunnen leveren.
Een goed inzicht in de markt en je concurrenten is dan ook cruciaal. “Je moet dit durven onderzoeken en ook in vraag stellen” zegt Louis. Als bestuurslid van veiling BelOrta probeert hij ook altijd een vinger aan de pols te houden.
Een andere manier om aan risicospreiding te doen is het inzetten op verschillende teelten. Met de teelt van rode bessen en bramen proberen Wim en Louis ook andere markten aan te boren. Dit zijn zeer arbeidsintensieve teelten en je moet je dus continu afvragen of je werk wel iets oplevert. Een goede kennis van je kostprijs is hier dus cruciaal. Zo staat de teelt van rode bessen bij Wim en Louis op de helling. “Als het niet meer opbrengt, zullen we er afscheid van moeten nemen” zegt Louis.
De teelt van bramen daarentegen draait zeer goed. “Als je het gewas van in het begin goed verzorgt, loopt de oogst heel gemakkelijk” vertelt Wim, al lijkt ons dat makkelijker gezegd dan gedaan!
Thuisverkoop boomt
Als we één ding geleerd hebben van de coronacrisis is het wel dat mensen terug op zoek gaan naar producten ‘recht van bij de boer’. Wim en Louis hebben al enkele jaren geleden geïnvesteerd in automaten om hun producten te verkopen maar merken dit jaar dat het echt ongezien is hoeveel mensen fruit komen halen. Ook dit is een manier om aan risicospreiding te doen. Het zorgt voor een alternatief afzetkanaal maar versterkt tegelijkertijd ook de betrokkenheid van de buren in hun verhaal.
Investeren in milieu en omgeving
Als bedrijf moet je tegenwoordig ook investeren in je omgeving. Er zijn allerlei verplichtingen waaraan je moet voldoen. Zo investeren Wim en Louis in de opvang van water. Water zal in de toekomst een kostbare grondstof worden dus investeren in de opslag hiervan wordt cruciaal. Bij de opkweek van de planten op het trayveld wordt dan ook hard gewerkt om al het water op te vangen en te hergebruiken. Dit zorgt er ook voor dat er minder meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater terechtkomen waardoor het bedrijf ook zijn steentje bijdraagt aan een betere waterkwaliteit.
Daarnaast wekt Louis ook zijn eigen energie op. Een grote wkk zorgt ervoor dat alle serres verwarmd worden, dat de verlichting kan draaien en dat de ruimtes van het personeel op temperatuur blijven. De CO2 die de wkk produceert wordt ook gebruikt als meststof voor de planten. Er is zelfs een warmtebuffer voorzien om warmte op te slaan en later te gebruiken wanneer het nodig is. Er gaat niets verloren. Louis en Wim gebruiken nog fungiciden volgens de IPM-principes, maar voor de bestrijding van insecten gebruiken zij uitsluitend biologische bestrijding. Opnieuw een stap naar meer duurzaam telen.
Onderzoek om de sector vooruit te helpen
Om de vele teelttechnische problemen die er zijn binnen de verschillende teelten de baas te kunnen blijven, is er nood aan onderzoek. Onderzoek dat dicht bij de praktijk staat. Voor zachtfruit wordt dit onderzoek verzorgd door pcfruit in Sint-Truiden. Het was voor de sectorvakgroep dan ook belangrijk om hier een kijkje te gaan nemen en de banden aan te halen.
Op pcfruit gebeurt heel uiteenlopend onderzoek. Dit gaat van de traditionele rassenproeven tot het uittesten van de juiste belichting voor bramen onder glas die je het jaar rond wil telen. Daarnaast is men ook bezig met de financiële kant van verschillende technieken. En de invloed van nieuwe technieken op domeinen waarvan je helemaal niet dacht dat ze er misschien een invloed op hadden.
Kortom, het onderzoek dat hier gebeurt, is er op maat van de telers en moet hen er bij helpen om hun bedrijfsvoering efficiënter te laten verlopen. Een wisselwerking tussen telers en onderzoekers is hier dan ook cruciaal.
Droogte beïnvloedt alles
Onze laatste stop ligt bij Jurgen Santermans in Gingelom. Jurgen verbouwt heel wat akkerbouwmatige groenten waaronder ook spruiten. In een normaal jaar zouden we nu volop de oogst van de spruiten hebben kunnen zien. Helaas heeft de droogte van deze zomer daar een stokje voor gestoken. De planten konden niet goed groeien en de spruiten zijn niet dik genoeg. De oogst loopt enkele weken vertraging op. Langer wachten is echter geen optie voor Jurgen. “Het risico dat de spruiten dan niet op tijd geoogst geraken voor de vorst komt wordt te groot.”
En dat is niet het enige probleem. Heel wat bestrijdingsmiddelen werken tegenwoordig systemisch. Dit betekent dat de sapstroom van de plant goed moet werken voor het product ook goed kan werken. Door de droogte lag deze sapstroom echter stil. Heel wat middelen hebben dus niet goed kunnen werken met als gevolg dat er veel schade is aan de spruiten door de koolvlieg.
Gelukkig kan ook Jurgen zich optrekken aan het succes van de thuisverkoop van groenten en fruit. Aan zijn bedrijf is hij gestart met een gloednieuwe hoevewinkel waarin hij zowel zijn eigen producten als die van andere landbouwers in de ruime omgeving verkoopt.
Personeel als cruciale factor
Om meer dan 50 ha spruiten te oogsten heb je veel helpende handen nodig. Het vinden van voldoende geschikt personeel is dan ook cruciaal. Niet alleen omdat er veel mensen nodig zijn maar ook omdat het gaat over werk in de winter, in de koude en ook met nachtshiften.
Dankzij de coronacrisis is het vinden van voldoende personeel niet meer zo eenvoudig als daarvoor. Niet iedereen is er happig op om naar hier te komen. Gelukkig kan Jurgen beroep doen op heel wat mensen van Indische afkomst die verblijven in de omgeving van Sint-Truiden. Zij komen dan als seizoenarbeider helpen tijdens het oogst. “Veel van mijn personeelsleden hebben een vader of moeder die vroeger ook voor mijn vader gewerkt hebben”, zegt Jurgen.