Tholen - De Nederlandse frambozenteelt staat al jaren onder druk. Stijgende kosten, strengere regelgeving rond gewasbeschermingsmiddelen en een steeds veeleisender afzetmarkt maken het voor telers lastig om rendabel te blijven telen. Toch gloort er hoop. Bij PuijkFruit in Nieuwegein is de afgelopen jaren in stilte gewerkt aan een nieuwe frambozenvariëteit die de sector weer een toekomst moet geven: Rubin.
Veldbijeenkomst Rubin - Hans Puijk
Volgens Hans Puijk, derde generatie teler en drijvende kracht achter het project, kan Rubin weleens de reddingsboei worden waar de Nederlandse frambozenbranche zo naar snakt. "We hebben dit jaar tachtig procent van onze bestaande aanplant vervangen door Rubin. Dat doe je alleen als je er echt van overtuigd bent dat dit ras de toekomst heeft."
Van teler naar veredelaar
Dat PuijkFruit überhaupt zelf ooit een framboos zou veredelen, was tot een aantal jaar geleden nog ondenkbaar. Volgens Hans is deze stap dan ook deels uit nood geboren: "Wij zijn al drie generaties actief in zachtfruit. Maar op een gegeven moment zagen we dat het zo niet langer ging. De kosten stegen, de opbrengsten bleven achter en er kwamen geen nieuwe rassen op de markt die écht een stap vooruit betekenden. Toen hebben we besloten om zelf aan veredeling te beginnen."
Hun aanpak wijkt volgens Hans ook fundamenteel af van die van grote internationale veredelingsbedrijven. "Veel nieuwe rassen worden onder laboratoriumachtige omstandigheden ontwikkeld. En dat is mooi, maar zodra ze dan in de praktijk geteeld worden, blijken ze vaak erg kwetsbaar. Wij hebben het tegenovergestelde gedaan: onze proefplanten zijn bewust blootgesteld aan allerlei stressfactoren – te veel water, ziektes, extreme weersomstandigheden. Alleen de sterkste planten bleven over. Dat is hard misschien, maar zo selecteer je alleen de meest robuuste planten."
Het resultaat van die aanpak is dus Rubin: een grote framboos met een conische vorm die volgens Hans op alle fronten beter presteert dan bestaande rassen. "Rubin onderscheidt zich vooral op drie punten: houdbaarheid, productie en teeltgemak. Dat zijn precies de eigenschappen waar telers én afnemers al jaren naar zoeken."
Veldbijeenkomst Rubin - Hans Puijk
Houdbaarheid als troefkaart
Een van de grootste struikelblokken in de frambozenteelt is de kwetsbaarheid van het product. Frambozen hebben de reputatie binnen enkele dagen hun kwaliteit te verliezen. "Rubin doorbreekt dat beeld," zegt Hans. "We hebben houdbaarheidstesten gedaan waarbij frambozen na drie weken nog steeds goed waren. Vertegenwoordigers van supermarkten die ze proefden, dachten dat ze maar een paar dagen daarvoor geplukt waren. Ze konden niet geloven dat het drie weken waren in plaats van drie dagen."
Ook Harrie Jonker, teeltexpert zachtfruit bij FruitMasters, is enthousiast: "De Rubin-frambozen scoren echt uitzonderlijk goed in onze houdbaarheidstesten." En dat is volgens Hans bijzonder als je bedenkt hoe ze geteeld zijn. "We hebben ze in deze eerste fase residuvrij kunnen telen. Geen gewasbeschermingsmiddelen, geen schimmelbestrijders en toch bleven de vruchten wekenlang goed. Maar we houden wel ook een slag om de arm, omdat de situatie residuvrij telen in de praktijk niet altijd toelaat."
De lange houdbaarheid is niet alleen een voordeel voor de retailer, maar ook voor de consument. "Als iemand een bakje Rubin koopt, kan hij er gewoon een week van genieten zonder dat de vruchten slap of beschimmeld raken. Dat geeft vertrouwen en dat is precies wat de markt nu nodig heeft," zegt Hans.
En het kan zelfs op termijn de prijs gunstig beïnvloeden, vult Harrie aan. "Nu worden onverkochte frambozen in supermarkten aan het einde van dag weggegooid, omdat je die frambozen de volgende dag niet meer met goed fatsoen te koop kunt aanbieden. Maar met de Rubin kan dat wel. Dat scheelt veel. Want de frambozen die worden weggegooid, worden doorberekend in de prijs van de frambozen die wél verkocht worden. Dus minder verspilling betekent ook uiteindelijk een lagere prijs voor de consument."
Hogere opbrengst, lagere kosten
Naast houdbaarheid blinkt Rubin volgens Hans ook uit in productiviteit. Waar gangbare rassen meestal tussen de 15 en 20 ton per hectare opleveren, haalt Rubin volgens Hans met gemak 25 tot 30 ton, of zelfs meer - een verschil van 30 tot 50 procent. En dat met aanzienlijk minder planten. "Doordat Rubin zo goed groeit, heb je vaak nog minder dan de helft van het aantal planten nodig. Dat scheelt enorm in de kosten voor plantmateriaal en arbeid. Dat maakt de teelt veel rendabeler." Harrie bevestigt die cijfers: "Bovendien is het een makkelijke plant om te telen, je hebt geen ingewikkelde bemestingsschema's of bladmonsters nodig. Rubin is zó robuust dat een eenvoudig schema volstaat."
