Tholen – Wie in Hoenzadriel, een dorpje in Gelderland, het erf oprijdt bij champignonkwekerij Johan van Namen verwacht er geen vertical farm aan te treffen. Toch groeien er in één van de cellen sinds september geen champignons meer, maar kruiden en microgroenten. Berjelle van Namen, de zoon van, is namelijk begonnen met vertical farming met teeltoppervlak van 160 vierkante meter. “De eerste teeltresultaten zijn positief. De planten hebben het goed naar hun zin, eigenlijk net als ik.”
De voorbereidingen voor de teelt begonnen twee jaar terug. Berjelle, inmiddels vierdejaars student Bedrijfskunde & Agribusiness aan de HAS Hogeschool, liep in het voorjaar van 2017 stage in Finland. Daar stuitte hij op een vertical farm, Robbe’s Little Garden, waar sla, kruiden en microgroenten werden geteeld. “Ik werd er verantwoordelijk voor de optimalisatie van de teelt door middel van LED-belichting.”
Champignonteelt als ‘vroeg voorbeeld’
Vertical farming in Finland lag niet direct voor de hand, zeker niet in een land waarin de vierkante meters relatief goedkoop voorhanden zijn. “Het totale teeltoppervlak van het bedrijf bedroeg 500 vierkante meter met de bedoeling in de toekomst verder uit te breiden. Met de teelt in lagen kon het bedrijf een nog betere productkwaliteit garanderen en werd een hogere omloopsnelheid bereikt.”
Eenzelfde doel heeft Berjelle nu in zijn eigen vertical farm. Terug in Nederland kreeg het plan steeds meer vorm. Eind 2017 was vervolgens het moment daar en veranderde één van de cellen in de champignonkwekerij langzaam tot vertical farm. “De champignonteelt zou je kunnen zien als een vroege voorloper van wat nu vertical farming is. De stellingen waarop champignons worden geteeld, bleken al vrij goed geschikt voor meerlagenteelt.”
Teeltaanpassingen
Toch moest er nog heel wat uitgevogeld worden voordat uiteindelijk in september de eerste teelt van start kon gaan. “Ik ben bijvoorbeeld een week lang fulltime bezig geweest met het realiseren van de optimale watergift. Ook aan het ideale lichtrecept heb ik gewerkt. In lichtspectra zitten minieme verschillen die echter wel verrassende effecten hebben op het uiterlijk, de smaak en de gezondheid van de plant. Alles is uiteindelijk afhankelijk van wat de teler wil, qua product, maar ook qua teeltmethodiek. Er is intussen wereldwijd veel variatie in hoe vertical farms opgebouwd zijn. De hoeveelheid werk die erbij kwam kijken, heb ik toch wel een beetje onderschat, dat geef ik eerlijk toe. Maar nu de eerste resultaten zo goed zijn, wil ik graag door.”
Berjelle hoopt zijn studie zo snel mogelijk definitief af te ronden om nog meer tijd in de ‘roze cel’ door te kunnen brengen. De software voor de cel, waarin een twintigtal kruiden en microgroenten wordt geteeld, werd geleverd door Green Simplicity van Wessel van Paassen. De lampen zijn van Hortilux. “CO2, belichting en irrigatie heb je bij champignonteelt niet nodig. Eigenlijk gebruik ik, naast de aangepaste stellingen, alleen nog de klimaatkast waarmee net als voor de champignons de temperatuur geregeld wordt.”
Gulden middenweg
In de cel staan van achter naar voor de verschillende proeven van jong naar oud. “Deze teelt was er een van uitproberen, van spelen zogezegd. Nog lang niet alles is optimaal, maar de resultaten zijn goed. Basilicum heeft natuurlijk eigenlijk een wat warmer klimaat nodig en koriander juist een wat minder hoge temperatuur, maar in één cel moet je kiezen voor de gulden middenweg, compromissen zoeken. En dat valt niet tegen, al zeg ik het zelf.”
De zaden waaruit de kruiden en microgroenten groeien, kocht Berjelle bij Enza Zaden. Zijn voorkeur ging daarbij uit naar de juist wat minder bekende kruiden, zoals maggikruid, bonenkruid en pizzakruid. Maar ook de bekendere soorten zoals tijm en peterselie groeien onder de roze gloed. “Uiteindelijk is er met speciaal voor vertical farming veredeld zaad nog veel winst te boeken, verwacht ik.”
De boer op met duurzaam en gezond product
Maar voor het zover is kan er alvast wel doorgegaan worden met finetunen. Het uiteindelijke doel van Van Namen Specialties, zoals Berjelle zijn nog jonge project zou willen noemen, is uitbreiding naar meerdere cellen. "In eerste instantie bijvoorbeeld een warme en een koudere cel. Toch zijn de kruiden en microgroenten ook zonder speciale klimaataanpassingen al goed van kwaliteit."
Berjelle gaat binnenkort de boer op met zijn eerste oogst. “Ik ga proberen de kruiden en microgroenten af te zetten bij lokale winkeliers en daarnaast zal ik mijn product aanbieden aan al bekende klanten vanuit de champignonhandel die ik nu iets extra’s aan kan bieden. Het mooie met vertical farming is dat je duurzaamheid kunt uitstralen. Zo heb je bijvoorbeeld geen warmte nodig, omdat de lampen al genoeg warmte afgeven. En de extra elektra die met de belichting gepaard gaat, is afkomstig van de zonnepanelen op het dak van de kwekerij.”
Maar het is niet alleen duurzaamheid waarmee Berjelle zich als vertical farm hoopt te onderscheiden. “Ik geloof bijvoorbeeld ook erg in de onderzoeken waaruit blijkt dat er meer antioxidanten zitten in groenten en kruiden uit meerlagenteelt.”
Voor meer informatie:
Van Namen Specialties
Berjelle van Namen
berjelle@xs4all.nl
06-25420255