In 2014 bedroeg de exportwaarde van kasmaterialen 1 miljard euro. In 2020 is dit gestegen naar ruim 1,6 miljard. Voor 2023 wordt de export geraamd op 1,781 miljard euro. In 2023 ging 53% van de export naar EU-landen. Dat blijkt uit onderzoek uitgevoerd door Wageningen Economic Research en het Centraal Bureau voor de Statistiek in opdracht van en gefinancierd door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. In het rapport staat verder dat 327 miljoen euro van de export wederuitvoer was. Dit aandeel is vrij stabiel met zo'n 18% in de totale uitvoer.
Wederuitvoer
Het aandeel van de wereld in de wederuitvoer steeg met 8% in 2023, terwijl het EU-aandeel met 30% afnam ten opzichte van 2022 naar 47% in 2023. Er wordt in 2023 relatief meer geïmporteerd vanuit de rest van de wereld dan uit de EU en beide importstromen zijn in 2023 nagenoeg gelijk aan elkaar.
Het gaat bij deze getallen om de uitvoer van de kasconstructie (exclusief installatiewerkzaamheden). Dit is echter maar een deel van het verhaal, maar cijfers over bijvoorbeeld het glas of de installaties ten behoeve van de kasinrichting zijn niet in de exportcijfers terug te vinden.
Kasmaterialen
De kasmaterialen worden niet allemaal in Nederland geproduceerd; er worden kasmaterialen geïmporteerd, verwerkt en vervolgens geëxporteerd. Kassenbouwers ervaren risico's van verstoring van de aanvoerketen, zoals bijvoorbeeld door de coronapandemie, disrupties in vaarroutes (zoals de blokkade van het Suezkanaal in maart 2021) of de oorlog in Oekraïne. In 2023 is er een stijging van de export (10%) en een daling van de import (-11%) ten opzichte van 2022. De import bedroeg in 2023 1,159 miljard euro (figuur 9.5). Deze veranderingen kunnen het gevolg zijn van wijzigende productiestromen of van tijdelijke prijsverschillen. Pas op termijn is aan te geven of er een trendbreuk is of een tijdelijk effect op de invoer.
Ging het tot de jaren tachtig alleen om de bouw van kasconstructies (het kasgebouw), vanaf de jaren tachtig worden kassen met complete inrichting (productiesystemen en installaties) opgeleverd. De laatste jaren worden ook kassen, inclusief inrichting, gecompleteerd met diensten zoals monitoringssystemen en/of geleverd met teeltmanagement. De laatste twee zijn vooral geïntroduceerd om de bedrijfsleiders op te leiden en de prestaties van de kas te verhogen en te borgen (voor een efficiënte en doelmatige bedrijfsvoering). Dit laatste hangt ook samen met de ontwikkeling dat steeds meer investeerders van buiten de agrosector kascomplexen neerzetten, waarbij de specifieke expertise ontbreekt om de kassen goed te kunnen managen.
In turnkeyprojecten worden deze kassen als "totaaloplossing" neergezet, waarbij ook lokale leveranciers worden betrokken en opgeleid uit oogpunt van kostenbeheersing. Doorgaans worden hightechkassen gebouwd, maar de laatste jaren worden ook midtechkassen, zoals plastic tunnelkassen (multitunnels), met hightechinrichting neergezet. Dit laatste vindt vooral in meer (sub)tropische (vochtige) en aride gebieden plaats. In aride gebieden zijn al kassen gebouwd waarbij het kasklimaat volledig wordt geconditioneerd, de waterefficiëntie hoog is en de emissie van gewasbeschermingsmiddelen tot een minimum wordt teruggebracht.
Daar hoort wel een regionale afzetmarkt bij met een hogere productprijs. Een voorbeeld zijn de Arabische Emiraten met een lokale koopkrachtige vraag en de VS (Arizona) voor levering aan omliggende grote steden (Los Angeles en Las Vegas) en aan de metropolen in Noord-Amerika.
Export kasmaterialen draagt positief bij aan Nederlandse handelsbalans
De handelsbalans van Nederland voor kasmaterialen is 622 miljoen euro positief, maar dit geldt niet voor alle regio's. Los van Duitsland is er een handelstekort van 141 miljoen euro met de rest van de EU-27 landen (figuur 9.6). Voor de totale EU-27 geldt dat de handelsbalans negatiever is geworden door verschuiving van de import naar de rest van de wereld. De belangrijkste exportlanden liggen in Europa en zijn vooral de Nederland omringende landen zoals Duitsland, het VK en België.
De export naar afzonderlijke landen buiten de EU-27 vertoont een wisselvalliger patroon door het projectmatig verkopen van kassencomplexen in turnkeyprojecten. De belangrijkste bestemmingen buiten de EU-27 zijn het VK, de VS, China en Canada. De export naar China is wisselvalliger dan naar de VS en in 2023 met 58% gedaald ten opzichte van 2022. China eindigt in 2023 op de dertiende plek. De export naar het VK vertoont een stijging van 75% ten opzichte van 2022. De VS blijven redelijk stabiel op de vijfde plek met 126 miljoen euro.
Tabel 9.2 en 9.3 Grootste stijgers en dalers bij de import en export van kasmaterialen
Hier is het hele rapport bij de WUR te lezen.