Tholen - Na ruim 40 jaar in de AGF-sector blikt Jan Taks niet alleen terug op een vakgebied, maar op een dynamische wereld die blijft fascineren. "Het weer, de prijzen, de consument, de techniek. Je kunt het nooit vangen, maar je kunt er wel op inspelen," zegt hij. Als verkoper van sorteermachines zag hij van dichtbij hoe innovatie en natuur elkaar voortdurend uitdagen.
Jan Taks
Van tractor tot sorteermachine
De loopbaan van Jan begon in het bedrijf van zijn vader. "Mijn pa was importeur van kleine tractoren voor de tuinbouw. Die smalle trekkers konden in de kassen en bij fruittelers rijden, tot de kassen allemaal op substraat overgingen en die handel ineens wegviel," vertelt Jan. In diezelfde periode groeide de tomatenteelt echter sterk. "Die tomaten moesten gesorteerd worden, zo ben ik bij Aweta terechtgekomen."
Bij de machinebouwer uit Pijnacker maakte hij de opkomst van elektronische sorteertechniek van dichtbij mee. Als exportmanager reisde hij de wereld rond. "Ik was in India, Pakistan en Mexico, maar vaak waren we daar te vroeg. Arbeid was goedkoop, dus ze zagen het nut van automatiseren nog niet. Toch was het fascinerend om te zien hoever Nederland al was."
Bij Stas in België, waar hij na twintig jaar Aweta verderging en zeventien jaar werkte, verdiepte hij zich in de kersenmarkt. "Een geliefd product. Vroeger gooiden ze grote en kleine kersen gewoon door elkaar in een papieren zak. Nu betaalt men het dubbele voor perfect gesorteerde exemplaren. Die ontwikkeling heeft de hele keten veranderd."
Sorteren in een dynamische markt
Sorteren is een vak waarbij de meerwaarde verder reikt dan het werkingsprincipe van de machines. "Je leert kijken naar het hele plaatje, teeltgebieden, klimaat, consumententrends. In Israël hebben paprika's dikkere wanden door meer zon, dat zie je terug in de sortering. In Italië houden ze van zoete appels, in Duitsland van frisse, en in Nederland van Elstar. Die kennis heb je nodig om de juiste machine te bouwen en het rendement eruit te halen."
Door heel goed naar de dynamiek van de markt te kijken, kon Jan telkens meebewegen. "Hagel in Denemarken kan betekenen dat de appels in Zuid-Duitsland dubbel zo duur worden. Dus dan moet je daarnaartoe met je machines. Het is cru, maar rampen op de ene plek zorgen voor kansen op een andere." De dynamiek zit niet alleen in het seizoen, maar ook in de manier waarop ketens zich organiseren. "Het is het zoeken naar de balans tussen kosten, kwaliteit en onafhankelijkheid. In de fruitteelt wilden telers eerst een eigen kleine sorteermachine. Jaren later kozen velen ervoor om centraal te sorteren op de veiling, maar na een jaar of tien keerde het weer om."
Sorteren maakt het verschil tussen kwantiteit en kwaliteit. "Vroeger telde vooral het aantal kilo's per vierkante meter. Nu beseft men dat minder kilo's met een hogere kwaliteit meer kunnen opleveren." Er zijn steeds betere technieken om de kwaliteit te bepalen. "In 2008 konden we voor het eerst ín een peer kijken en de inwendige kwaliteit bepalen. Dat was revolutionair." Of de intrede van AI ook zo revolutionair zal zijn, is volgens Jan niet evident. "AI kan patronen herkennen, maar nog niet voorspellen of het morgen hagelt of de zomer te droog wordt. Die natuurlijke dynamiek blijft onvoorspelbaar."
Loslaten
Door de dynamiek en veelzijdigheid van het vak heeft Jan ruim 40 jaar met veel plezier machines verkocht. "Je moet overal iets van weten, teelt, techniek, marketing. Pas dan kun je een klant goed adviseren." Bovendien is verkopen mensenwerk. "In het Midden-Oosten moest je soms eerst twee dagen paarden gaan kijken voor er over zaken werd gepraat. Uiteindelijk draait het om gunnen. Je kunt de beste machine hebben, maar zonder vertrouwen verkoop je niets."
Twee jaar geleden stopte Jan officieel met werken en deed bewust een stap terug. "We hebben een camper gekocht en trekken daarmee door Europa. Daarmee zoeken we vaak mooie teeltgebieden op." Een dag per week doet hij vrijwilligerswerk in het verzorgingstehuis waar zijn schoonmoeder woont. "Dat is iets heel anders, maar ook waardevol om te doen." De AGF-sector blijft hij volgen. "De AGF is een markt die blijft verrassen. Iedere dag, ieder seizoen, iedere regio is anders. Daar zit de charme. En misschien ook wel de reden dat je het nooit helemaal kunt loslaten."
Dit artikel verscheen eerder in editie 11, 39e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Jan Taks
[email protected]
