Afgelopen zomer bezocht Peter Loef, programmamanager Arbeidsmigratie bij de ABU, verschillende steden in Polen. Tijdens zijn vakantie deed hij onder meer Opole, Wrocław, Katowice, Warschau en Gdańsk aan. Naast familiebezoek sprak hij uitgebreid met ABU-leden die actief zijn op de Poolse arbeidsmarkt. De indrukken die hij daar opdeed, maakten veel los.
Loef deelde zijn bevindingen via LinkedIn, waar zijn berichten duizenden reacties kregen. Ook ontving hij veel persoonlijke berichten en werd hij uitgenodigd door de Nederlandse ambassade in Polen voor een gesprek. "Ik ging met mijn Poolse vrouw op familiebezoek, maar was tegelijkertijd nieuwsgierig naar de regio's waar de arbeidsmigratie naar Nederland ooit begon," vertelt Loef. "Daarnaast wilde ik graag met onze leden in Polen spreken. Hoe werken zij daar? Hoe kijken zij naar arbeidsmigratie en naar de actuele situatie in Nederland?"
© ABU
Een ander Polen dan verwacht
Het beeld dat veel Nederlanders van Polen hebben, blijkt volgens Loef sterk verouderd. "Ook ik dacht vroeger aan een grauw, industrieel land met beperkte voorzieningen. De realiteit is compleet anders. De steden zijn schoon, veilig en bruisend. Er is welvaart zichtbaar: goed onderhouden parken, volle terrassen, moderne winkelcentra en veel respect voor historisch erfgoed. Overal wordt gebouwd."
Wat hem daarnaast opviel, waren de omgangsvormen. "Die zijn echt anders dan in Nederland. Het meest verrassende was misschien wel het effect dat het op mezelf had. Het voelde gewoon prettig om daar te zijn. Het overheersende gevoel was: hier wil ik zijn."
Waarom nog naar Nederland?
Die ervaring riep direct vragen op. "Als het leven hier zo aangenaam is, waarom kiezen Poolse mensen dan nog steeds voor werk in Nederland? Is het het avontuur, internationale ervaring of toch vooral het geld? En trekken wij in Nederland wel aan de juiste touwtjes om de juiste mensen aan te trekken en te behouden?"
Volgens Loef is één ding duidelijk: dé arbeidsmigrant bestaat niet. "Net zoals dé Nederlander of hét uitzendbureau niet bestaat, geldt dat ook voor internationale medewerkers. Het gaat om een zeer diverse groep met uiteenlopende achtergronden, motivaties en behoeften."
Dat geldt ook voor Poolse arbeidsmigranten. "Een deel komt primair om geld te verdienen, anderen zoeken avontuur of werkervaring. Maar wat opvalt, is dat Polen tegenwoordig voldoende perspectief heeft. Mensen hoeven niet meer per se weg. Dat roept de vraag op of een deel van de instroom naar Nederland bestaat uit mensen die minder zelfredzaam zijn."
Uit onderzoek blijkt dat zestig procent van de arbeidsmigranten die dakloos raakt, al met problemen naar Nederland komt. "Vaak zijn dat problemen die niet werkgerelateerd zijn. Tegelijkertijd richt het Nederlandse beleid zich steeds sterker op zelfredzame arbeidsmigranten, bijvoorbeeld door wonen en werken te ontkoppelen. Maar onze leden in Polen ervaren juist dat kandidaten alleen kiezen voor een bureau dat óók huisvesting aanbiedt. Zo niet, dan gaan ze naar een ander."
Gesprekken met Poolse ABU-leden
Tijdens zijn bezoek sprak Loef in Opole met Ewelina Suchan (Covebo Uitzendgroep), Mariusz Czupala (E&A Uitzendbureau) en Rafal Jablonski (NL Jobs). Alle drie begonnen hun loopbaan als uitzendkracht in Nederland, onder meer in de schoonmaak, logistiek en glastuinbouw. Inmiddels bekleden zij sleutelposities binnen hun organisaties.
Wat hen bindt, is hun sterke focus op goed werkgeverschap. "Zij regelen werkelijk alles voor hun uitzendkrachten," aldus Loef.
