Tholen - Paprikatelers hadden het zwaar te verduren de afgelopen jaren. Waar de planten eerst kampten met bladluis, kregen de telers de laatste twee jaar te maken met uitval. Biologisch veredelingsbedrijf De Bolster schoot te hulp met de paprika-onderstam 'Skyborn F1'.
Telers Paul Moerman en Youri Barendse testten de onderstam en zijn enthousiast. Simon van Zanten, accountmanager bij De Bolster, is dat ook, zeker nu hij aan het eind van het seizoen vitale gewassen zag staan die nog wel even door konden. Diverse telers realiseerden bovendien de zo gehoopte meerproductie.
© De Bolster Biologische Zaden
Van bioteelt naar gangbaar
Bij De Bolster zijn ze constant bezig met het oplossen van problemen waar biologische telers tegenaan lopen. Vaak werken die oplossingen ook voor de gangbare teelt. De productieve paprika-onderstam Skyborn is het hoofdras voor de bioteelt en ook geschikt voor de substraatteelt van praktisch elk paprikaras. Het is een onderstam met een groeikrachtig wortelgestel dat sterk is tegen schimmelziektes Verticillium en Pyrenochaeta en gemiddeld resistent tegen wortelknobbelaaltjes.
Ondertussen enten verschillende substraattelers hun paprikaplanten op deze onderstam. De resultaten zijn veelbelovend: geen of nagenoeg geen uitval, groeikrachtigere planten én een hogere opbrengst. Paprikatelers Paul van Dalipa en Youri van Rainbow Growers delen deze zomer hun ervaringen.
© De Bolster Biologische ZadenPaul Moerman: "Mijn planten kunnen met de onderstam Skyborn meer hitte verdragen"
Uitval doet ook mentaal wat
Paul, eigenaar van Dalipa, teelt in zijn kas van 6,4 hectare in Bleiswijk al jaren één rood paprikaras: Alzamora. In 2023 begonnen de problemen en dook de bodemschimmel fusarium op. Via de wortels dringt de schimmel de plant binnen en kan zorgen voor het wegrotten van de wortels, waardoor planten geen water en voeding meer kunnen opnemen en verwelken.
Paul had geluk; de uitval bleef beperkt tot 5%. "Maar toch zorgde het voor flinke onrust", vertelt hij. "Ik ken telers die hun hele kas moesten uitruimen – dat leed is niet te overzien. Als je dan zelf ook getroffen wordt, dan vraag je je continu af waar het eindigt. Als zoiets boven je hoofd hangt, doet dat mentaal iets met je, los van de economische schade."
1.600 m2 proef, nul uitval
Paul gaat verder: "Toen ik hoorde van Skyborn heb ik vorig jaar een proef gedaan op 1.600 m2. Het resultaat was top: nul uitval, betere groei en zwaardere vruchten, waardoor de opbrengst per m2 zo'n 5% hoger was. Ik merkte dat mijn planten op de onderstam sterker waren dan de rest. Normaal wordt de groei van de plant steeds minder naarmate er meer vruchten in de plant hangen. Met deze onderstam blijven de planten goed groeien. Dit jaar heb ik al mijn paprikaplanten geënt en dat blijf ik in de toekomst doen."
Natuurlijk komen er extra kosten kijken bij het enten, maar die worden gecompenseerd door de hogere opbrengst en het feit dat Paul zijn kas niet meer hoef te coaten met krijt tegen de zon, deelt hij. "Mijn planten kunnen met de onderstam Skyborn meer hitte verdragen. Het geeft bovendien rust in mijn hoofd dat ik niet meer hoef te vrezen voor uitval, dat is heel wat waard. Ik hoop dat andere telers ook overstag gaan. Sommige telers zijn nog terughoudend, omdat ze nog niet geconfronteerd zijn met uitval. Maar ik zie dat als Russische roulette, je kunt dat risico beter niet nemen. Mijn advies is: doe een proef met de onderstam."
Niet wachten tot het misgaat
© De Bolster Biologische ZadenTeler Youri, een van de Young Rainbow-telers van de Rainbow Growers Group, staat er hetzelfde in als zijn 'collega' Paul deze zomer: liever nu al testen en ervaring opdoen dan wachten tot het flink misgaat.
Youri beheert in totaal 40 hectare met rode blokpaprikateelt op twee verschillende locaties in Noord-Holland: Middenmeer en Andijk. In 2024 liepen hij en zijn collega-telers in twee kassen aan tegen een dip in de groei en productie. Youri vertelt: "De planten werden slap, maar de precieze oorzaak weten we nog steeds niet. Gelukkig viel de uitval mee, maar we wilden niet wachten tot het echt een keer misgaat."
Foto rechts: Youri Barendse, Rainbow Growers Group, combineert Skyborn met het ras Alzamora. "Dan heb je best of both worlds."
Simon kent namens De Bolster de verhalen over uitval in de paprikateelt in 2024 ook. Het was een jaar met weinig licht. Simon spreekt van 'waardeloos weer'. "Naar mijn idee is daardoor de plant te weinig getriggerd om een actief wortelgestel te maken." Dit seizoen was er wel ruim voldoende licht. Volgend jaar is dat weer afwachten.
Goede vruchtzetting én sterke groei
Youri en zijn collega's kozen ervoor om dit seizoen te experimenteren met twee verschillende oplossingen: de paprika-onderstam Skyborn op steenwol en hun standaard ras in organisch substraat in plaats van steenwol.
