Het kaf van het koren scheiden wordt met de komst van de Wtta (Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten) makkelijker, aldus Glastuinbouw Nederland. De wet pakt uitbuiting van arbeidsmigranten en andere misstanden in de uitleensector aan via verplichte toelating, een soort vergunningverlening voor uitzendbureaus en andere uitleners. De nieuwe wet heeft voordelen, maar vraagt van bedrijven in de glastuinbouwsector ook om alertheid en aanpassingen.
De Wtta verplicht bedrijven die personeel ter beschikking stellen een toelating aan te vragen. De wet verbiedt het om personeel in te lenen van een niet toegelaten bedrijf. De boetes bij overtreding zijn hoog en in extreme gevallen kan ook het inlenende bedrijf stil worden gelegd. Glastuinbouw Nederland die samen met LTO en VNO-NCW meewerkte aan de wet, juicht de verplichting toe. De glastuinbouw werkt veel met uitzendkrachten en wil dat graag goed doen, verklaart Ingrid Blom, arbeidsspecialist bij Glastuinbouw Nederland (GTNL).
Regels aan uitzenden
Vooral bij de inhuur van internationale werknemers zijn er grote risico's op misstanden, zegt Blom: "Mijn werkgever hoeft zich niet druk te maken over waar en hoe ik woon. Bij internationale arbeidsmigranten ligt dat anders. Die kunnen te maken krijgen met huisjesmelkers. Of er zijn onduidelijkheden over het arbeidscontract dat vaak in een vreemde taal is opgesteld. Inhuur gaat vaak over meerdere schijven waardoor het voor malafide uitleners makkelijker is om cao's en andere regels te omzeilen. Dat gebeurt dan over de rug van de meest kwetsbare werknemers." Blom: "Hoe controleer je of alle regels worden nageleefd? Je moet het nu echt heel bont maken wil de overheid in actie komen. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij huisvesting pas bij zeer ernstige misstanden, zoals brandgevaar."
Op dit moment kan iedereen een uitzendbureau starten. Dat verandert met de Wtta die op 1 januari 2027 ingaat. Vanaf dan mag er zonder een toelating geen personeel worden uitgeleend. De toelating tot de markt wordt door een nieuwe eenheid binnen het ministerie van SZW geregeld.
Voorwaarden voor toelating
Om voor toelating in aanmerking te komen moeten uitleners aan diverse voorwaarden voldoen, zoals het tijdig aanvragen van 'een vergunning' voor toelating. Ook moeten bestuurders van uitleenbedrijven over een Verklaring Omtrent het Gedrag beschikken en zal er een inspectierapport moeten worden opgemaakt waaruit blijkt dat aan alle normen is voldaan. Verder moeten de bureaus een waarborgsom betalen. Maatregelen als een VOG of een waarborgsom zijn volgens Blom nodig om te voorkomen dat aangepakte uitzendbureaus 'de volgende dag vrolijk onder een andere vlag de mistige praktijken voortzetten'. De verplichte toelating geldt tevens voor buitenlandse bedrijven.
Dat de wet voordelen biedt, is ook voor Ilse Lensink, die namens LTO meewerkte aan de wet evident. Onder eventuele nadelen schaart zij de hogere kosten die straks door uitzendbureaus worden doorberekend aan bedrijven. Voor kleinere ondernemers kan het moeilijk zijn om die op te hoesten. Het succes van de wet staat of valt ook met de handhaving, zegt Lensink. "Handhaven is een belangrijk onderdeel van de nieuwe spelregels, daarvoor is extra handhavingscapaciteit aangetrokken bij de arbeidsinspectie. Wel wordt controleren makkelijker, want het enige wat gecheckt moet worden is of een bedrijf wel of geen toelating heeft."
Daar staat tegenover dat bij sluiting van een uitzendbureau inleners voor onaangename verrassingen kunnen komen te staan. "Een bedrijf moet dan binnen vier weken het personeel in dienst nemen, onderbrengen bij een ander uitzendbureau of op zoek gaan naar andere medewerkers." Ze raadt bedrijven daarom aan om daarmee rekening te houden in de werkprocedures en een abonnement te nemen op een nieuw systeem dat meldingen verstuurt bij het intrekken of afwijzen van een toelating.
Intern doorlenen
De wet treft bovendien ook bedrijven in de sector die zelf een personeels-bv hebben. Lensink: "Omdat er niet het hele jaar door werk is in de glastuinbouw is het normaal om met personeel te schuiven binnen een concern. Dat kan nog steeds onder de nieuwe wet, mits het uitlenen van personeel intern binnen het concern plaatsvindt. De praktijk is soms weerbarstiger. Familiebedrijven hebben de onderneming soms al opgesplitst in stukjes die door zonen en dochters worden beheerd waardoor die bedrijven toch onder de regeling komen te vallen. In zulke situaties is het goed om je te realiseren dat je ook onder de Wtta valt. Je moet dan de toelating regelen of naar een accountant om je bedrijf anders te organiseren om een economische eenheid te zijn."
Goed om te weten ook is dat er in tijden van nood een ontheffing aangevraagd kan worden, zegt Lensink. "Je kunt in tijden van calamiteiten - denk aan de coronaperiode - je personeel wel tijdelijk buiten je eigen concern detacheren, mits dat niet meer dan tien procent van de omzet betreft en niet meer dan vijf miljoen euro per jaar oplevert. Dat geeft vooral kleinere bedrijven lucht."
Wat kun je nu al doen?
Al met al komt er met de komst van de nieuwe wet een hoop af op bedrijven in de sector. Volgens Blom en Lensink is je alleen aan de regels houden niet voldoende, maar is het voor ondernemers zaak om bij personeel inhuur actief te checken of het uitlenen goed verloopt. Bijvoorbeeld door de woonruimte te checken of het SNAcertificaat na te kijken. Ook de loonstrook opvragen en controleren kan veel leed en hoge boetes besparen. De belangrijkste tip voor nu is om in gesprek te gaan met je uitzendbureau; zijn jullie klaar voor de Wtta?
Iedere misstand is er één te veel, vinden zowel Blom als Lensink. "De wet vraagt om aanpassingen, maar als straks alleen de bonafide partijen overblijven is dat winst voor iedereen."
Bron: Glastuinbouw Nederland
