Brussel werkt aan een herziening van de lijst met 'prioritaire' plantenziekten en -plagen die onder EU-verordening 2019/1702 vallen. In maart rondde het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek (JRC) samen met de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) een update af van de economische, sociale en ecologische impactstudies van 46 al gereguleerde quarantaine-organismen. Op basis daarvan wordt nu een nieuwe top 20 opgesteld die de huidige lijst zal vervangen.
Wat opvalt is dat er in deze analyse meer aandacht is voor bos- en agrobosplagen. Daarnaast worden de schade-inschattingen uit 2019 opnieuw bekeken. Daardoor is het aannemelijk dat de lijst van 'prioritaire' plagen zal veranderen. En die status is niet zonder gevolgen: het verplicht alle lidstaten tot actief toezicht op deze insecten, schimmels, virussen of bacteriën, met het oog op vroege detectie, noodplannen en soms zelfs simulaties om uitbraken te kunnen bestrijden of indammen.
© CGC Bomen in Florida (VS) worden bedekt om aanvallen van de plaag Diaphorina citri te voorkomen. Foto met dank aan het onderzoekscentrum Ivia.
Toch stelde de EU in 2023 en 2024 slechts iets meer dan €8 miljoen beschikbaar voor de uitvoering van al die taken, voor álle 27 lidstaten samen. Inmaculada Sanfeliu, voorzitter van citruskoepel CGC, noemt dat ronduit "een aanfluiting", zeker als je het afzet tegen de potentiële schade. Alleen al voor vier ziekten die ook citrus aantasten — Xylella fastidiosa, HLB (Candidatus Liberibacter), de Afrikaanse fruitmot (Thaumatotibia leucotreta) en Citrus Black Spot (Phyllosticta citricarpa) — raamt de Europese Commissie de verliezen respectievelijk op 7 miljard, 3,4 miljard, 2,7 miljard en 2,5 miljard euro.
Van de acht ziekten en plagen op de huidige lijst die citrus kunnen aantasten, zijn er al zes aangetroffen binnen de EU of in landen rond de Middellandse Zee. Wordt er officieel een uitbraak vastgesteld, dan moeten er onmiddellijk dure maatregelen volgen. Denk aan quarantaine, vernietiging van besmette planten en, minstens zo belangrijk, exportbeperkingen.
© CGC Diaphorina citri, de agressiefste overbrenger van de HLB-ziekte.
Dat kan ook leiden tot extra eisen voor de binnenlandse markt: nieuwe bestrijdingsmaatregelen of, als alternatief, verplichte koudebehandeling van alle zendingen binnen de EU. Landen buiten de EU kunnen bovendien op eigen houtje aanvullende beperkingen opleggen. De ontdekking van HLB in een citrusgebied zou volgens Sanfeliu vergelijkbare gevolgen hebben als eerdere uitbraken van Xylella fastidiosa.
© CGC Tamarixia citricola, de nieuwe parasitoïde, ontdekt door het onderzoekscentrum Ivia in Cyprus, die zich voedt met de belangrijkste vector van HLB (Diaphorina citri). Het zou een sleutelrol kunnen spelen in de biologische bestrijding van deze ziekte.
Om die reden vraagt de CGC aan Brussel om de lijst van 'prioritaire' ziekten uit te breiden van 20 naar minstens 30. Voor citrus vraagt men specifiek om opname van de bacterie Xanthomonas citri, veroorzaker van citruskanker, die bij de vorige lijst buiten beschouwing bleef. Daarnaast pleit CGC voor een fors hoger budget voor vroege detectieprogramma's en een aparte financiële ondersteuning voor landen met het hoogste risico, in de eerste plaats Italië, Spanje en Frankrijk.
Voor meer informatie:
Comité de Gestión de Cítricos (CGC)
www.citricos.org