"Ook bij het oogsten is Rubin een verademing ten opzichte van andere frambozenvariëteiten," zegt Hans. "De vrucht is mooi conisch van vorm, waardoor hij makkelijk loslaat zonder te scheuren of sap te verliezen." En dat is ook weer goed voor de houdbaarheid. "Want sap is suikerwater en daarop groeit weer schimmel. Bovendien hoeven plukkers minder ver te lopen, omdat er zóveel frambozen aan de plant hangen. Dat scheelt arbeid en dat is in deze tijden van steeds hogere uurlonen een cruciaal voordeel."
Veldbijeenkomst Rubin - Hans Puijk
Smaak en beleving
Maar een framboos kan nog zo goed houdbaar en productief zijn, zonder een lekkere smaak komt hij de supermarkt niet in. Hans weet dat als geen ander. "We hebben Rubin laten testen door panels en de reacties waren unaniem positief. Rubin heeft een volle, frisse framboossmaak, precies wat consumenten tegenwoordig verwachten. Bij teeltdemonstraties waren de doosjes altijd in een mum van tijd weer leeg. Dat zegt genoeg."
"En je kunt de framboos zelfs in je hand nemen en knijpen zonder dat hij uit elkaar valt, zonder dat er sap uitkomt. Dat is iets wat ik bij geen enkele andere framboos heb gezien," vult Harrie aan. "Hij voldoet echt aan alle wensen van de teler, retailer én de consument."
De naam Rubin komt uit de koker van FruitMasters. Maar waar die naam ook alweer vandaan komt? Harrie lacht: "Eerlijk gezegd is die naam gewoon zomaar spontaan in een overleg ontstaan. Maar hij past perfect: hij klinkt robuust, en dat is de framboos ook. Bovendien ligt het lekker in het gehoor."
FruitMasters werkt ondertussen aan de verdere positionering van het ras. "Het krijgt ook een officiële merknaam. Die wordt onthuld op aankomende Fruit Logistica in Berlijn," zegt Harrie. "Zo'n herkenbaar merk helpt om consumentenvertrouwen op te bouwen. Het moet een naam worden die consumenten herkennen en waar ze bewust voor kiezen."
Veldbijeenkomst Rubin - Hans Puijk
Exclusief, niet voor iedereen
Opvallend is dat zowel Hans als Harrie niet mikken op een snelle wereldwijde uitrol. "We willen voorkomen dat Rubin een massaproduct wordt waarbij kwaliteit en reputatie in gevaar komen. We werken liever met een beperkt aantal betrouwbare partners," zegt Hans. Harrie: "Je moet voorkomen dat er wildgroei ontstaat of dat de markt verzadigd raakt. Het gaat om kwaliteit, niet om kwantiteit. Als het concept sterk blijft, heeft iedereen in de keten er voordeel van."
Veldbijeenkomst Rubin - Hans Puijk
Die voorzichtige aanpak geldt ook internationaal. "Er is ook veel belangstelling van buiten Nederland, maar we rollen het stap voor stap uit," zegt Hans. "Eerst willen we in Nederland en binnen FruitMasters een stabiele basis leggen. Daarna kijken we verder. De potentie is er zeker, want Rubin blijkt ook in Zuid-Europa uitstekend te presteren, als aanvulling op de eigen teelt. En dat is uniek om jaarrond hetzelfde ras te kunnen aanbieden."
Veldbijeenkomst Rubin - Hans Puijk
Toekomst voor Nederlandse frambozenteelt
Voor zowel Hans als Harrie is de introductie van Rubin meer dan de komst van een nieuw ras; het is een statement dat de Nederlandse frambozensector nog volop toekomst heeft. "Als we niets zouden doen, zou de teelt langzaam verdwijnen. De kosten worden te hoog, de marges te klein en de risico's te groot. Maar met Rubin draaien we het perspectief om," aldus Hans.
Harrie ziet dat net zo: "Rubin is voor alle schakels in de keten winstgevend: voor de teler, omdat hij meer kilo's per plant haalt; voor de handel vanwege het uitstekende uitstalleven met een versbeleving die doet kopen; en voor de consument, omdat die eindelijk frambozen krijgt die lang goed blijven én die smaken als frambozen. Dat is dus echt voor iedereen een win-win-winsituatie."
Veldbijeenkomst Rubin - Hans Puijk
Voor Hans voelt het wel een beetje alsof Rubin zijn kindje is dat nu de wijde wereld ingaat. "We hebben er jaren aan gewerkt. Nu we zien dat het in de praktijk zo goed uitpakt, is dat ontzettend motiverend. Maar nog belangrijker: ik hoop dat dit ras bijdraagt aan het voortbestaan van de Nederlandse frambozenteelt. Als telers, supermarkten en consumenten er allemaal beter van worden, dan hebben we met Rubin écht iets bereikt."
Dit artikel verscheen eerder in editie 10, 39e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
FruitMasters 
Deilseweg 7
4191 NX Geldermalsen
Tel:+31 (0)345 578 800
[email protected]
