Marokkaanse kasgroentetelers lijken een moeilijke periode eindelijk achter zich gelaten te hebben. Na lang de ene uitdaging na de andere het hoofd te hebben geboden, zijn ze er ten slotte in geslaagd om oogstvolumes te bereiken die vergelijkbaar zijn met die van vorig seizoen. Maar dat ging gepaard met financiële verliezen en een vertraging van de oogst van ruim een maand, vertelt Amine Amanatoullah, een teler en exporteur van kasgroenten in de Souss Mass regio.
Een lange hete en droge zomer
Marokko heeft een vierde opeenvolgend jaar van droogte meegemaakt. De waterreserves in de stuwmeren hebben een kritisch dieptepunt bereikt en in de waterputten moet dieper en dieper worden gegraven om water op te halen. De putten hebben al een diepte van meer dan 300 meter in de Souss Massa regio en het graven is een financiële gok geworden, want je bent nooit 100% zeker dat je water gaat vinden. De ontziltingsinstallatie van Agadir is de enige garantie op het voortbestaan van de teelt in de regio. "Het waterprobleem is een grote zorg voor telers en beperkt het areaal dat beschikbaar is voor de kasgroenteteelt", legt Amanatoullah uit.
Naast een tekort aan water was er deze zomer een ongekende hittegolf, met temperaturen tot 50,4 graden in Souss Massa in de maand augustus. Gedurende een periode van 3 dagen steeg het kwik in de kassen tot 70 graden gedurende de dag en 45 graden 's nachts. "En toen waren er net verschillende groenten geplant, zoals tomaten, paprika's en courgettes. De hittegolf heeft de planten eenvoudig verbrand. We hebben ongeveer een kwart van de planten verloren in de regio. Die hebben we allemaal moeten herplanten."
Tekort aan zaden en ziekte- en plaagdruk 
Veel telers waren dit seizoen bovendien overgestapt op rassen die resistent zijn tegen de virussen die de teelt teisteren. "De druk op de zaaddistributeurs was overweldigend. Om fiscale redenen houden zaaddistributeurs geen voorraden aan en dus moesten telers ontzettend lang wachten om de verbrande planten te vervangen. Sommige hebben zelfs op eigen houtje zaden geïmporteerd. Bovendien zorgden importprocedures met strikte maatregelen voor plantengezondheid voor een vertraging bij de levering van de zaden."
Maar ook met nieuwe zaden die resistent zijn tegen bekende virussen is de overgang niet eenvoudig, voegt Amanatoullah toe. "De nieuwe zaden leveren niet allemaal een overtuigende prestatie af. We blijven virussen waarnemen en de enige oplossing blijft de verwijdering van besmette planten. En daar lijden de volumes dus onder." Volgens eerdere verklaringen ramen experts de virusgerelateerde verliezen op 15% vorig seizoen.
Een late start
Al deze factoren vertraagden de teelt, maar ondertussen is het herstel ingetreden, zegt Amanatoullah. "Met nieuwe zaden, van leveranciers of via eigen import, slaagden telers er gemiddeld na een maand weer in om de draad weer op te pakken. De oogst is ondertussen begonnen en we zullen product op de markt kunnen brengen tot april."
Het oponthoud was vooral merkbaar op de lokale markt. "In oktober is er meestal een aanbodoverschot omdat de export dan nog niet goed op gang is getrokken. En dus dalen de groenteprijzen op de Marokkaanse groothandelsmarkten. Dit jaar stegen de prijzen in oktober als gevolg van het gebrek aan product", zegt de teler.
Stabiel areaal
Is de vertraging van het seizoensbegin het enige gevolg van deze gecompliceerde zomer? "We hopen van wel", zegt Amanatoullah. "We zijn erin geslaagd om het areaal van vorig seizoen te behouden, of zelfs iets uit te breiden. Maar het beeld varieert van teler tot teler: sommigen hebben hun areaal verminderd, anderen hebben meer aangeplant en weer anderen hebben voor hetzelfde aantal hectares gekozen als vorig seizoen. Bovendien hebben grote groepen een aantal kleinschalige telers gefinancierd om bepaalde gewassen te telen, zoals ronde tomaten, wat het totale areaal toch vergroot."
"De beslissing van de regering om de teelt van specifieke groenten te subsidiëren, heeft ook bijgedragen aan het handhaven van een stabiel areaal", voegt de teler toe. In oktober kondigde minister van Landbouw Mohamed Seddiki aan dat de regering voor het eerst de teelt van tomaten, uien en aardappelen met 50-70% van hun waarde zal subsidiëren. Bovendien zal de overheid ook 600.000 ton fosfaatmeststoffen voor dit seizoen importeren en stikstofmeststoffen subsidiëren tot een bedrag van 2,2 miljard dirhams (€ 200 miljoen).
Een voorzichtig optimistische kijk op het seizoen
Het handhaven van een stabiel areaal is zeker een opmerkelijke prestatie voor de sector, gezien alle uitdagingen. Toch zijn er zeker nog twijfels. "Het areaal is op zichzelf niet de beste indicator, want het probleem is eerder technisch dan een kwestie van middelen. De gemiddelde opbrengst blijft de beslissende parameter. We beginnen nu voldoende volumes te oogsten, maar de weg is nog lang. We hebben ondertussen al geleerd dat areaal en volume niet noodzakelijk een evenredige relatie onderhouden."
Virusgerelateerde verliezen blijven de grootste bedreiging, want ze kunnen de opbrengsten zelfs op het laatste moment nog een slag toebrengen. Amanatoullah legt uit: "In de teeltfase beheersen we strikt de verspreiding van plagen door een quarantainesysteem toe te passen en te steunen op een beperkte vaste groep van goed opgeleid personeel. Tijdens de oogsttijd is er evenwel ook seizoensgebonden personeel, of derden zoals chauffeurs, wat het risico inhoudt dat het virus van teeltlocatie naar teeltlocatie overspringt. En dan kunnen de volumeverliezen aanzienlijk zijn."
Ook potentiële exportbeperkingen kunnen roet in het eten gooien. Die factor heeft sommige telers er zelfs al toe aangezet hun areaal van vroege groenten te verminderen en andere gewassen te telen in hun kassen, zoals zachtfruit. "Een exportbeperking kan ook dit seizoen niet worden uitgesloten, ondanks bewijs dat deze maatregel vorig seizoen niet effectief was. De grootste telers in Souss Massa hebben voorzichtig hetzelfde areaal aangehouden uit vrees voor een herhaling van de beperkingen", zegt Amanatoullah.
"Het seizoen zal niet slechter zijn dan het vorige"
De teler pleit voor duurzame oplossingen, in het belang van telers en de lokale markt. "We zijn op de goede weg nadat de regering heeft besloten om telers te subsidiëren. Het is een opluchting voor een economisch fragiele sector. Maar om voldoende opbrengst en stabiele prijzen voor de lokale markt te garanderen, zal het nodig zijn om het areaal aanzienlijk te vergroten en ondertussen ook de plaagdreiging onder controle te houden."
"Wat we nodig hebben, zijn zaden die werkelijk bestand zijn tegen virussen, en een omvangrijk areaal om voldoende opbrengst te garanderen voor de lokale en buitenlandse markt. Dan zullen de prijzen automatisch stabiel zijn. In de tussentijd blijven we het hoofd bieden aan de vele uitdagingen. Beetje bij beetje slagen we daar in. Dit seizoen wordt beslist beter dan het vorige", besluit Amanatoullah.
Voor meer informatie:
Amine Amantoullah
Fastexpo
Tel: +212 661-281321 (Marokko)
[email protected]