Het dampdruktekort – beter bekend als VPD (Vapor Pressure Deficit) – is een veelbesproken onderwerp in de cannabisteelt. Toch is er nog steeds weinig harde data beschikbaar. Het concept zelf is niet het probleem; er valt altijd meer over te leren. De echte uitdaging ligt in het beheersen ervan.
Bij het drogen en curen (na de oogst) is al aangetoond dat dampdruk nauwkeurig geregeld kan worden – bedrijven zoals Cannatrol hebben hierin een voortrekkersrol gespeeld. Hun systemen bieden een stabiele VPD-regeling in processen die tot voor kort grotendeels op ervaring en gevoel gebaseerd waren.
Maar tijdens de teelt zelf ligt dat anders. Schommelingen in VPD zijn aan de orde van de dag – vooral bij het in- of uitschakelen van de groeilampen. Dat maakt het vrijwel onmogelijk om gedurende de hele teeltcyclus een constante VPD aan te houden. Telers hebben daar al jaren mee leren omgaan, vaak door zich voor te bereiden op plotselinge luchtvochtigheidspieken wanneer het licht uitgaat.
Maar wat als je VPD wél stabiel zou kunnen houden? Cannatrol wil die uitdaging nu aangaan. Na bewezen succes in de nabewerking van cannabis, richt het bedrijf zich nu op het beheersen van dampdruk tijdens de actieve teelt.
"Planten functioneren in feite als drukgestuurde systemen," zegt medeoprichter en CTO David Sandelman. "Ze geven continu waterdamp af via hun huidmondjes, als bijproduct van fotosynthese. Als het dampdrukverschil tussen de plant en de kaslucht te groot is, verdampt er te veel water. Hierdoor worden ook meer nutriënten opgenomen dan de plant daadwerkelijk kan gebruiken. Aan de andere kant, als het verschil te klein is, blijft er te veel vocht rondom het blad hangen – wat schimmels en ziekten in de hand werkt. Het doel is om een stabiel VPD-niveau te behouden tussen het bladoppervlak en het kasklimaat."
© Cannatrol
Wat VPD écht betekent
Op het bladoppervlak van de plant ontstaat waterdamp als natuurlijk bijproduct van fotosynthese. De lucht rondom het blad heeft een bepaald dauwpunt, wat in feite een andere manier is om dampdruk uit te drukken. Het verschil tussen de dampdruk in het blad en die in de omgevingslucht noemen we het dampdruktekort (VPD – Vapor Pressure Deficit).
Volgens David Sandelman vertonen klassieke symptomen in de teelt, zoals "overvoeding" of "ondervoeding", vaak sterke overeenkomsten met de effecten van VPD-stress. "Wanneer een teler zulke symptomen beschrijft en ik vraag naar de VPD-waarden, dan komt het vrijwel altijd overeen," legt hij uit.
Het probleem van de lichtcyclus
Die VPD-balans behouden is echter niet eenvoudig met standaardklimaatapparatuur. Vooral de overgang van dag- naar nachtperiode (de fotoperiode) zorgt voor grote schommelingen. "Groeilampen brengen enorm veel voelbare warmte in de ruimte," zegt David. "Zodra de lampen uitgaan, verdwijnt die warmtebron, en schakelt ook de airco uit, omdat koeling dan niet meer nodig is. Maar warme lucht kan veel meer waterdamp vasthouden dan koude lucht. Dus wanneer de temperatuur plots daalt, stijgt de relatieve luchtvochtigheid fors."
In zo'n situatie springen meestal de luchtontvochtigers aan om het overtollige vocht uit de lucht te halen. Maar die ontvochtigers produceren op hun beurt warmte, waardoor de airco weer inschakelt. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel: de airco koelt de ruimte af → luchtvochtigheid stijgt → ontvochtiger schakelt in → produceert warmte → airco moet weer aan... en dat allemaal terwijl de planten voortdurend worden blootgesteld aan deze klimaatschommelingen.
David merkt op dat conventionele aircosystemen een vaste verhouding hebben tussen voelbare koeling (temperatuurverlaging) en latente capaciteit (ontvochtiging). Die kunnen zich niet flexibel aanpassen aan de veranderende behoeften van een kas of teeltruimte die van dag- naar nachtcyclus schakelt.
Eerste onderzoeksresultaten
De proef loopt nog, en er wordt in 2025 meer data verwacht. Maar de eerste signalen wijzen erop dat VPD mogelijk een van de belangrijkste variabelen is binnen de teelt – net zoals Cannatrol eerder al aantoonde dat nauwkeurige beheersing van dampdruk cruciaal is in het post-harvest proces.
"Als we kunnen bewijzen dat een stabiele VPD niet alleen zorgt voor een constante opbrengst, maar ook de ontwikkeling van cannabinoïden versterkt, dan verandert dat het hele speelveld," zegt David. "De sector heeft zich altijd eerst gericht op opbrengst. Maar kwaliteit is minstens zo belangrijk. Een stabiele VPD zou wel eens de sleutel kunnen zijn waarmee telers beide kunnen optimaliseren."
Voor meer informatie:
Cannatrol
www.cannatrols.com
