Tholen - "Een faillissement is te vergelijken met een stoelendans," zegt advocaat Mathieu Souren van Hoens & Souren die vaak als curator optreedt bij faillissementen, onder andere in de AGF- en tuinbouwsector. "Als de curator aankomt, staat de muziek stil, zijn er mensen met stoelen vandoor, zitten er drie mensen op één stoel, wordt er aan de tafel getrokken en had er van tevoren al iemand stiekem aan de muziek gezeten," schetst de advocaat een beeld van de chaos die kan ontstaan bij een faillissement. "Aan de curator de taak om alles terug te brengen naar de situatie hoe die was voordat er iemand aan de muziek heeft gezeten."
Mathieu Souren
En dat kan nog een hele klus zijn, omdat soms wordt geanticipeerd op een faillissement. "Vaak heeft er rondom het faillissement wel iemand met zijn vingers in de suikerpot gezeten. Dan voorzien bedrijven bijvoorbeeld een half jaar van tevoren een faillissement en beginnen al met delen van de onderneming te schuiven. Het is de taak van de curator om terug te halen wat van tevoren ten onrechte is weggehaald, zodat de schuldeisers niet worden benadeeld."
Dit type fraude komt vaker voor dan je zou denken, geeft Souren aan. "Curatoren hebben bij een derde van alle faillissementen een verdenking van fraude." Overigens wil dat niet zeggen dat alle fraudegevallen aan het licht gebracht kunnen worden. "Wanneer je de bank van een miljoen berooft, heb je een grote kans dat je gepakt wordt, maar bij faillissementsfraude – waar het vaak gaat over grote bedragen – is het maar de vraag of het aangepakt kan worden vanwege capaciteitsproblemen bij de Fiod. En als er geen opsporingscapaciteit is met alle strafrechtelijke onderzoeksbevoegdheden, die een curator niet heeft, sta je als curator grotendeels met lege handen."
Onderzoek
Vaak houden bestuurders 'de melk op' – als een koe de melk ophoudt, is duidelijk dat er iets niet klopt – en houden zich van de domme, geeft Souren aan. In zo'n geval is het aan de curator om te trachten fraude aan te tonen. Want een verdenking van fraude moet wel worden bewezen. "Aan de curator dus de taak om een bedrijf te doorgronden en vervolgens ook de macht over de boedel te veroveren, waarna ieder alsnog het zijne kan krijgen."
Als voorbeeld noemt Souren de Capsicum Group, een 56 hectare grote teler van onder meer komkommers en paprika's. Nadat het bedrijf in de schulden belandde door speculatie op de energiemarkt, werd eind 2022 het faillissement uitgesproken. Uit onderzoek bleek dat er door de bestuurders "creatief" was omgegaan met de bezittingen van het bedrijf.
"Om het bij een toekomstig faillissement voor de curator lastig te maken om zeggenschap te krijgen over de boedel, was de helft van het 56 hectare grote bedrijf naar privé getrokken en op de andere helft was een hypotheek gevestigd. Die hypotheek bleek echter te zijn verstrekt door een geldverstrekker in Dubai waarvan de bestuurders dezelfde waren als die van de Capsicum Group. Dus toen ik daar aankwam was er in theorie niets meer om te verkopen. Maar na een jaar onderzoek, heb ik daar toch een en ander terug kunnen halen. Er zit nu meer dan 15 miljoen in de pot om te verdelen."
Doordraaien
Om de maximale waarde uit de boedel te halen is het soms nodig dat een bedrijf tijdens het faillissement operationeel blijft. Anders gaan goodwill en waarde verloren, geeft Souren aan. Dat houdt wel in dat ook de financiën moeten doordraaien. "Voorheen werden de onderzoekskosten door het kantoor voorgefinancierd. De laatste tien jaar heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid daar een pot voor waar je als curator een aanvraag voor een bankgarantie kunt indienen, waarmee een bancaire financiering geregeld kan worden voor het fraudeonderzoek. En zodra er bij de bestuurders geld is teruggehaald, kan daaruit de schuld van de curator aan de bank weer worden vereffend. In mijn carrière heb ik zo'n tien keer een dergelijke garantie gevraagd en die altijd volledig kunnen terugbetalen. Op deze manier kunnen we ook een faillissement waaruit alle actief van tevoren is verdwenen, fraude aanpakken."
