Het Verenigd Koninkrijk produceert momenteel minder dan 20% van zijn fruit en ongeveer de helft van zijn groenten. Daardoor is het sterk afhankelijk van import en kwetsbaar voor klimaatschokken, marktvolatiliteit en wereldwijde verstoringen. Een nieuwe studie onder leiding van dr. Sven Batke, hoofd van het Greenhouse Innovation Consortium aan de Edge Hill University, stelt dat de sleutel tot voedselzekerheid voor het VK niet ligt in het uitbreiden van landbouwgrond, maar in het moderniseren en uitbreiden van de bestaande kasinfrastructuur.
De studie, gepubliceerd in Plants, People, Planet, bracht 2.085 hectare aan kasoppervlak in kaart. Opvallend is dat meer dan 70% van deze infrastructuur ouder is dan veertig jaar, gebouwd in een tijdperk van goedkope energie en verouderde technologie.
"Veel van deze structuren zijn niet geschikt voor moderne systemen," zegt dr. Batke. "De focus moet nu liggen op energieprestaties, decarbonisatie en milieubeheer." Hij wijst daarbij op verbeteringen zoals betere beglazing, geïsoleerde zijwanden, thermische schermen en geavanceerde ventilatie.
Verwarming blijft de grootste kostenpost en koolstofbron binnen de sector. De interesse in warmtepompen, stadsverwarming en industriële restwarmteterugwinning groeit snel. Ook de overstap van HPS-belichting naar adaptieve LED-systemen vermindert het energieverbruik aanzienlijk en verbetert de gewasuniformiteit.
© GIC
Snelle terugverdientijd bij renovatie
Hoewel grootschalige modernisering kostbaar kan lijken, leveren veel verbeteringen al op korte termijn financieel voordeel op. "Het upgraden van thermische schermen kan zich binnen twee jaar terugbetalen," zegt Batke. Ook het vervangen van lampen door LED's of het verbeteren van de luchtdichtheid zorgt voor directe besparingen.
Gesloten kringloopirrigatie- en bemestingssystemen worden steeds vaker de norm. Ze verhogen de efficiëntie en voldoen aan de nieuwe regels van het Environment Agency voor nutriëntenlozingen. In regio's zoals East Anglia en de Humber is integratie met industriële restwarmte inmiddels commercieel haalbaar.
"Omdat energie zo'n groot deel van de productiekosten vormt, versterkt elke investering die het energieverbruik per kilogram product verlaagt de businesscase," legt hij uit. Sommige telers experimenteren zelfs met semi-transparante fotovoltaïsche beglazing, waarmee kassen hun eigen elektriciteit kunnen opwekken.
© GIC
De economie van zelfvoorziening
Om in 2050 voor 50% zelfvoorzienend te zijn in kasgeteeld groenten en fruit, moet het VK zijn kascapaciteit verviervoudigen — een investering van circa £14,1 miljard. Toch zijn de vooruitzichten gunstig: de verwachte terugverdientijd ligt tussen de drie en zeven jaar, gedreven door lagere import en groeiende binnenlandse vraag.
"Als we de kosten vergelijken met import uit Nederland, Spanje en Marokko, en rekening houden met kortere toeleveringsketens en minder voedselverspilling, blijkt het economisch rendabel," aldus Batke. Met moderne, koolstofarme systemen kan de terugverdientijd zelfs nog korter zijn.
De geografie van groei
Het zuiden en oosten van Engeland zijn het meest geschikt voor kasuitbreiding, dankzij 20–30% meer zonnestraling, mildere klimaten en de nabijheid van retailcentra. Wel vereisen de hoge grondprijzen daar een strategische aanpak.
Het noorden en de Midlands bieden daarentegen kansen voor warmte-geïntegreerde kassen, gekoppeld aan industriële clusters, biogasinstallaties of afvalwaterzuiveringen. "Deze projecten kunnen met zeer lage energiekosten opereren en regionale voordelen opleveren — zoals werkgelegenheid, economische diversificatie en toegang tot verse voeding in zogenaamde 'voedselwoestijnen'," zegt Batke.
Door glastuinbouw te gebruiken voor bredere maatschappelijke doelen, kan de sector op lange termijn sociale en economische impact creëren.
© GIC
Financiering en beleid: een nationale aanpak
Om de benodigde £14,1 miljard te investeren, is een mix van publieke en private financiering nodig. Batke pleit voor overheidssteun via garanties of leningen met lage rente via de UK Infrastructure Bank, vooral voor projecten met hernieuwbare energie-integratie.
"Om investeerders aan te trekken, zou de sector gebaat zijn bij een mechanisme voor inkomstenstabilisatie, vergelijkbaar met het Contracts for Difference-schema in de hernieuwbare energiesector," stelt hij. Zonder een gecoördineerde nationale strategie loopt het VK het risico achter te blijven bij landen als Nederland.
Volgens Batke moet glastuinbouw worden erkend als nationale infrastructuur. "Het draagt bij aan voedselzekerheid, decarbonisatie en circulair gebruik van warmte, CO₂ en water. Het verdient dezelfde strategische erkenning als energie- of waterinfrastructuur."
© GIC
Telers en lokale gemeenten voorbereiden
Zijn boodschap aan telers is duidelijk: wees projectklaar. "Zorg voor vergunningen, aansluitingen op energie- of warmtenetten, milieuonderzoeken en bedrijfsplannen. Coöperatieve modellen en regionale clusters kunnen investeringen aantrekkelijker maken, zeker wanneer infrastructuur zoals warmte- of CO₂-netwerken wordt gedeeld."
Ook lokale gemeenteraden spelen een sleutelrol. Zij kunnen helpen door agri-tech zones aan te wijzen of Local Development Orders te gebruiken om de planningsprocedures te versnellen, zonder milieunormen te verlagen. "Transparantie en betrokkenheid van de gemeenschap zijn essentieel voor publieke acceptatie," benadrukt Batke.
Toekomst: automatisering en AI
Volgens Batke zal de volgende generatie kassen worden gekenmerkt door automatisering en data-intelligentie. "AI-systemen analyseren al sensorgegevens en passen klimaatcondities in real time aan." Automatisering vervangt ervaren telers niet, maar stelt hen juist in staat complexe systemen met meer precisie te beheren.
Hoewel de adoptie ongelijk verloopt, boeken bedrijven die digitale controlesystemen gebruiken al aanzienlijke winst in energie-efficiëntie en opbrengst. "Datagedreven besluitvorming wordt hét kenmerk van geavanceerde kasbedrijven in het VK," voorspelt hij. "De echte uitdaging ligt in het overwinnen van gedrags- en politieke barrières die innovatie vertragen."
Tot slot schetst Batke zijn visie voor de toekomst: kassen als circulaire, koolstofarme knooppunten binnen de voedselketen. "Halverwege de eeuw hoop ik dat kassen worden erkend als essentiële schakels in het Britse voedselsysteem," zegt hij. "Ze zullen zorgen voor een stabiele toevoer, minder verspilling en een efficiënt gebruik van energie en hulpbronnen, waardoor het geheel duurzamer wordt."
Lees het volledige onderzoek hier.
Voor meer informatie:
Dr. Sven Batke, voorzitter van het Greenhouse Innovation Consortium
[email protected]
edgehill.ac.uk/person/sven-batke/staff/
