Specialtytomaten winnen terrein op Poolse markt

De Poolse tomatenmarkt wordt traditioneel gedomineerd door roze tomaten, die nog steeds de populairste en meest geconsumeerde soort zijn onder de lokale consumenten. De laatste jaren winnen speciale variëteiten en heirloomsoorten echter steeds meer terrein. "In Polen kun je stellen dat roze tomaten bij ons dezelfde emotionele waarde en traditie hebben als erfstukken," zegt Bartek Majda, Country Manager Polen en Area Sales Manager voor de Baltische Staten bij Yuksel Seeds.

© YUKSEL

Volgens Bartek komt de groeiende interesse in heirloomtomaten vooral door hun intense en bijzondere smaak. Consumenten zijn op zoek naar authentieke smaken. "Hun unieke en herkenbare uiterlijk maakt het voor consumenten gemakkelijker om de specifieke tomaat te vinden die ze zoeken, waardoor verwarring bij de verkoop wordt verminderd." Hij schat dat heirloom en speciale tomaten nu ongeveer 10% van het marktaandeel in retailketens inneemt en tot 30% in traditionele markten, waar consumenten vaak nauwer verbonden zijn met telers en meer openstaan voor unieke variëteiten.

Consumentenvoorkeuren en merkpositionering
De vraag naar heirloomtomaten in Polen en omliggende EU-markten groeit door de verwachtingen van zowel visuele aantrekkingskracht als smaak. "We zien een duidelijke trend van consumenten die zoeken naar tomaten met een uniek uiterlijk en een uitzonderlijke smaak. Deze verschuiving sluit aan bij de bredere beweging richting gezonde voeding, waarbij mensen meer bewust zijn van wat ze eten en de herkomst ervan," merkt Bartek op.

Hij geeft aan dat deze producten niet noodzakelijk duur hoeven te zijn. "Wel is het essentieel om helder te communiceren over hun unieke kenmerken zoals oorsprong, smaak en uiterlijk. Voor consumenten is herkenning van de toegevoegde waarde via verpakking, presentatie of verhalen belangrijk voor de aankoopbeslissing. Het bouwen van een sterk merk rond heirloomtomaten, met een onderscheidende visuele identiteit, geeft vertrouwen in een product van consistente, hoge kwaliteit. Hierdoor zullen consumenten eerder geneigd zijn deze tomaten opnieuw te kopen, zelfs als ze iets duurder zijn."

Zoet en rijk van smaak
Bij Yuksel Seeds ligt de focus op de veredeling van tomaten die smaak combineren met visueel onderscheid, kernpunten binnen het heirloomsegment. Hoewel het bedrijf ook actief blijft in standaard tomatencategorieën, heeft de heirloomlijn de meeste zichtbaarheid. Het assortiment bevat roze, rode, bruine en paarse tomaten en speelt in op de vraag naar authentieke smaak en een uniek uiterlijk.

Bartek legt uit dat Poolse consumenten authentieke heirloomtomaten qua smaak meestal associëren met een zoete, rijke smaak, een hogere Brix-waarde, milde zuurgraad en uitgesproken aroma. Vooral roze tomaten hebben een nostalgische waarde. Deze worden vaak geassocieerd met traditionele variëteiten van 10-20 jaar geleden, met een roze tot rozerode kleur, diepe ribbels en grote vruchten van meer dan 300 gram. "Voor veel consumenten van middelbare leeftijd en ouder vertegenwoordigen deze heirloom soorten de 'smaak van hun kindertijd'," aldus Bartek.

Het veredelings- en evaluatieprogramma van Yuksel Seeds monitort Brix, zuurtegraad en aromatische profielen middels zowel laboratoriumanalyses als smaakpanels. Echter, de ultieme test blijft de feedback van de consument. Smaakproeven, uitgevoerd in samenwerking met telers en retailers, zorgen ervoor dat de gepromote variëteiten voldoen aan de verwachtingen voor smaak, textuur en uiterlijk, vooral binnen het heirloomsegment waar de emotionele band met smaak sterk is.© YUKSEL TOHUMProductiestructuur
De productie van tomaten in Polen is verdeeld tussen hightech kassen en tunnelteelt, zowel verwarmd als onverwarmd. Hightech kassen met langdurige teelt beslaan ongeveer 1.000 ha en focussen op gestandaardiseerde roze variëteiten van circa 240 gram, gekweekt onder kunstmatige verlichting en gecontroleerde omstandigheden. De tunnelteelt beslaat ongeveer 1.400 ha, inclusief lente- en zomerseizoenen. Tunneltelers verkopen vaak rechtstreeks via traditionele markten, waarbij de rassenkeuze meer op smaak en visuele kenmerken, dan op opbrengst en houdbaarheid is gebaseerd.

"We bedienen alle segmenten van de markt, van grote hightechtelers tot kleinere, gespecialiseerde tunneltelers. Waar hightech kassen zich richten op grote volumes en gestandaardiseerde productie, zijn tunneltelers vaak meer geneigd om te experimenteren met smaakvolle en visueel onderscheidende variëteiten, waaronder heirlooms en specialiteiten. We willen voor beide groepen maatwerkoplossingen bieden, afhankelijk van hun productiedoelen en klantprofielen," legt Bartek uit.

Moderne resistenties en eigenschappen
Bartek merkt op dat Yuksel Seeds ook moderne resistenties in heirlooms heeft geïntegreerd. "We hebben actief gewerkt aan het combineren van traditionele heirloomkwaliteiten - zoals smaak en uiterlijk - met moderne resistenties, waaronder resistentie tegen het Tomato Brown Rugose Fruit Virus (ToBRFV)." Voorbeelden hiervan zijn Tobrossa, een roze tomaat van het heirloomtype, en Sweetloom, die heirloomsmaak combineert met agronomische prestaties. "Deze rassen tonen aan dat het mogelijk is om de authenticiteit en charme van heirlooms te behouden, terwijl tegelijkertijd aan de eisen van hedendaagse telers en markten wordt voldaan," voegt hij eraan toe.

Sweetloom werd onlangs genomineerd voor een retail award. "We zien dat het ras zich onderscheidt door de stevigheid van een gewone tomaat te combineren met het milde, zachte vruchtvlees van traditionele heirloomtomaten," zegt hij. "Het biedt een betere houdbaarheid, wat leidt tot minder verspilling in de gehele waardeketen en voor de consument. En het heeft een unieke combinatie van donkerpaarse kleur en een platte, geribbelde vorm." Dit, gecombineerd met resistentie tegen ToBRFV en als biologisch geproduceerde zaden verkrijgbaar, voldoet het aan de behoeften van veel telers en retailers.

Erfstukken
In Polen worden roze tomaten sterk geassocieerd met heirloomkenmerken. Malinówka, een variëteit vernoemd naar het Poolse woord voor framboos (malina), werd enkele decennia geleden op grote schaal geteeld en staat bekend om zijn rozerode kleur en ronde vorm. "Hoewel Malinówka misschien niet strikt als een erfstuk kan worden geclassificeerd, wordt het in Polen gezien als een traditioneel ras. Voor veel mensen, vooral oudere generaties, is het de 'echte tomaat' - een terugkeer naar de smaak van hun kindertijd," zegt Bartek. Vandaag de dag associëren veel consumenten roze tomaten nog steeds met een authentieke smaak, zachtheid en kwaliteit van eigen bodem. "Dus ja, in de Poolse context zou je kunnen zeggen dat roze tomaten onze versie van erfstukken zijn, zowel qua traditie als emotionele waarde."