In het voorbeeld van de Capsicum Group bleken er door een "illegale onderpachter", nadat de faillissementen al waren uitgesproken, nog voor miljoenen te zijn geïnvesteerd. "Tijdens mijn onderzoek was op 21 hectare nog een komkommer- en paprikateelt opgezet. Toen ik voorzag dat ik die pachter eruit ging zetten en de opbrengst daarvan mijn kant op zou vallen, heb ik op LinkedIn een noodkreet geplaatst dat ik met 16 miljoen komkommers in mijn maag zat. Daarop ben ik in contact gekomen met een achterbuurman van een tuin van de Capsicum Group – ook een tuinder – die fantastisch heeft geholpen bij het oogsten en afzetten van de komkommers en paprika's. Hij heeft uiteindelijk ook nog een belendend perceel, tegen de getaxeerde waarde, gekocht."
Armpje drukken
Omdat de curator en de individuele schuldeisers tegengestelde belangen hebben, is er soms sprake van wat Souren noemt 'armpje drukken'. Dit speelt vooral met banken. "Banken zijn de natuurlijke tegenstander van de curator. Zij hebben de neiging om te bepalen wat er moet gebeuren, omdat ze vaak alle zekerheden hebben. Uiteraard moeten ze opkomen voor hun eigen belangen, maar soms gaan ze daarmee te ver. Dan dreigen er verhaalsmiddelen voor de gewone schuldeisers te verdwijnen. Als curator moet ik het belang van alle schuldeisers in het oog houden en streven naar de hoogst mogelijke opbrengst van de bezittingen."
Overigens is het werk van een curator niet altijd even uitdagend, geeft Souren aan. "Ons kantoor is als curator bij veel faillissementen betrokken. Van de tien faillissementen zijn er zeven waar geen fraude in het spel is, waarin de bestuurders niets te verwijten valt en alle bezittingen zijn verdampt. In 70 procent van de faillissementen valt niets te halen." Hij merkt op dat je in veel gevallen van geluk mag spreken als de telefoon nog wordt opgenomen, omdat er vaak geruime tijd voordat het faillissement wordt uitgesproken, al geen bedrijf en zelfs ook geen pand meer is. "Vaak is na onderzoek de conclusie dan dat het faillissement kan worden opgeheven bij gebrek aan baten."
Tevreden
Maar als er wel baten zijn (teruggehaald) kan Souren zijn traject goed afronden als ieder nog een deel van het zijne heeft gekregen. "Voor mij is een faillissement goed afgewikkeld als alle partijen tevreden zijn, zelfs de voormalige bestuurders." Als voorbeeld noemt hij nog een keer de Capsicum Group. Daar hebben de voormalige eigenaren/bestuurders in een regeling miljoenen euro's aan schadevergoeding aan hem betaald en daarnaast tegen de getaxeerde prijs weer een deel van hun tuinen van hem terug kunnen kopen, merkt Souren op. De herkomst van die gelden is door de curator nagetrokken. "De bestuurders zijn tevreden met deze uitkomst en aan de schuldeisers kan een flink deel van hun vordering door mij worden terugbetaald. De faillissementen van Capsicum kunnen door deze regeling veel sneller – waarschijnlijk al in 2026 – worden afgewikkeld dan door middel van gerechtelijke procedures, waarin bestuurders zich verzetten tegen een claim van de curator."
Onlangs verscheen het nieuwste verslag in het geruchtmakende faillissement van Capsicum. Daarin wordt 'medio 2026' als datum voor afronding van het faillissement genoemd.
Dit artikel verscheen eerder in editie 9, 39e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Hoens & Souren
Houtsingel 77
2719 EA Zoetermeer
Tel: +31 (0)79 – 342 02 50
[email protected]
www.hslaw.nl
