Tholen - Op de plekken waar paprikateler Vink Sion in het verleden de meeste schade zag door Turkse mot kijkt er tegenwoordig een extra paar ogen mee. Het gaat om digitale ogen van het camerasysteem PATS-C, dat real-time monitoring van vliegende motten automatiseert. Elk van de drie kassen van de paprikateler uit Bitgum is ermee uitgerust. "Het is voor ons een goed hulpmiddel", constateert teeltman Albert van der Ziel. Hij heeft inmiddels meerdere seizoenen ervaring met de nieuwe techniek.
© PATSHet was eigenaar Jaap Vink die enkele jaren terug met het idee aan kwam zetten om het systeem van PATS op te hangen in de kas. "We wisten nog niet precies wat het was toen, maar hadden er wel interesse in", herinnert Albert zich. Het eerste jaar werd een leerjaar. Al snel zagen Albert en zijn collega's dat het systeem goed inzicht geeft in de mottenactiviteit. "In de loop der jaren zijn we er meer en meer op gaan vertrouwen."
Foto rechts: Jaap Vink
Inzet sluipwesp tegen Turkse mot
Het camerasysteem PATS-C hangt nu zo'n drie jaar in de Friese kassen. Nieuw dit jaar was dat de paprikatelers de sluipwesp Trichogramma zijn gaan uitzetten tegen de eitjes van de Turkse mot, waaruit later de gevreesde rupsen komen die voor vraatschade kunnen zorgen. In 2024 is er een proef gedaan met de sluipwesp. "Toen hebben we Trichogramma uitgezet langs de randen, waar we de meeste schade zagen van Turkse mot. We hadden het idee dat dat al best goed hielp."
Dit jaar is de sluipwesp in twee van de drie kassen volvelds uitgezet. "Uit de data van PATS-C zien we nu heel duidelijk dat er minder activiteit van Turkse motten is in de kas 1 en 2, waar we de sluipwesp volvelds hebben uitgezet. In de kas zonder Trichogramma zien we juist meer motten."
© PATS
Veel minder Turkse motten geteld
Verkoopadviseur Wouter Stam van PATS bevestigt het verhaal van Albert met cijfers. "Wanneer er geen Trichogramma gebruikt wordt, zien we over het jaar tot wel vijf keer zoveel Turkse motten. In 2024 vlogen er anderhalf keer zoveel motten in kas 3 zonder trichogramma ten opzichte van kas 1 en 2 met trichogramma, en in 2025 waren het zelfs ruim vijf keer zoveel motten in kas 3 ten opzichte van de kassen met trichogramma."
Een collega van Albert verzorgt het scoutingswerk in de kas. Het achter de hand hebben van PATS-C ervaren hij en Albert als erg prettig. "We kunnen nu duidelijker zien hoe het met de mottenactiviteit staat."
Advies voor scouting en uitzet biologie
Helemaal blindvaren op het systeem, dat een steekproef neemt van alle vliegbewegingen in de kas, doet men niet, benadrukt de teeltman. Wel maken ze bij Vink Sion graag gebruik van de nieuwste opties die het systeem van de scale-up uit Delft biedt. "Als het systeem mottenactiviteit ziet, geeft het ook aan wanneer je rupsen kunt gaan scouten. Dat is nieuw dit jaar en vind ik een hele verbetering."
Naast Turkse mot ziet PATS-C ook activiteit van Duponchelia. "Wij hebben daar zelf weinig last van", geeft Albert aan. "PATS-C kan op basis van verschil in grootte beide mottensoorten onderscheiden. Hierdoor weten wij ook welke soorten biologische bestrijders we moeten uitzetten."
© PATSRups van de Turkse mot
Steeds meer biologische bestrijding
Bij Vink Sion wordt vol ingezet op biologische bestrijding. "Tegen Turkse mot zetten we Trichogramma uit, luis bestrijden we zoveel mogelijk biologisch en ook bij trips lukt dat goed." Dankzij de inzet van biologische bestrijders hoeft er minder chemisch ingegrepen te worden.
Een opvallende biologische bestrijder die Vink Sion niet zelf uitzet, maar die wel meehelpt tegen motten, is Cotesia. "Dit jaar zien we hier spontaan veel invlieg van. Het beestje parasiteert rupsen. Ik heb het vermoeden dat het beestje over komt vliegen uit een kas van de buurman, met zaadteelt van koolsoorten. Van een andere paprikateler die in een gebied vol met kooltelers zit weet ik dat Cotesia ook daar spontaan de kas binnen komt vliegen. Doordat wij biologisch werken, met Trichogramma, en derhalve weinig chemie gebruiken krijgen biologische bestrijders als Cotesia en Euplectrus ook meer kans om zich te settelen en te ontwikkelen."
© PATSCotesia versus Turkse mot in de paprikateelt
Zelf werkt Vink Sion, dat paprika's levert aan Bakker Barendrecht en via het Beter voor Natuur&Boer-programma van Albert Heijn ook gestimuleerd wordt om meer biologisch te bestrijden en aan biodiversiteit te werken, ook aan ontwikkeling van meer biodiversiteit rondom de kas. Daarvoor zijn bloemenmengsels ingezaaid, om het biologische bestrijders naar de zin te maken.
"Bevestiging dat we de goede kant op gaan"
Albert loopt ook mee in een excursiegroep met andere paprikatelers. Zij gebruiken PATS-C nog niet. "Wel merk ik dat er belangstelling is, bijvoorbeeld toen we laatst bij een andere teler een demo hadden." Op termijn zou een drone de gevonden motten ook moeten kunnen doden. Zover is het in de paprikateelt nog niet. "We hebben hier 7 draden per vierkante meter hangen. Dat maakt het vliegen voor een drone nog te lastig." Bij andere telers zag Albert dit systeem al wel werken. "Daar hangen alleen niet zoveel draadjes."
De oogst van paprika's gaat in Friesland nog door tot week 44. Daarna is het tijd voor een teeltwisseling. Volgend jaar is Albert vastberaden om weer met PATS-C te gaan werken en ook weer Trichogramma in te zetten. "De data van PATS-C laat zien dat we de goede kant op gaan. Die bevestiging uit data is fijn."
© PATS
Voor meer informatie:
PATS
[email protected]
www.pats-drones.com
Vink Sion
[email protected]
www.vink-sion.nl
