Tholen - "Wat vond je ervan?" Na een kijkje in de kas bij BASF | Nunhems in 's-Gravenzande lopen we teeltman Frans Goud tegen het lijf. Net als enkele telers deze woensdag hebben we de proef met een datagedreven hogedraad komkommerteelt gezien.
Wat viel op? Eigenlijk niet zoveel, en dat is juist positief. De LED-lampen gingen af en toe aan en uit. Wie iets beter kijkt, ziet het resultaat van een aangepast snoeibeleid, maar los daarvan toch bovenal een gezonde komkommerteelt.
Marcel Huibers, agrotechnologist komkommer bij veredelingsbedrijf BASF | Nunhems, merkt als we in de kas staan wel iets op. En als hij het zegt, voelen wij het ook. Langs de gevel is enige kouval te merken. De LED-lampen staan op dat moment uit. Misschien dat dat meespeelt?
© Thijmen Tiersma | GroentenNieuws.nl
De planttemperatuurmeter voedt de klimaatcomputer van Hoogendoorn met data
Nieuwe insteek datagedreven teelt
In de kas van BASF | Nunhems is alweer de eerste teelt van het vijfde teeltjaar bezig in een project waarin een datagedreven manier van telen wordt getest.
Ieder jaar is een andere insteek genomen om zo breed mogelijk kennis te verzamelen. Zo is er belicht tussen niveaus van 200 en 340 micromol met full LED. Ook is er de aflopen jaren gekeken naar langere en kortere teelten door twee of drie teelten per jaar te planten. In 2022 is er ervaring opgedaan met een latere plantdatum (9 december) vanwege de energiecrisis destijds. Overeenkomst tussen alle jaren is dat er steeds op eindafstand van 2,5 planten per meter is geplant. De specialisten van BASF | Nunhems zien dat dit steeds belangrijker wordt vanwege de arbeidsproblematiek.
Dit teeltseizoen, dat op 15 oktober is gestart, is de insteek om een vast totaal aantal molen per etmaal te realiseren. Het zonlicht in de kas dient samen met de LED-belichting in de eerste teelt 20 mol per etmaal te bedragen. Het intelligente belichtingsprogramma in de klimaatcomputer zorgt voor een stabiele hoeveelheid licht. "Elk kwartier wordt de situatie opnieuw berekend", legt Marcel uit.
De randvoorwaarden, waaronder een gewenste daglengte van 18 uur, worden bij het aansturen van de belichting in het oog gehouden. 20 mol licht per etmaal in de winter resulteert in een potentie van ongeveer 8 komkommers per week per vierkante meter. De wekelijks gemeten bladafsplitsing is bepalend voor het snoeibeleid.
In de zomer stuurt het systeem op ten minste 26 mol licht per etmaal. Waar dat getal al met zonlicht wordt gehaald, past het systeem de belichting zo aan dat de lampen worden gedimd. De kas is ook uitgerust met twee schermen.
Veel proefrassen
Op woensdagochtend worden in de kas van 1000 vierkante meter door een medewerker de telplanten nagelopen. "Ook ons snoeibeleid is datagedreven", vertelt Marcel. Omdat het om een teelt aan de hogedraad gaat, kan dat goed. Bij een traditionele teelt is dat lastiger. "Steeds meer Nederlandse telers snoeien ook al datagedreven", weet Marcel. In het buitenland ziet hij dat nog minder. In Nederland zijn de marges klein. Nog meer dan elders draait het om finetunen.
In een Excel-schema heeft Marcel veel cijfers staan, ook van voorgaande jaren in de proef. Dit jaar staat in de eerste teelt opnieuw het ras Hi Light. Daarnaast staan er tal van proefrassen, geschikt voor verschillende teeltregio's. "We hebben 90 telveldjes." Onder de rassen ook rassen die specifiek geschikt zijn voor een teelt in Finland. "Daar heb je zwaar belichte teelten en halen ze hoge producties. Eigenlijk is zo'n belichte winterteelt efficiënter dan een zomerteelt."
Bloei op 18 november bij deze telplant. De uitgroeiduur van de vruchten is momenteel circa 15 dagen. Als de uitgroeiduur richting 17 of 18 dagen gaat, is het gewas te vegetatief en kan met bijvoorbeeld een onderbuis of sneller oogsten de balans weer teruggevonden worden.
