De export van kastomaten uit Oezbekistan is voor het vierde jaar op rij gedaald. In de eerste vier maanden van 2025 bedroeg de uitvoer ongeveer 9.000 ton, 23% minder dan een jaar eerder en bijna 3,5 keer minder dan in dezelfde periode van 2021. Ter vergelijking: in 2019 exporteerde Oezbekistan nog circa 70.000 ton. Sindsdien zijn de volumes afgenomen tot 53.000–55.000 ton in 2023, het laagste niveau in vijf jaar.
Het land verliest marktaandeel in Rusland, Kazachstan, Tadzjikistan en Kirgizië, waar Turkmenistan juist snel terrein wint. In 2024 exporteerde Turkmenistan bijna 150.000 ton tomaten, een stijging van 40% in twee jaar. Het land profiteert van lage energiekosten, een stabiele watervoorziening en moderne glastuinbouwtechnologie. Dankzij goedkope energie en grootschalige investeringen in Europese kassen, uitgerust met warmtepompen en zonne-energiesystemen, kunnen Turkmeense producenten concurrerende prijzen hanteren en een constante kwaliteit leveren.
Producenten in Oezbekistan kampen daarentegen met stijgende kosten, extreem weer en verouderde infrastructuur. Door brandstoftekorten zijn veel bedrijven gedwongen over te stappen van gas op kolenverwarming, wat de kosten aanzienlijk heeft verhoogd. Bovendien werken veel kassen inefficiënt door het ontbreken van gestandaardiseerde ontwerpen die zijn aangepast aan het lokale klimaat. De financiële druk door leningen in vreemde valuta heeft inmiddels ongeveer een derde van de bedrijven op de rand van faillissement gebracht.
Ondanks deze uitdagingen blijft Oezbekistan inzetten op modernisering. Lokale wetenschappers hebben nieuwe tomatenrassen ontwikkeld, waaronder Mustaqillik-28, dat resistent is tegen plagen en tot vijf keer hogere opbrengsten oplevert dan traditionele rassen. De overheid heeft onlangs belastingvoordelen ingevoerd en streeft ernaar de kasproductie tegen 2027 te verhogen tot 670.000 ton, waarvan 70% bestemd is voor export.
Volgens experts zal het herstel van de concurrentiepositie echter alleen mogelijk zijn met grootschalige invoering van energiezuinige technologieën en een hernieuwde focus op exportgerichte gewassen.
Bron: uz.kursiv.media
