Tholen - Op het dak van de kistenloods van de REO Veiling in Roeselaere verrijst een kas met de klinkende naam Agrotopia. In juni 2020 moet het project, dat dienst doet als onderzoeksruimte voor Inagro en de veiling voorziet van verse groenten, af zijn. Voor architectenbureau Van Bergen Kolpa Architecten een voorbeeld van het verbinden van de tuinbouwsector met de afnemer.
Het ontwerp van de twaalf meter hoge kas met de opvallende kopgevel komt, zoals gezegd, uit de koker van Van Bergen Kolpa Architecten en Meta architectuur bureau. “De kas is opgedeeld in twintig compartimenten waar straks naar hartenlust kan worden getest met gewassen die de steden van de toekomst van voedsel moeten voorzien”, vertelt architect Jago van Bergen. “Het ontwerp is gebaseerd op een traditioneel kasontwerp, maar de getande voorgevel en het aangepaste schermsysteem zorgt ervoor dat je als bezoeker in de kas makkelijk naar buiten kunt kijken. Van buiten kan men ook makkelijk naar binnen kijken. Zo hebben we verbinding met de omgeving gecreëerd.”
Customer intimacy
Die verbinding met de omgeving is voor Van Bergen Kolpa Architecten van groot belang. Customer Intimacy noemt Jago dat - iets dat ook gesterkt wordt door de bijzondere locatie van het project: bovenop de REO Veiling. “Als je afnemer je onderbuurman is, zijn de lijntjes kort. Daardoor kan de teler de vraag goed inschatten.” Voor die gedachte ligt er nog een wereld aan mogelijkheden. “Nu zoeken telers en afnemers allerlei mogelijkheden om zichtbaar te zijn in de stad voor de consument. Hoe kan dat beter dan daar te gaan telen? Je kunt veel marktgerichter produceren door op daken in steden te telen. Er is een enorm oppervlak aan ongebruikte ruimte die je daarvoor zou kunnen gebruiken. En dan hebben we het nog niet aan de arbeid die in steden beschikbaar is. De toekomst van de tuinbouw ligt in de stad.”
Opgegroeid tussen de kassen
Waar komt die overtuiging vandaan? Jago is opgegroeid in het Westland, tussen de kassen. Hij werd uiteindelijk geen teler maar architect, hoewel de kassen hem niet loslieten. Sinds 2000 is hij bezig met de combinatie tussen architectuur en voedsel. "Ik maak graag ontwerpen waarbij de tuinbouw, gecombineerd met andere elementen, een plek krijgt in de stad. Als architect kijk ik naar de leefbaarheid van de stad, waarbij een groene omgeving steeds belangrijker wordt. Aan productie van voedsel ontbreekt het nog vaak in steden, hoewel dat wel degelijk bijdraagt aan een groene leefomgeving. In onze ontwerpen wordt de tuinbouw gecombineerd met andere functies om ze passend te maken voor de stad. Het is dus niet alleen productie in de kas, ook educatie, expositie en demonstratie spelen een grote rol. Die combinatie geeft een voordeel voor de telers en voor de verdere ketenpartners.”
Werkgelegenheid
Volgens Jago loopt België door het project in Roeselaere voor op andere Europese landen. “Het is mooi als bedrijven deze stap durven te nemen. In Nederland moet dit ook mogelijk zijn. Zoals gezegd: de toekomst van de tuinbouw ligt in de stad. Terwijl men schreeuwt om arbeiders in de tuinbouw, gaat de jonge generatie liever in de stad op zoek naar werk. Dat is waar je zichtbaar moet zijn, waar je aanwezig moet zijn."
Als voorbeeld daarvan geeft hij het Amerikaanse Vertical Harvest, een kas in de Amerikaanse stad Jackson die om een parkeergarage heen gebouwd is en waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan de slag kunnen. "We zoeken de samenwerking met ondernemers die zulk soort verbindingen durven maken. Met onze ontwerpen kunnen we ze helpen met het realiseren van die verbinding."
Passend in de omgeving
Die stadskassen zijn namelijk altijd zodanig vormgegeven dat ze als mooie gebouwen in de stad worden omarmd. Met een soortgelijk project is het bedrijf ook bezig in China. "Dat wordt een drielaagse kas, een soort warenhuis waarin verschillende teeltoplossingen staan opgesteld. Er is een laag met vertical farming, een laag voor het kweken van bloemen en een daktuin. In het midden van het gebouw komt een vide van waaruit je in een oogopslag al die toepassingen kunt zien. Dit project is ontstaan uit de vraag van de tuinbouwsector daar: hoe kunnen we de groeiende steden klaarmaken voor de toekomst?"
Dit artikel verscheen eerder in editie 9, 33e jaargang van vakblad AGF Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl
Voor meer informatie:
Van Bergen Kolpa
www.vanbergenkolpa.nl