De kwaliteit van het oppervlaktewater in glastuinbouwgebieden moet omhoog om te voldoen aan de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water. Niet opgemerkte lekkages uit kassen vormen nog steeds een probleem. Hoe sneller deze worden gevonden, hoe beter ze zijn aan te pakken. Met betaalbare sensoren en meetprotocollen kunnen telers het heft in eigen hand nemen. Project Transparante Tuinder zet daarop in, deelt Glastuinbouw Waterproof.
Het Hoogheemraadschap van Delfland controleert de kwaliteit van het oppervlaktewater met vaste meetnetwerken en houdt toezicht met een risicogestuurde aanpak in de glastuinbouwgebieden. Bij opvallende meetwaarden wordt verder onderzoek gedaan, maar het opsporen van emissie via lekkages uit kassen is omslachtig en tijdrovend. Het zou helpen als telers zelf continu betrouwbare metingen uitvoeren rondom hun eigen bedrijf, zodat eventuele lekkages sneller aan het licht komen en er gerichte vervolgacties worden ondernomen. Dat zou de emissie en schade aan het milieu aanzienlijk kunnen beperken.
In het Project Transparante Tuinder wordt door Wageningen University & Research (WUR) samen met de partners uit het project gewerkt aan de ontwikkeling en toetsing van een praktisch, betrouwbaar en betaalbaar meetinstrumentarium en meetprotocol.
Van drie naar vijftien bedrijven
"Transparante Tuinder volgt twee sporen", vertelt onderzoeker Joseph Stoenner van WUR, die samen met collega Antonella Cristina betrokken is bij het project. "In het eerste spoor passen we innovatieve, sensoren toe van Plant-e in drainputten en watergangen langs de deelnemende kwekerijen. Eventuele veranderingen in de meetdata van de sensoren of eventuele afwijkingen ten opzichte van de data van vaste meetpunten van Delfland, kunnen wijzen op lekkages vanuit het bedrijf."
Momenteel zijn er bij drie bedrijven elk vijf tot zes sensoren geplaatst, die eens per uur meetwaarden doorgeven die via een online dashboard toegankelijk zijn voor de onderzoekers en het bedrijf zelf. "Door de posities en onderlinge afstanden van de sensoren te variëren, hopen we meer inzicht te krijgen in de beste meetposities. In 2026 willen we het aantal deelnemende bedrijven met sensoren verhogen tot 15, zodat er een nog scherper beeld ontstaat."
Opzettelijk lekken
Bij WUR in Bleiswijk wordt binnenkort ingezet op het tweede spoor. Daarvoor is eerst toestemming nodig van de gemeente Lansingerland en het Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard, want in dit projectonderdeel is het de bedoeling dat er gedurende een korte periode opzettelijk nutriënten worden gelekt naar het oppervlaktewater.
De onderzoeker: "Het doel hiervan is om deze emissieroute en de effecten in het oppervlaktewater nog scherper in beeld te brengen. Daarvoor zijn geavanceerde sensoren nodig, die meer parameters kunnen volgen. Zo kunnen we behalve de EC en temperatuur ook de totale concentraties van stikstof en fosfaat, het organische stofgehalte, de hoeveelheid opgeloste zuurstof en het zuurstofreductiepotentieel monitoren. De meetfrequentie is ook hoger dan die van de nu beschikbare en betaalbare commerciële sensoren."
Hopelijk komt er snel groen licht en kunnen de onderzoekers van WUR ook met dat spoor aan de slag gaan. Stoenner beseft dat hun instrumentarium veel te duur is voor grootschalige toepassing in de praktijk. "De inzichten en ervaringen die uit dit project voortkomen, zullen beslist bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe, betaalbare meettechnieken, aan degelijke meetprotocollen en aan beslissingsondersteunende systemen die telers helpen om lekkages vanuit kassen sneller te detecteren. Wanneer de bron is opgespoord, kan de lekkage worden veerholpen. Dat laatste aspect is van belang en nemen we mee in ons onderzoek."
Dit project wordt uitgevoerd door Wageningen University & Research (WUR) en gefinancierd vanuit het innovatieprogramma Glastuinbouw Waterproof van Kennis in je Kas (KijK). Mede mogelijk gemaakt door ketenpartners sensorproducent Plant-e, Hoogheemraadschap van Delfland, Koppert Cress en haar innovatiedochter Division Q, en 11 telers, alsmede de topsector Tuinbouw& Uitgangsmaterialen. De proef is begeleid door telers.
Bron: Glastuinbouw Waterproof
