Gooi geen eten weg, is het motto van de Verspillingsvrije Week. Als we van 8 tot en met 14 september een week lang geen voedsel verspillen, besparen we samen 23 miljoen maaltijden. Standaarden helpen daarbij, zoals deze QR-Code. GS1 Nederland en de Stichting Samen Tegen Voedselverspilling hopen dat de code bedrijven en consumenten kan helpen om betere beslissingen te nemen en minder voedsel in de vuilnisbak te gooien.
© Katie Nesling | Dreamstime
1,6 miljard kilogram voedsel wordt elk jaar weggegooid
Wereldwijd wordt ongeveer een derde van al het voedsel verspild. In Nederland is dat iets minder, maar opgeteld gaat het nog altijd om 1,6 miljard kilogram voedsel dat elk jaar wordt weggegooid. "Dat is in meerdere opzichten zonde", vertelt Toine Timmermans, directeur van de Stichting Samen Tegen Voedselverspilling. "Neem alleen al het financiële voordeel voor bedrijven en consumenten als we de verspilling weten terug te dringen, maar ook de positieve impact op het milieu. Ongeveer vijf procent van de uitstoot van broeikasgassen in Nederland is afkomstig van voedsel dat we wel produceren, maar niet opeten. En vergeet niet het sociale aspect: er zijn nog steeds mensen die zitten te springen om voedsel, terwijl de rest van de wereld nog onnodig veel weggooit."
Voedsel moet worden genuttigd
De Stichting Samen Tegen Voedselverspilling is in 2018 opgericht met het doel om de verspilling in Nederland te halveren. Tientallen voedselproducenten en retailers hebben zich achter dit initiatief geschaard, omdat voedselverspilling een probleem is van de hele keten. Ook van consumenten, die maar liefst 35 procent van de verspilling voor hun rekening nemen en de financiële pijn daarvan voelen. Timmermans: "Maar ook de andere schakels in de keten beseffen dat er wat moet veranderen. Omdat de met zorg geteelde grondstoffen het verdienen om een goede bestemming te krijgen. En omdat we ervoor moeten zorgen dat alles wat als voedsel bestemd is, ook daadwerkelijk wordt genuttigd."
Belang van productdata
GS1 Nederland staat achter de doelstelling om de voedselverspilling te halveren. Volgens Mirjam Karmiggelt van SG1 kunnen de standaarden en oplossingen van haar bedrijf bijdragen aan het voorkomen van voedselverspilling, bijvoorbeeld door retailers meer grip op hun winkelvoorraden te bieden. "Dat kan alleen als we productdata met elkaar delen, bijvoorbeeld van versproducten. Omdat de versketen steeds volatieler wordt, is het belangrijk om snel te kunnen reageren op veranderingen in vraag en aanbod", stelt de CEO van GS1 Nederland. Timmermans sluit zich daarbij aan. "Als we de verspilling willen reduceren moeten we toe naar een veel wendbaarder voedselsysteem. Goede productdata zijn daarvoor cruciaal, want die helpen om betere beslissingen te nemen."
Overschot aan aardappelen
De media staan vol met voorbeelden. Neem het overschot aan aardappelen, dat grotendeels eindigt als veevoer of op de composthoop belandt. "Op het moment dat die problemen zich voordoen, is het vaak te laat om nog een goede oplossing te verzinnen", aldus Timmermans. "Als we met behulp van goede data deze problemen eerder hadden zien aankomen, hadden we tijdig maatregelen kunnen nemen en die aardappelen een andere bestemming geven. De daarvoor benodigde technologie en standaarden zijn aanwezig, maar die moeten we dan wel gaan benutten."
QR-Code van GS1
Een nieuw instrument in de strijd tegen voedselverspilling is de QR-Code van GS1, die de komende jaren op alle voedselproducten komt te staan. Deze QR-code kan veel meer informatie bevatten dan de traditionele streepjescode, zoals de houdbaarheidsdatum of het batchnummer van het product. Bovendien is in de QR-code een standaard URL opgenomen - de GS1 Digital Link - die het mogelijk maakt om nog veel meer informatie te delen zoals herkomst, samenstelling, productiedatum en houdbaarheidsinformatie van het product. Welke informatie iemand te zien krijgt, is afhankelijk van de toepassing waarmee de code wordt gescand.
Cruciale informatie
"In veel ketens wordt nog niet op batchniveau bijgehouden aan wie de producten worden geleverd. In die gevallen levert het scannen van de QR-code cruciale informatie op voor het beheer van voorraden en maken van voorspellingen", aldus Karmiggelt. "Als je moet bijbestellen, is het handig om te weten of de resterende producten in het schap overmorgen over de datum gaan of volgende week. En als de houdbaarheidsdatum morgen al dreigt te verstrijken, helpt het om die producten eerder af te prijzen en daardoor het koopgedrag van consumenten te beïnvloeden."
Kijken, ruiken en proeven
Als consumenten de QR Code powered by GS1 scannen, kunnen ook zij toegang krijgen tot relevante informatie, bijvoorbeeld over het gebruik of de bereidingswijze van producten. Karmiggelt: "Veel producten zijn na de THT-datum nog prima te gebruiken. Via de QR-code kunnen we consumenten uitleggen hoe ze door kijken, ruiken en proeven kunnen testen of een product nog bruikbaar is. En als een product niet bruikbaar is, kunnen we vertellen hoe ze het wel kunnen verwerken." Timmermans voorziet een grote ontwikkeling op het gebied van recepten-apps. "Na het scannen van de producten in de koelkast genereren deze apps recepten waarin ze verwerkt kunnen worden."
Nuttige bestemming
Karmiggelt wijst tot slot op de producten die in de winkel blijven liggen en uiteindelijk afgevoerd moeten worden. "Het liefst willen we ook deze producten in de voedselketen houden. Dan helpt het als we winkelmedewerkers daarbij helpen door producten te scannen: moeten ze in de linker- of rechterbak?" Timmermans beaamt dat. "Alleen bepaalde restproducten uit supermarkten mogen als veevoer worden gebruikt, zoals onverkocht brood en groenten en fruit. De QR-code kan helpen om goede producten een nuttige bestemming te geven, als voedsel of als veevoer."
Aan de slag
Karmiggelt wijst op de Spaanse supermarktketen Mercadona, die op al zijn versproducten een QR-code heeft gezet. "In sommige andere landen wordt meer vaart gemaakt met de implementatie van de QR-code voor versproducten. We lopen in Nederland niet meer voorop." Timmermans vult aan. "We moeten gewoon aan de slag gaan. Door met een paar ketenpartijen te laten zien wat de voordelen zijn. Dan volgt de rest vanzelf."
Voor meer informatie:
GS1 Nederland
Amsterdamseweg 206
1182 HL Amstelveen
Tel.: +31 (0)20 5113 820
[email protected]
www.gs1.nl