© ABU
Krimpende Poolse arbeidsmarkt
Dat het aantal Polen dat naar Nederland komt afneemt, is geen verrassing. De Poolse economie groeit en de arbeidsmarkt is krap. "Zeker in de steden is voldoende werk," zegt Suchan. Czupala wijst op fiscale maatregelen: "De regering heeft het voor jongeren aantrekkelijker gemaakt om tot hun 27e in Polen te blijven." Daarnaast speelt vergrijzing een rol. "Waar vroeger rijen kandidaten voor ons kantoor stonden, is dat nu niet meer het geval," aldus Jablonski.
Werving volledig digitaal en doelgroepgericht
De werving van kandidaten verloopt vrijwel volledig online. "Marketing en social media zijn cruciaal geworden," vertelt Suchan. "We denken goed na over wie we zoeken, waar ze zich bevinden en wat hen motiveert." Volgens Jablonski is werving steeds meer maatwerk geworden, afgestemd op regio, leeftijd en doelgroep.
Voor jongeren uit grote steden spelen avontuur en vrije tijd een grotere rol, terwijl kandidaten uit landelijke gebieden vooral door financiële noodzaak worden gedreven. "Dat verschil is belangrijk," benadrukt Suchan.
Kritischer en beter geïnformeerd
Door stijgende welvaart en betere informatievoorziening zijn kandidaten kritischer geworden. "Werk wordt nu benaderd zoals het boeken van een hotel," zegt Suchan. "Wie biedt het leukste werk en de beste woning?" Concurrentie met andere landen, zoals Duitsland, versterkt dat effect.
Eerlijkheid is daarbij essentieel. "Het werk is vaak eenvoudig," zegt Jablonski. "Voor een duurzame plaatsing moet je transparant zijn over inhoud en beloning. Onwaarheden halen je snel in."
Informatievoorziening en samenwerking
Ook de Nederlandse ambassade in Warschau speelt een rol in betere informatievoorziening. Urszula Kozlowska werkt aan het versterken van betrouwbare informatie voor Polen die in Nederland willen werken. "Er is enorme vooruitgang geboekt," stelt zij. "Via WIN-punten en online kanalen bereiken we steeds meer mensen. De uitdaging blijft om mensen te informeren vóórdat ze vertrekken."
Volgens Kozlowska heeft de publiek-private samenwerking sinds het rapport-Roemer een duidelijke impuls gekregen. "Onze doelen sluiten aan bij die van de ABU: voorkomen dat mensen tussen wal en schip vallen."
Minder Polen, andere migratiestromen
Het aantal Poolse arbeidsmigranten zal naar verwachting verder afnemen. "In 2050 is de Poolse beroepsbevolking met twintig procent gekrompen," aldus Kozlowska. "Polen zal dan zelf arbeidsmigranten nodig hebben." Tegelijkertijd ontstaan nieuwe migratiestromen vanuit onder meer Oekraïne, Zuid-Amerika en Belarus.
Visie en verantwoordelijkheid
Volgens Loef is het tijd voor een eerlijk en feitelijk debat over arbeidsmigratie in Nederland. "Niet gestuurd door sentiment, maar door visie. Niet denken in aantallen, maar in plannen." Hij pleit voor beter onderscheid tussen bonafide en malafide uitzenders en wijst ook opdrachtgevers op hun verantwoordelijkheid.
"Goede bedrijven investeren jaarlijks fors in audits en keurmerken, maar kunnen niet concurreren met partijen die dat niet doen," stelt Loef. "Als we daar niets aan doen, blijven de verkeerde partijen over."
Respect en menswaardigheid
Tot slot benadrukt Loef het belang van respect. "Arbeidsmigratie vraagt veel van mensen. Zij laten huis en haard achter. Dan is het onze verantwoordelijkheid om goed voor hen te zorgen." Hij verwijst naar de woorden van ABU-voorzitter Sieto de Leeuw: 'Behandel de internationale werknemer zoals je zou willen dat er met jouw kinderen in het buitenland wordt omgegaan.'
"Alleen met samenwerking, verbinding en effectieve handhaving komen we verder," besluit Loef.
Bron: ABU
