"Nee, een vergelijkbare calamiteit kan niet opnieuw gebeuren", stelde Marco van Soerland, directeur van het geothermiebedrijf Trias Westland, gisteren in een update naar aanleiding van een incident met bijgevolg een langdurige storing afgelopen najaar.
Niet lang daarna bleek dat er een Wob-verzoek (Wet openbaarheid van bestuur) is ingediend om onderzoeksrapporten boven tafel te krijgen. De rapporten, door Trias naar het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) gestuurd, zijn grotendeels openbaar gemaakt.
Reputatieschade
Zoals gebruikelijk bij Wob-verzoeken zijn bepaalde passages zwart gemaakt. Wel valt op dat veel informatie leesbaar is gebleven. Uit die informatie moet lering worden getrokken, stelt het SodM. Bijvoorbeeld over de ruimtelijke inplannen van (toekomstige) geothermiebronnen.
Het Wob-verzoek kwam op 2 december binnen. Uit de documenten en een brief met uitleg van het SodM komt naar voren dat Trias Westland in een zienswijze de vrees uitte van reputatieschade, als informatie bij openbaarmaking 'niet in het juiste perspectief zou worden geplaatst.' Het SodM heeft echter geoordeeld dat er algemene lessen uit het incident getrokken kunnen worden. Zo heeft men besloten onder meer passages openbaar te maken, zonder in concrete details te treden, over 'het ontbreken van bepaalde elementen in bepaalde procedures.'
Wat is er gebeurd bij Trias Westland?
Nadat Trias Westland onderhoudswerkzaamheden had uitgevoerd op 10 september aan één van de twee productieleidingen werd de aardwarmte-installatie opnieuw opgestart. Het SodM schrijft dat tijdens dit opstartproces 'er op ongecontroleerde wijze gas onder hoge druk uit de ontgassingsinstallatie in de productieleiding terecht is gekomen. Dit gas heeft vervolgens een hoeveelheid water met grof geweld door de leiding gedrukt waardoor deze bezweek.'
In het onderzoeksrapport wordt gesproken van een 'koude opstart' van de installatie die 'geen routinematige activiteit' is. De geothermie-installatie bij Trias beschikt over een 'opstartprogramma voor het automatisch starten van de productie die 'volledig' geautomatiseerd is.' De SodM spreekt in het rapport van 'operatorfouten'. "Er is voor gekozen de opstart van de productie automatisch te laten plaatsvinden, dit is echter ook zonder de benodigde regelomschrijving te raadplegen, en zonder te overzien dat de opstart kon plaatsvinden zonder dat het drukverschil in balans gebracht zou zijn."
Het effect van het bezwijken van de leiding waren opeenvolgend 'rondvliegende brokstukken, uitstroom van het gas uit de ontgassingsinstallatie, het beschadigen van een voedingskabel en daarmee het ontstaan van een vonk die leidde tot een ontbranding van de gaswolk in de vorm van een hoge steekvlam.'
Lessen leren
Een incident als dit wordt door het SodM ingeschaald als een incident met kans op ernstig of zelfs fataal letsel. Pieter van den Bergen, directeur Geothermie van het SodM zegt in een persbericht bij openbaarmaking van de stukken: "We zien momenteel dat in heel Nederland plannen gemaakt worden voor geothermie in de bebouwde omgeving. Daarbij kunnen en moéten we leren van alle kennis en ervaring die afgelopen jaren is opgedaan, met name in de tuinbouwgebieden. Dus ook van dit incident in Naaldwijk. SodM vindt het belangrijk dat die kennisdeling voldoende plaatsvindt om incidenten als deze in de toekomst te voorkomen."
Ondanks het hoge risicoprofiel van het incident is er bij Trias Westland alleen materiële schade ontstaan aan de installatie van Trias Westland. Dit is volgens het SodM te danken geweest aan de veiligheidsmaatregelen van Trias Westland om geen personen op de locatie te hebben tijdens het opstarten en aan de ruime opzet van de locatie waardoor de effecten binnen de grenzen van de locatie zijn gebleven.
Geleerde lessen
Uit het onderzoek van Trias Westland, de veiligheidsstudies die daarop volgden en reviews van onderzoeken zijn volgens het SodM diverse technische en organisatorische lessen te leren voor zowel de geothermiebranche als andere stakeholders die van waarde kunnen zijn bij bestaande en nieuwe geothermielocaties. Zo wijst men op het 'optimaliseren van procedures voor routine- en non-routinematige werkzaamheden' en 'aanpassing van de regeling, zodanig dat geborgd is dat grote drukverschillen gecontroleerd vereffend worden voordat vervolgstappen in gang worden gezet.'
Zowel SodM als Trias Westland hebben een rol te vervullen in het delen van de geleerde lessen, vindt het SodM. De instantie verwacht dan ook van Trias Westland, zo schrijft men in een persbericht, dat zij hier een actieve rol in zal vervullen.
Meer bedenktijd aan de voorkant
Directeur Marco van Soerland liet al weten dat, hoewel het incident 'niet had mogen gebeuren', hij er trots op is "hoe we het hebben opgepakt, hebben ingegrepen en naderhand maatregelen hebben genomen. We hebben daardoor versneld belangrijke stappen gezet in de ontwikkeling van geothermie in onze organisatie. Vooral aan de voorkant van nieuwe ontwikkelingen nemen we meer bedenktijd om potentiële risico’s in het ontwerp mee te nemen. Er is dus wel degelijk wat gebeurd op het gebied van veiligheids- en risicobewustzijn, zowel voor wat betreft de techniek als de procedures.”
Terug in productie
Het SodM concludeerde eind december 2021 dat Trias Westland alle benodigde technische en organisatorische maatregelen heeft genomen, die nodig zijn om een dergelijk incident in de toekomst te voorkomen en de huidige installatie op een veilige en verantwoorde manier, met de huidige projectorganisatie, op te kunnen starten. Daarmee kwam een einde aan voor de ruim vijftig aangesloten telers extra ongelukkige storing, omdat zij op dat moment met torenhoge gasprijzen te maken kregen door het wegvallen van aardwarmtelevering.
Het SodM instantie zal in de nabije toekomst op verschillende manieren de lessen delen met de verschillende doelgroepen zoals actieve operators, toekomstige operators, lokale bevoegde gezagen en burgers. Daarnaast zal SodM in haar toekomstige toezicht aandacht besteden aan de wijze waarop initiatiefnemers of operators de lessen hebben verwerkt in hun projecten.
Het onderzoeksrapport, het plan van aanpak van Trias over opvolging van het incident en de besluitbrief met motivering van het SodM zijn allemaal na te lezen op de website van het SodM.