Tholen – Een mooi gezelschap uit de foodketen komt vandaag, 9 december, bijeen in Kasteel De Vanenburg in Putten voor de 11e editie van het EFMI Verscongres. Laurens Sloot van EFMI opende met een aantal positieve cijfers. "Zo is het versaandeel van supermarkten behoorlijk aan het groeien, vooral binnen de AGF-categorie. En waar met name groei in zit, is alles wat met vers en convenience te maken heeft." Als voorbeeld noemde hij het AH-versplein waarmee men de consumptie van groenten en fruit verwacht te verdubbelen, maar ook de opening van Upfront in Rotterdam, waar geen ultrabewerkt voedsel meer wordt verkocht.
© Izak Heijboer | GroentenNieuws.nl
Koen Hazewinkel en Laurens Sloot van EFMI
"Als je kijkt naar de prijsontwikkeling van AGF, zie je bij de grote spelers dat ze elkaar enorm volgen. Maar wel blijft vers een van de laagblijvers in prijs, vervolgde Sloot, die de prijsstrategie van Lidl daar als belangrijke oorzaak van noemde. "Dat is gunstig voor de AGF en consument, maar niet altijd voor de druk die op de keten wordt gelegd."
Complexiteit van versketens
Koen Hazewinkel van EFMI ging vervolgens in op het onderwerp ketensamenwerking. Volgens de spreker is de complexiteit van versketens over de jaren heen alleen maar groter geworden, van de tijd dat tuinders hun groenten naar de veiling brachten tot de opkomst van category management. "De laatste jaren is daar een nieuw niveau van complexiteit aan toegevoegd, namelijk de contextuele complexiteit. Denk aan de veranderende consumentenbehoefte, geopolitieke spanningen, verandering van klimatologische omstandigheden, technologisering van ketens en de arbeidsmarktkrapte en demografische trends.
"De verssectoren kennen een ijzersterk innovatietrackrecord", vervolgde Hazewinkel. Maar hij toonde ook de impact van de toenemende geopolitieke handelsspanningen en de gevolgen van economische schade door de extreme weersomstandigheden. "Dit leidt tot vier grote bedrijfsmatige uitdagingen: de sourcingrisico's en supplystructuren, duurzaamheid, grondstofgebruik en verwerkingsprocessen, en robotisering en digitalisering van waardeketens. De oplossingsrichtingen - zo bleek uit diepte-interviews - leiden alle tot een intensieve, integrale ketensamenwerking.
Belang culturele en menselijke dimensie
Dat is geen abc'tje, zo beoogde Hazewinkel. "Er moet sprake zijn van multifunctionele teams, de prijsvormingsmodellen moeten fair en competitief zijn, de informatie moet transparant zijn, er moet sprake zijn van synchronisatie van businessmodellen en er moet sprake zijn van verdeling van de kosten van de samenwerking." Net zo belangrijk zijn de culturele, menselijke dimensies. Als het tussen de mensen klikt, dan laat de technische en organisatorische kant zich ook uitwerken. Echter, als het tussen de partners niet klikt, is samenwerking een utopie. "Veel onderhandelingsmodellen zijn gebaseerd op het gevestigde economische idee dat ketens zijn gebaseerd op concurrentie tussen ketenpartners. Als je daarop anders wilt acteren, is daar ook durf voor nodig", besloot Hazewinkel.
Tuncay Özgüner van FrieslandCampina gaf zo'n voorbeeld van ketensamenwerking in de zuivelketen. "FrieslandCampina telt 14.183 leden-melkveehouders in Nederland, Duitsland en België, die elke dag miljoenen mensen voeden." Na een ledenstop is dit jaar de deur weer geopend voor nieuwe telers. Maar hij gaf aan dat het niet vanzelfsprekend is, omdat veel boeren zich de afgelopen jaren bij gebrek aan rendement hebben laten uitkopen.
© Izak Heijboer | GroentenNieuws.nl
Als grote uitdagingen noemde Özgüner de volatiliteit, duurzaamheid en ketencomplexiteit, beschikbaarheid en kostenstijging. "Er zijn grote investeringen nodig voor boeren om mee te bewegen. De verandering wordt voor boeren steeds moeilijker om te bekostigen. De druk op versketens neemt toe. Maar wij willen ons als oplossing zien om samen met onze partners de uitdagingen het hoofd te bieden. We hebben als land niet door hoe goed we zijn in voedselproductie."
Özgüner refereerde aan de tijd dat hij "van tender tot tender rende", maar gaf aan dat dit commerciële model eindig is. "Wij kunnen niet meer investeren in de kortetermijnklanten. Samenwerking is geen keuze, maar noodzaak, en we moeten toe naar ketenoptimalisatie." Als succesvol voorbeeld noemde hij de driejarige pilot met Lidl en ReGeNL op regeneratieve landbouw, waarin door de discounter "een significant bedrag" is geïnvesteerd in een dertigtal telers, puur voor het verkrijgen van data.
Met het programma Foqus Planet worden boeren door middel van datagedreven bewijsvoering beloond op duurzaamheid. Het resultaat van de langetermijnpartnerships zorgde voor een groei van 35%. "Het verhaal resoneert", stelde Özgüner tevreden. "We moeten dichter naar elkaar toe kruipen en het gesprek aangaan. Dat is niet makkelijk, maar wel noodzakelijk!"
De komende dagen volgen meer verslagen vanuit het Verscongres.