Youri gaat verder: "Skyborn is de bekendste onderstam op dit moment en combineert heel goed met ons ras Alzamora, dat makkelijk vruchten zet, maar een zwakker wortelgestel heeft en minder presteert op groei. Gecombineerd met het sterke wortelgestel en dus sterke groei van Skyborn heb je 'the best of both worlds'. Deze onderstam is goed bestand tegen Verticillium, Pyrenochaeta en diverse wortelknobbelaaltjes. We zien nu al verschil ten opzichte van de niet-geënte paprikaplanten die groeien in steenwol en het substraat; de productie van de geënte paprikaplanten ligt zo'n 1,5 kilo per meter voor op de rest."
Over de vruchtgrootte kan Youri deze zomer nog niet zoveel zeggen, maar de teler verwacht dat die ook beter gaat zijn. Simon heeft in week 43 inmiddels genoeg gezien om de balans op te maken. "Ongeënte planten laten in de regel aan het eind van het seizoen weleens steken vallen qua grofheid van de vruchten. Bij de planten die op Skyborn staan heb ik dat niet gezien. Het gewas stond er ook in oktober nog sterk genoeg op."
De paprikamarkt heeft in reactie op de uitvalsproblematiek enerzijds gekozen om op een onderstam te gaan telen en anderzijds is ook het telen op organisch substraat duidelijk in opmars. Simon kent echter ook voorbeelden van telers die in 2024 op steenwol teelden, met problemen, maar bij wie in 2025 op dezelfde steenwolmatten op Skyborn is geteeld – zonder problemen. "Zij hadden dit seizoen geen uitval, en een beregoed seizoen."
© De Bolster Biologische Zaden
Volgend jaar uitbreiden
De beslissing om al met proeven te starten, nog vóórdat sprake is van grote uitval, heeft volgens Youri deze zomer al zijn nut bewezen. De geënte planten piekten vroeg in het voorjaar qua groei, waardoor de vruchtzetting wel iets minder is dan mogelijk was geweest. De meerproductie ontstaat bovendien elke keer aan het einde van een zetsel, waardoor de paprika's minder opleveren, omdat de markt dan al verzadigd is.
Volgend jaar gaat hij bijsturen: meer warmte en meer water voor meer vruchten per plant en eerdere vruchtzetting. "We zien nu al verschil ten opzichte van de paprikaplanten die groeien in steenwol en het substraat; de productie ligt zo'n 1,5 kilo per meter voor op de rest."
Dit jaar heeft hij de kosten van de paprika-onderstam er nog niet uit, vertelt hij. "Dat komt door die sterke groei in het voorjaar en door de lage middenprijs van paprika's op dit moment."
Tip: doe eerst een proef
Toch heeft Youri geen spijt van de proef en breiden ze de 5 hectare met onderstam als het aan hem ligt aankomend seizoen uit. "Om me heen heb ik bedrijven gezien die eerder moesten stoppen door grote uitval. Voor veel plantenkwekers is enten vaak lastig, vooral door de beperkte ruimte die er in de periode oktober tot december is. Maar ik neem hierin liever geen risico's en wil alvast kennis en ervaring opdoen, voordat zich grote problemen voordoen. Je hebt echt wel één of twee jaar nodig om het kweken op een onderstam in de vingers te krijgen en ik wil snel kunnen schakelen als ik geconfronteerd word met uitval."
Youri is ervan overtuigd dat als hij volgend voorjaar beter bijstuurt, de Skyborn-onderstam zeker rendement kan opleveren. Net zoals Paul adviseert Youri om niet te wachten tot het misgaat, maar ook niet in één keer om te schakelen. "Doe eerst een proef met de ent, zodat je kan bijsturen als dat nodig is."
© Thijmen Tiersma | GroentenNieuws.nl
Maarten Vrensen en Simon van Zanten (De Bolster) naast hun populaire onderstam Skyborn op HortiContact 2025.
Sterke zetting voor goed eindschot
Met de teelt op de onderstam van De Bolster op grote schaal is weer veel ervaring opgedaan die meegenomen wordt naar volgend seizoen. "De telers die de hoogste producties haalden dit jaar, zijn volgens mij de telers die iets meer de grens hebben opgezocht in hun teelt op een onderstam. Zij zaten hoger in temperatuur en in CO2." Als voorbeeld haalt hij een teler aan bij wie hij deze zomer in de kas kwam en waar het 'mega warm' was. "Deze teler heeft wel 44 kilo paprika's geproduceerd. Met geënte planten is schermen tegen de warmte volgens mij minder nodig. Ik ken zelfs telers die het scherm dit jaar niet dicht hebben gehad."
Rond de langste dag viel het verschil in productie tussen geënt en ongeënt nog niet heel erg op, weet Simon. "Een meerproductie van 500-700 gram is niet per se bijzonder. Maar als je dan naar het verschil in zetting keek, dan kwamen echt de verschillen naar voren. Op dat moment weet je dat er in juli, augustus en september op Skyborn meer kilo's geoogst gaan worden. En dat is ook gebeurd."
Meer dan 100 hectare
De komende jaren verwacht Simon dat nog meer ervaring met het telen op onderstammen zal worden opgedaan. Momenteel is de meest gemaakte combinatie in de conventionele teelt de combinatie tussen het rode hoofdras Alzamora van Rijk Zwaan en onderstam Skyborn. "Daarmee koopt een teler een goede nachtrust. Een meerproductie van 2 tot 2,5 kilo is bovendien haalbaar, zo hebben we dit seizoen op schaal gezien."
Bij De Bolster verwachten ze dat het areaal paprika dat op Skyborn wordt geteeld, volgend jaar meer dan 100 hectare bedraagt, een verdubbeling ten opzichte van dit jaar. "De meeste telers hebben de keuze voor een onderstam inmiddels wel gemaakt", weet Simon. "In de meeste gevallen is dat Skyborn."
© De Bolster Biologische Zaden
Voor meer informatie:
De Bolster Biologische Zaden
[email protected]
www.bolster.nl
