Tholen - Telers leven momenteel van dag tot dag om het hoofd boven water te houden in de coronacrisis, maar toch is dit ook het moment om alvast vooruit te kijken als ondernemer en in kansen te denken.
Dat is misschien niet makkelijk, maar wel hard nodig, betoogt tomatenteler Ted Duijvestijn. "Acute financiële steun is zeker nodig, maar dat neemt niet weg dat ondernemers ook de verantwoordelijkheid bij zichzelf moeten zoeken."
Anticiperen
Maar wat is die verantwoordelijkheid dan precies? Patrick Kaashoek van Voedselinnovaties, een vernieuwingsnetwerk gericht op de voedselvoorziening in Zuid-Holland, ondervroeg Ted er eind maart al naar in een video-interview, maar Ted legt graag zijn voorzet verder uit.
"Het gaat nu veel over noodfondsen en steunmaatregelen, maar waar het nu veel minder over gaat, is de vraag wat deze situatie voor de sector en voor het ondernemerschap gaat doen. Die vraag ligt veel dieper en hoewel het nu nog vroeg lijkt voor deze vraag, ben ik van mening dat er juist nu al over nagedacht moet worden.
Er komt namelijk een tijd ná corona en ook weer een nieuwe crisis, waar je als ondernemer natuurlijk ook goed doorheen wilt komen. Maar om dat voor elkaar te krijgen, kan het geen kwaad op sommige punten veranderingen door te voeren. Het is ook de verantwoordelijkheid van de ondernemer om invulling te geven aan een nieuwe toekomst."
Scheve gezichten
Zodra de ergste crisisperikelen minderen, komt volgens Ted de maatschappelijke discussie 'keihard' (weer) naar voren. "Vanwege het Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV) in de tomatenteelt, hebben wij eigenlijk vorig jaar nog een serieuze crisis gehad, waardoor bijvoorbeeld bedrijfshygiëneprotocollen flink opgeschud en verbeterd zijn. Tussendoor kwam daarna wel ook de maatschappelijke discussie weer naar voren, maar die discussie dreigt nu weer op de achtergrond te komen."
Toch zou dat eigenlijk niet moeten volgens Ted. "Goed ondernemen kan niet zonder oog voor de maatschappelijke discussie te hebben. Ik ben bijvoorbeeld bang dat er door (staats)steun scheve gezichten gaan komen, bijvoorbeeld tussen ondernemers onderling als zij wel of geen of minder hulp krijgen dan de ander, maar ook tussen ondernemers en consumenten. Om dat te voorkomen, is het belangrijk samen de dialoog aan te gaan."
'Een mooie bijvangst'
Een van die onderwerpen om met elkaar over in dialoog te gaan zijn andere marktsystemen. "De belangrijkste les, die wij nu noodgedwongen leren, is dat gezondheid belangrijker is dan economie. Daar kan de voedingstuinbouw van profiteren, mits wij in staat zijn om aan te tonen dat wat wij doen gezond (én duurzaam) is."
Ook valt het nu op hoe hard het gaat met allerlei lokale verkoopinitiatieven. "Verkoop via stalletjes bij bedrijven, lokaal bezorgen of internetverkoop neemt nu een vlucht. Allerlei innovatieve ideeën zien het licht."
Onder de ondernemers is de zogenaamde korte keten ook een veel bediscussieerd onderwerp weet Ted. "Lokaal kan 20 kilometer per bakfiets of 1000 kilometer per trailer zijn, hè. Iedereen heeft daarin zijn eigen ideeën, maar dat hoeft elkaar niet uit te sluiten. Met een ruime interpretatie en begrip voor elkaar kom je verder. En nu al zie je dat het contact met de omgeving dat door deze verkoopmanieren ontstaat een mooie 'bijvangst' is."
Op termijn is het zaak ook een andere waardering voor lokaal en gezond product te bewerkstelligen. "Zonder betere waardering in prijs voor een gezond en duurzaam product krijg je tijdens de volgende crisis gewoon weer problemen. Ondernemers moeten wel vet op de botten kunnen krijgen en met de huidige, vaak flinterdunne marges, kan dat niet of nauwelijks."
Vliegwiel
Zelf waren voor Duijvestijn Tomaten de EHEC-crisis en de economische crisis van zo'n tien jaar geleden een moment om te veranderen. "Wij zagen toen in dat we minder kwetsbaar moesten zijn als bedrijf en hebben toe ingezet op convenience. Terugkijkend een goede stap, al blijft het nog steeds lastig het economisch te verwaarden. Maar van nieuwe dingen doen leer je sowieso altijd."
De afgelopen weken is daarom al volop met allerhande ondernemers gebrainstormd en digitaal met elkaar om tafel gezeten om innovatieve plannen te smeden. "Het is mooi om te zien dat er volop verbondenheid is tussen ondernemers onderling. Samen gaan we het vliegwiel weer aan slingeren en daarbij blijft het niet bij enkel plannen maken."
Waardering
Ondernemers zijn doeners weet Ted maar al te goed en dus zijn ze deze week ook echt aan de gang gegaan. "Er moet toch geld verdiend gaan worden, want zonder geld geen investeringen in de toekomst en zonder investeringen dreig je ingehaald te worden."
Waardering voor het product komt ook hier weer om de hoek kijken. "Het is de kunst de economische waarde zichtbaar te maken, maar ook allerlei andere waardes zijn van belang. Vergeet niet hoe belangrijk het is als bedrijf een goed imago te hebben, innovatief bezig te zijn, te verduurzamen, goed met mensen om te gaan. Ook die waardes moet je zien te communiceren. Bijvoorbeeld ook met banken, want zij zullen na de crisis nog kritischer gaan kijken aan wie zij geld willen lenen om mee te laten investeren en aan wie niet."
Vuur inblazen
Het hoeven niet direct hele grote projecten te zijn om mee te starten volgens Ted, als er maar actie wordt ondernomen. "Bijvoorbeeld het, uiteraard na corona, stage laten lopen van ondernemers bij elkaar op bedrijf. Even uit de 'tunnel' van alledag stappen en kijken of je daarmee collega's weer nieuw vuur in kunt blazen en nieuwe energie kunt geven, hoe moeilijk zij het nu ook hebben. Het doet pijn om te zien dat collegatelers er nu mentaal echt doorheen zitten."
Een ander concreet project waar Ted op korte termijn aan denkt is een tweejarig programma om jonge, talentvolle, toekomstige ondernemers op te leiden en te helpen in hun zoektocht naar ondernemerschap, innovatie en nieuwe manier van bedrijfsvoering.
"De website van dit programma, We Are Next, is al online, maar de start, die voor maart stond gepland, is vanwege corona even uitgesteld. Maar zodra het weer kan, lanceren we dit project echt.
Mooi voor jonge ondernemers, maar juist ook voor bestaande ondernemers die nieuwe ideeën gaan opdoen van nieuwe, jonge mensen. Zij mogen zeker contact met mij opnemen als ze gemotiveerd zijn om mee te doen met dit project, maar ook in bredere zin om mee te denken over een nieuwe invulling van de toekomst."
Patrick en Ted, samen gaven zij de voorzet omdat 'zij vonden dat zij iets moesten doen', komen over een tijdje met een tweede video-update. Houd daarvoor de website (en het YouTube-kanaal) van Voedselfamilies in de gaten, waar ook andere ondernemers uit andere sectoren naar hun mening en ideeën werd gevraagd.
Voor meer informatie:
Duijvestijn Tomaten
www.duijvestijntomaten.nl
info@duijvestijntomaten.nl
Ted Duijvestijn
ted@duijvestijntomaten.nl