Ontdekking uit de praktijk
Uit eerdere proeven concludeerden Marcel en zijn team dat 30 à 32 micromol aan licht in een teelt met een daglengte van 18 uur het maximum is. Inmiddels zijn er voor hem aanwijzingen dat er mogelijk nog meer licht mogelijk is, met een nog hogere productie.
"In Canada haalde ik bij een teler een keer wat extra blad weg onderaan de plant. De gedachte is vaak dat meer blad de plant ook meer capaciteit geeft om te koelen. Bij deze teler zag je echter dat de kop van de plant zich juist herstelde enkele uren nadat het blad was weggehaald. Bij een teveel aan blad onderaan de plant, waardoor de plant veel kan verdampen, komt de plant bovenin blijkbaar water te kort."
Grenzen kennen en grenzen opzoeken
Uiteindelijk ziet Marcel de meeste meerwaarde voor datagedreven telen in landen waar ze moeilijker aan ervaren telers kunnen komen. "Datagedreven telen werkt goed als je de grenzen goed aangeeft."
In 's-Gravenzande hebben ze dat steeds beter onder de knie, maar zoeken ze ondertussen ook nog steeds de grenzen op om weer nieuwe dingen te leren, zoals ook dit teeltseizoen met weer een nieuwe insteek. "We vertrouwen steeds meer op het systeem, maar blijven wel waakzaam." Dat blijkt niet veel later als Marcel de kouval opmerkt. Geen reden voor paniek, wel om later even de data er weer bij te pakken.
Oogstprognose
Voor seizoen 2025/2026 is de eerste teelt met het ras Hi Light sinds 15 oktober onderweg. Op 4 februari en 21 mei wordt er ook geplant. Voor de zomerteelt is gekozen voor het ras Hi Score.
Op basis van data over lichtniveaus, data uit lichtmetingen in de kas en cijfers over grammen per mol en vruchtgewicht worden dit teeltseizoen naar verwachting 375 stuks geoogst, goed voor ruim 148 kilo. In de winter met als streefgewicht voor de vruchten 380 gram, en in de zomer 400 gram.
BASF | Nunhems nodigt geïnteresseerden uit via hun contactpersoon een afspraak te maken. Dan kan de proef in 's-Gravenzande bezocht worden en is ook aan hen de vraag: "Wat vond je ervan?"
Kennis van het gewas zonder kijkje in de kas
Zelf tussen de planten lopen doen telers nog altijd graag, en ook Marcel doet op woensdagen in 's-Gravenzande niets liever. Toch ziet hij met de opkomst van datagedreven telen ook een ontwikkeling waardoor het soms misschien niet meer nodig is om écht in de kas te kijken. Handig bij bijvoorbeeld het begeleiden van internationale teeltprojecten, waar je niet even wekelijks langsgaat.
Marcel is betrokken bij het project AGROS van de WUR, waarbij komkommerkenners uitgedaagd worden om in te schatten hoe een komkommergewas erbij staat, zonder dat ze het gewas eerst zien. Daarvoor krijgen ze een reeks cijfers aangereikt, zoals we hier ook in 's-Gravenzande van Marcel te zien krijgen.
Met een x-aantal van die cijfers, zoals de Leaf Area Index of het aantal bladeren onder de kop, komt Marcel van achter zijn computer inmiddels al een heel eind met het schetsen van een goed beeld van de teelt. Ook het voorafgaand aan een teelt maken van een oogstprognose op basis van data gaat steeds beter. Volgend jaar weten we de eindscore uit deze datagedreven komkommerteelt met nieuwe insteek.
Voor meer informatie of voor het maken van een afspraak voor een bezoek aan de datagedreven komkommerkas in 's-Gravenzande:
Marcel Huibers
Jaëlle Kuijpers
Rick Smulders
BASF | Nunhems
© Thijmen Tiersma | GroentenNieuws.nl[email protected]
Marcel: 06-34190605
[email protected]
Jaëlle: 06-42449393
[email protected]
Rick: 06-141175803
www.nunhems.nl
